عرفان اسلامی بر اساس فلسفه هستی شناختی و انسان شناختی قرآن و اسلام شکل گرفته است. این عرفان بر مدار و محور توحید است. البته در عرفان اسلامی موجود در کتب و رفتار اجتماعی عارفان، نمونه های از عقاید و افکار دیگران نفوذ کرده است. از این رو نیازمند بازسازی و بازخوانی بر اساس مبانی و اصول قرآنی است. سبک زندگی اسلامی عارفان به ویژه متصوفان کمی از عرفان اجتماعی قرآن دور افتاده است. البته عرفان اسلامی منبع غنی و نیازمند بازخوانی است. در طول تاریخ اندیشمندان اسلامی این ذخایر گرانبها الهی که تلالو وجودشان زمین سرد و خشک را گرمی و طراوت می بخشد. با بهره گیری از آبشخور اصیل کتاب و عترت، همچون رودخانه هایی خروشان هستند که عطش تشنگان را سیراب و اشتیاق مشتاقان را به نهایت می رسانند و با استنباط و تفحص در آیات و روایات در قالب نظریه و احکام، سبک درست زندگی را به مردمان می آموزند تا در این دنیا و آخرت سعادتمند گردند.
عرفان اسلامی همانند فقه اسلامی یا هر عنوان ترکیبی دیگر نیازمند آن است تا بر اساس قواعد و اصول اجتهادی بازخوانی و بازسازی شود. اجتهاد در فرهنگ اسلامی به معنا رد فروع به اصول، مهم ترین بستری است که متغییرات را ثابتات پیوند می زند و امروز را با گذشته و آینده ارتباط می دهد و شرایع و مناهج را به مردمان می نمایاند. این گونه است که در سایه سار اجتهاد و استنباط هماره زندگی در جلوه های تطور و تحول در فهم و فقه اسلامی خود را در اوج نشان می دهد و مرگ و زوال از اندیشه های اسلامی دور می ماند. اجتهاد پویا چیزی جز شناخت مسایل روزمره زندگی و متقضیات آن نیست که در قالب نظریه ها و احکام در چارچوب مبانی و اصول استنباط ارایه می شود و چراغ راهی برای مردمانی است که می خواهند بر اساس فلسفه اسلامی، سبک زندگی خود را سامان دهند.
امروز مسایل بسیاری خود را بر جامعه تحمیل کرده است که از جمله آن ها مسایل عرفان و معنویت های نوین و ساخته و پرداخته بشری است. نویسنده در این بر آن است تا بر اساس شاخص های قرآنی در چارچوب استنباط و اجتهاد سامان یافته در طول تاریخ بایدها و نباید ها عرفان نظری و عملی قرآن تبیین نماید.
امید می رود با عنوان «تحلیل انتقادی: با رویکرد عرفان امام» انجام شده است، ذخیره ای ماندگار در ترویج فلسفه و سبک زندگی اسلامی و در راستای معرفت و حکمت الهی بماند، چرا که این هر آنچه نوشته شده نعمتی الهی است: و ما بکم من نعمه فمن الله.
خلیل منصوری
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
