ريشه هاي تجمل گرايي و چشم و هم چشمي

تجمل گرايي و ريخت و پاش ريشه در رذايل پست اخلاقي چون حسادت، خودپسندي، تفاخر و گاه احساس حقارت و خود كم بيني و مانند آن دارد. انسان هايي كه در زندگي گرفتار چشم و هم چشمي مي شوند و مي خواهند سر در سرها دربياورند، با انگيزه هاي گوناگوني اين كار را انجام مي دهند.

برخي از آنان، احساس مي كنند كه اگر ريخت و پاش هاي آن چناني نداشته باشند، از نظر مردم حقير و پست هستند. از نظر آنان، كرامت انساني و بزرگي هر فردي در مقدار ثروت و مالي است كه در اختيار دارد.

اينان به جهت آنكه انسانيت را در مال و ثروت مي دانند، خواري و عزت را در آن معنا مي كنند. خداوند در آيات 15 و 16سوره فجر به تبيين اين نگرش مي پردازد و مي گويد وقتي به مال و ثروتي مي رسند گمان مي كنند كه كرامت يافته اند و اگر ثروت و مالي را از دست بدهند گمان مي كنند خوار شده اند. اين دسته از افراد، همان گونه كه مال و ثروت را نشانه كرامت و عزت و انسانيت مي شمارند، نمايش ثروت و مال را نيز نشانه بزرگواري و بزرگي خود مي دانند. اين گونه است كه به نمايش ثروت خود مي پردازند و با تجمل گرايي آن را به رخ ديگران مي كشند.
يكي از علل نمايش ثروت از سوي قارون و بيرون آوردن طلا و جواهر خود با كمك مردان قوي هيكل، همين احساسي بود كه به قارون از نمايش ثروت دست مي داد. خداوند در آيه 76 سوره قصص بيان مي كند كه قارون مي خواست با مردان نيرومندي كه به سختي ثروت او را در خيابان ها مي كشيدند، شوكت و عظمت خود را به رخ ديگران بكشاند.
نمايش قدرت و ثروت
برخي از افراد بزرگي را در نمايش قدرت و ثروت خود مي بينند. از اين رو به گردآوري ثروت و انباشت آن اقدام مي كنند. اينان از هر چيزي كه بتواند عزت و شوكت دروغين آنان را به نمايش بگذارد، استقبال مي كنند در گذشته چنان كه خداوند در سوره تكاثر بيان مي كند، به گورستان مي رفتند و با شمارش مردگان مدفون در قبرستان پز و افاده مي فروختند و امروز با خريد قبرهاي دو نبش و چند طبقه گورستان به يكديگر تفاخر مي فروشند.
حسادت، خود كم بيني، احساس حقارت، تفاخر و مانند آن موجب مي شود كه بسياري خود را به زحمت بيندازند تا پولي را از اين جا و آن جا با قرض كردن به دست آورند و مجالس آن چناني براي مراسم هاي ازدواج و حتي وليمه حج و مانند آن برپا كنند.
بازار رقابت ناسالم و سبقت جويي از يكديگر چنان گرم است كه هر كسي مي خواهد از ديگري پيش بيفتد. اين در حالي است كه خداوند در آيه 133 سوره آل عمران و آیه 53 سوره مائده از مردم مي خواهد به جاي اينكه در تجمل گرايي و فخرفروشي و تكاثر و تبذير و ريخت و پاش و چشم و هم چشمي با يكديگر رقابت كنند و مسابقه تجمل گرايي بگذارند، مسابقه در كارهاي خير و نيك بگذارند و به مستمندان و فقيران كمك كنند و در كارهاي خير سرعت بجويند و پيش دستي كنند. و به عبارت ديگر اين چشم و هم چشمي را در امور معنوي و اخروي و ديني داشته باشند و نه در مسائل دنيوي و مادي.