آخوند محله سخت سر یکی از معروف ترین و بزرگ ترین محلات رامسر می باشد. این محله در کناره غربی و شرقی صفارود قرار دارد. در گذشته نمیه غربی آن مرکزیت داشته و اکنون نیمه شرقی آن به سبب قرار گرفتن بازار و منطقه تجاری از ارزش و اعتبار بیش تری برخوردار می باشد.
آخوند محله کنونی در حد فاصل نارنج بن و توساسان از شرق ، کوی زینبیه و کرکت محله از شمال ، لات محله از جنوب و حیدر محله و دزکول بن از غرب قرار دارد. از نظر وسعت از محلات دیگر بزرگ تر است.
در گذشته منطقه غربی آن آبادتر و مرکز علم و دانش بوده و مساجد و حوزه های علمیه چندی داشته است. منطقه ای مسجد کهن میر عبدالباقی آخوند محله را مسیر جاده حیدرمحله و تالش محله فتوک در آن قرار گرفته از مرکزیت بیش تری برخوردار بوده است.
امروزه آخوند محله مرکز شهر رامسر است.
نام پیشین آن کیا کلایه بوده است. در اسناد تاریخی مربوط به سال های 1146 و 1190 هجری قمری از نام این محله به کیا کلایه یاد شده است.
در سال های 1314 مقارن با تغییر نام سخت سر به رامسر ، آخوند محله به صفا سرا تغییر نام یافت ولی مردم از کاربرد آن خودداری کرده و به زودی به بوته فراموشی گذاشته شد.
در سال 1340 نامش را به شادسر تغییر دادند که این نام نیز رواج عمومی نیافت و هم چنان نام آخوند محله برقرار ماند.
در گذشته آخوند محله ، گهواره دانش بود و مدارس قوی و غنی داشت که مناطق شرقی گیلان و غرب مازنداران تا اشکورات در مناطق ییلاقی و کوهستانی را از نظر علمی و تبلیغ دین تحت پوشش داشت.
آخوندمحله از زمان شاهان صفوی مرکز شیخ الاسلامی بوده است ؛ چنان که تنکابن به عنوان مرکز سیاسی و نظامی از اعتبار خاصی برخوردار بوده و از آن به شهسوار یاد می شده است؛ به ویژه که دارای میدانی بزرگ برای مشق نظامی بوده و شهسوار در کنار تنکابن از اعتبار خاص نظامی برخوردار بوده است.
در گذشته خانه های سخت سر مانند خانه های دیگر روستاهای گیلان و مازنداران بسیبار ساده و معمولا با سنگ و چوب و گل ساخته می شده و لت پوش و دارای شیروانی بوده است.
مردم آخوند محله بیش از هشت ماه از سال را در جواهرده سکونت داشته و خانه مجلل خویش را در آن جا می ساخته اند و از آخوند محله به عنوان منطقه سردسیری در زمستان بهره می گرفته اند.
آثار تاریخی آخوند محله
در آخوند محله آثار و سازه های تارخی کهن وجود داشت که بسیاری از آنان تخریب و نابود شده است. از جمله سازه های تاریخی دوره صفوی و قاجاری که از میان رفته می توان به سازه مسجد میر عبدالباقی آخوند محله قدیم، حمام قدیمی آخوند محله ، مساجد و حوزه های علمیه در کش باغ و کندسر و مانند آن اشاره کرد.(نضره الناظرین باب دوم )
اتاق از دیگر سازه ها و مراکز مهم آخوند محله بوده است. از آن جایی که آخوند محله مرکز شیخ الاسلام غرب مازنداران و شرق گیلان بوده است، اتاقی در آن جا ساخته شده بود که مرکز مرافعات و داوری ها و اجرای حدود و تعزیرات شرعی بوده است. این سازه دارای چندین اتاق و یک سالن پذیرایی بوده و شیخ الاسلام منطقه در آن جا می نشست و به عنوان فقیه ولایت می کرد. همه هزینه های اتاق از محل درآمد زمین های کشاورزی و شالیزارها تامین می شده است و زمین های وقفی آن را خرج اتاقی می نامیدند.
در اتاق نوعی زندان زیر زمینی وجود داشت که بزهکاران به طور موقت در آن بازداشت و تنبیه می شدند. پس از آن نهاد شیخ الاسلامی از میان برداشته شد و آخرین شیخ الاسلام از مسند قدرت برکنار شد این اتاق رو به ویرانی نهاد. منصب شیخ الاسلام تا پایان انقراض حکومت قاجاری وجود داشته است. در اوایل دوره پهلوی اول از این اتاق برای برخی از امور استفاده می کردند. کربلای محمدتقی شل آقاخانی برای نگارنده تعریف می کرد که وی مدتی در این اتاق مشغول به کار شد ولی به جهاتی انصراف داده از کار کردن در آن جا خودداری ورزیده است. وی به نمایندگی از آقاجان شل آقاخانی کدخدای منصوب از سوی حکومت رضا شاهی در این اتاق حضور می یافت. بنابراین در سال های نخست دولت پهلوی که منصب شیخ الاسلامی از میان رفته بود کارهای آن دیگران سپرده و اتاق فعالیت های خویش را به شکل دیگر ادامه می داده است تا این که این بخش منحل و اتاق نیز تعطیل و رو به ویرانی گذاشت.
محل این اتاق که اکنون باغ مرکبات است در حد فاصل منازل مسکونی آقایان سید علی نقی و سید حسین شیخ الاسلامی در خیابان شهید مصطفی خمینی آخوندمحله می باشد.
مسجد میر عبدالباقی در اوایل دوره ناصری ساخته شده و بیش از 170 سال قدمت داشت. مسجد پیش از تخریب به درازای نوزده و پهنای چهارده متر بوده است. دوسرنال (حمال ) در طول مسجد قرار گرفته بود و سرنال های روی سه ستون چوبین کهن استوار بوده است. بالای سرنال ها ، واشان کشی و پل کوبی شده بودند و طرف شرقی مسجد ارسی های قدیمی داشت و ستون های چوبین ایوان ها لاچ لنگری مارپیچ و هفت و هشت بود.
در ورودی مردان که قاب کاری و قدیمی بود در طرف شرقی قرار داشت و در سمت جنوبی آن هم یک در قدیمی کار شده بود. بام مسجد نیز سفالپوش بود.
منابع:1. تاریخ و جغرافیای تاریخی رامسر ، نوشته سید محمدتقی سجادی
2. تحقیقات نگارنده و اطلاعات شفاهی بر گرفته شده از گفته های مرحومان کربلای محمدتقی شل آقاخانی و حاج رضا شل آقاخانی
