اجرای عدالت؛ در همه حال و برای همه کس

انسان مومن و جامعه ایمانی چند خصوصیت دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، نیکی و اجرای عدالت حتی نسبت به مخالفان غیرمعاند است.

خداوند به عنوان یک اصل حاکم بر همه اصول و قوانین و احکام اسلامی به مومنان فرمان می دهد که نه تنها باید قیام کننده به قسط باشند بلکه باید به عنوان «قوامین بالقسط» باشند و هماره با قدرت و شدت به اجرای قسط و عدل بپردازند و حقی را ضایع نکنند بلکه خواهان اجرای حق نسبت به همگان و از جمله کافران و مخالفان غیر معاند باشند.

از مهم‌ترین اصول حاکم بر همه فقه و رفتار مومن این آیه است که می فرماید: و اجناس مردم را [هنگام خریدن] کم‌شمارتر و کم‌ارزش‌تر [از آنچه که هست] به حساب نیاورید و در زمین تبهکارانه فتنه و آشوب برپا نکنید. (شعراء، آیه 183)

در جایی دیگر می فرماید: پیمانه و وزن را با عدالت، تمام دهید! و بر اشیاء (و اجناس) مردم، عیب نگذارید؛ و از حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید! (هود، آیه 85)

همچنین می‌فرماید: پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد، و اموال مردم را كم مدهيد و در زمين، پس از اصلاح آن فساد مكنيد. اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است.(اعراف، آیه 85)

پس عدالت باید در همه حال و همه جا به اجرا در آید و مومن باید مصداق قوامین بالقسط باشد، حتی اگر به ضرر خودش باشد و قرآن می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! پیوسته قیام به عدالت کنید! برای خدا شهادت دهید، اگر چه (این گواهی) به زیان خود شما، یا پدر و مادر و نزدیکان شما بوده باشد! (چرا که) اگر آنها غنیّ یا فقیر باشند، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمایت کند. بنابراین، از هوی و هوس پیروی نکنید که از حق منحرف خواهید شد! و اگر حق را تحریف کنید و یا از اظهار آن، اعراض نمایید، خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است.(نساء، آیه 135)

براساس صریح آیه قرآن دشمنی با کس یا جامعه‌ای نباید مومن را از اجرای عدالت باز دارد، چنان‌که قرآن

می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! همواره برای خدا قیام کنید و از روی عدالت، گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت بورزید که این به پرهیزکاری نزدیک‌تر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید که از آنچه انجام می‌دهید با خبر است! (مائده، آیه 8)

این عدالت باید انسان مومن را به سمتی ببرد که حتی به دشمن غیر معاند خود  نیکی کند. خداوند می فرماید: خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در راه دین با شما جنگ نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی‌کند؛ چرا که خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد.(ممتحنه، آیه 8)

مفهوم این آیه این است که خداوند می فرماید ما در آغاز این سوره گفتیم با دشمنان ارتباط تولی و ولایت‌پذیری نداشته باشید؛ اما نگفتیم که آنانی که قصد جنگ و دشمنی با شما ندارند هر چند که کافر هستند و موجبات آوارگی شما را فراهم نکرده اند، با آنان هم دشمنی کنید، بلکه حتی مجاز دانسته‌ایم که به آنان نیکی کرده و عدالت را در حقشان به اجرا در آورید.

پس اگر کسی سر دشمنی نداشته و به جنگ مومن و جامعه ایمانی نیامده می توان به او نیکی کرد تا به مومنان نزدیک شود و با دیدن اجرای عدالت به حقانیت دین و اعمالشان گرایش پیدا کند.