اشتراکات مومنان در اموال در دولت آخر الزمانی

بسم الله الرحمن الرحیم

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، عدالت قسطی که در ساختار حکومت صالحان مصلح در آخر الزمان شکل می گیرد، به نوعی اشتراک در اموال را به نمایش می گذارد. بنابراین، در ساختار سیاسی – اجتماعی و فرهنگی امت  اسلام، مومنان فردگرایی با آمیزه ای از اجتماع گرایی چنان می آمیزد که هیچ گونه تفکیک و جدایی معنایی ندارد.

به سخن دیگر، اگر بخواهیم بر اساس فرهنگ غربی از آن سخن به میان آوریم، «لیبرال دمکراسی آمیخته با سوسیالسیم» است. به این معنا که هر یک در اموری به تمایلات شخصی خویش پای بند هستند، اما در همان حال به اجتماع توجه ویژه ای دارند. این توجه ویژه به اجتماع تنها در ساختار فرهنگی و سیاسی و علمی و همکاری و همیاری در قالب تعاون «علی البر و التقوی» (مائده، آیه 2) سامان نمی یابد، بلکه حتی در امور اقتصادی نیز بروز می کند و تعاون جمعی در قالب اقامه قسط و «قوامین بالقسط»(نساء، آیه 135؛ مائده، آیه 8) موجب می شود تا همگان از مواهب اقتصادی بهره مند شوند و هر کسی به نیازهای اقتصادی خویش پاسخی مناسب و درخور دهد. این همان فلسفه ارسال رسولان و انزال رسولان و نزول رهبران الهی به عنوان موازین قسط است که در آموزه های قرآنی بر این تاکید شده است.(حدید، آیه 25)

در روایات معتبر و متواتری که در باره دولت صالحان مصلح در آخر الزمان تحت ولایت سیاسی معصومان (ع) از حضرت مهدی(عج) و دیگر معصومان پس از رجعت پدید می آید، امت در ساختار «سوسیالسیم لیبرال دمکراسی» زندگی می کنند؛ چنان که در روایتی آمده است: فَیَتَجَاوَرُ النَّاسُ فِی دِیَارِهِمْ وَ یَصْطَحِبُونَ فِی أَسْفَارِهِمْ وَ یَشْتَرِکُونَ فِی الْأَمْوَالِ؛ مردمان آنگاه در شهرها با هم، همسایه و در مسافرت‌ها با هم، همراه و در اموال با هم شریک هستند.( تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰۰ به نقل از تفسیر روایی نورالثقلین)

در حقیقت نظامی که در پایان تاریخ از نظر فلسفه اجتماعی شکل می گیرد، چیزی شبیه سوسیالیزم دمکراسی است که در آن نظام اقتصادی و اجتماعی به نوعی سامان می یابد که همگی از همه شرایط برای کمال بهره مند می شوند و با اقامه زکات و اجرای معروف و جلوگیری از منکرات، نظام سیاسی – اجتماعی و فرهنگی کامل شکل می گیرد.(حج، آیه 40) این نظام سیاسی ولایی به مداخلات دولت در اقتصاد و اجتماع برای ترویج عدالت اجتماعی و حفاظت از حقوق همگانی در ساختار اقامه عدالت قسطی متکی است. سوسیالیزم دمکراسی، نظام فردگرایی محدود به دور از افراط و سرمایه‌داری عدالت محور را قبول می‌کند، و آن را با سازوکارهای تنظیم‌گر و نظام رفاه عمومی چنان سامان دهی می کند که از هر گونه ظلم و تبعیض جلوگیری می شود.

اصولا نظام سیاسی ولایی که در آخر زمان شکل می گیرد، چیزی شبیه بهشت است. در روایت است که: أَبُو جَعْفَر امام باقر(ع) پرسید: يَا ابْنَ أَرْطَاةَ کَيْفَ تَوَاسِيکُمْ؟ قُلْتُ : صَالِحٌ يَا أَبَا جَعْفَرٍ! قَالَ: يُدْخِلُ أَحَدُکُمْ يَدَهُ فِی کِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذَ حَاجَتَهُ إِذَا احْتَاجَ إِلَيْهِ؟ قُلْتُ: أَمَّا هَذَا فَلَا! فَقَالَ لَهُ : لَوْ فَعَلْتُمْ مَا احْتَجْتُمْ؛ این پسر ارطاه چگونه با هم مواسات دارید؟ پاسخ داد: ای اباجعفر! با هم صالح هستیم. امام پرسید: آیا دست در جیب هم می کنید و نیاز خود را از جیب برادر ایمانی خود بردارید؟ گفت : اما این گونه نه ! امام فرمود: اگر این گونه عمل می کردید محتاج نمی بودید.(بحارالانوار، ج 73، ص 185)

هم چنین سعيد بن الحسن می گوید: قالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : أيَجيءُ أحَدُكُم إلى أخيهِ فَيُدخِلُ يَدَهُ في كيسِهِ فَيَأخُذُ حاجَتَهُ فَلا يَدفَعُهُ ؟ فَقُلتُ: ما أعرِفُ ذلِكَ فينا . فَقالَ أبو جَعفَرٍ عليه السلام : فَلا شَيءَ إذا . قُلتُ : فَالهَلاكُ إذا ! فَقالَ : إنَّ القَومَ لَم يُعطَوا أحلامَهُم بَعدُ ؛ امام باقر(ع) می فرماید: آیا شما سر جیب هم می روید و نیاز خود را بردارید و بعد هم برنگردانید؟ گفت: نه! امام فرمودند: پس اذا لاشئ؛ پس به جایی نرسیده اید. راوی گفت: پس هلاک شدیم. امام فرمودند: این افرادی که چنین نیستند  آرزوهای  و سعادت به انها داده نمی شود.

امام موسی کاظم (ع) می پرسد: قَالَ: يَا عَاصِمُ کَيْفَ أَنْتُمْ فِی التَّوَاصُلِ وَ التَّبَارِّ؟ فَقَالَ: عَلَی أَفْضَلِ مَا کَانَ عَلَيْهِ أَحَدٌ. فَقَالَ: أَ يَأْتِی أَحَدُکُمْ عَنِ الضِّيقَةِ مَنْزِلَ أَخِيهِ فَلَا يَجِدُهُ فَيَأْمُرُ بِإِخْرَاجِ کِيسِهِ فَيُخْرَجُ فَيَفُضُّ خَتْمَهُ فَيَأْخُذُ مِنْ ذَلِکَ حَاجَتَهُ فَلَا يُنْکَرُ عَلَيْهِ؟ قَالَ: لَا! قَالَ: لَسْتُمْ عَلَی مَا أُحِبُّ عَلَيْهِ مِنَ التَّوَاصُلِ؛ ای عاصم میان شما تواصل و نیکوکاری چگونه است؟ گفت: بر برترین حالتی که کسی بر آن باشد. امام پرسید: آیا اگر یکی از شما مهمان منزل دیگری شد  او را نمی یابد و از کیسه او چیزی بر می دارد و حاجتش را برآورد می کند و او را انکار نمی کند و بر او اعتراض ندارد؟ گفت: نه خیر. امام فرمود: شما بر محبوب ترین حالت تواصل و صله کردن با هم نیستید.(بحارالانوار، ج 61، ص 422)

 بُرَيْدٍ الْعِجْلِیِّ می گوید: قَالَ: قِيلَ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع إِنَّ أَصْحَابَنَا بِالْکُوفَةِ جَمَاعَةٌ کَثِيرَةٌ فَلَوْ أَمَرْتَهُمْ لَأَطَاعُوکَ وَ اتَّبَعُوکَ. فَقَالَ: يَجِی ءُ أَحَدُهُمْ إِلَی کِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ مِنْهُ حَاجَتَهُ؟ فَقَالَ : لَا ! قَالَ:  فَهُمْ بِدِمَائِهِمْ أَبْخَلُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ النَّاسَ فِی هُدْنَةٍ نُنَاکِحُهُمْ وَ نُوَارِثُهُمْ وَ نُقِيمُ عَلَيْهِمُ الْحُدُودَ وَ نُؤَدِّی أَمَانَاتِهِمْ حَتَّی إِذْ قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ يَأْتِی الرَّجُلُ إِلَی کِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ حَاجَتَهُ لَا يَمْنَعُهُ؛ یکی از اصحاب امام باقر از اهالی کوفه به امام باقر(ع) گفت: یاران ما در کوفه گروه بسیاری هستند که اگر شما امر کنید از شما اطاعت کرده و به اتباع و پیروی شما می پردازد. امام پرسید: آیا پیوند شما چنان است که یکی سر کیسه دیگری برود و از آن به میزان حاجت و نیاز بر دارد؟ گفت: نه! امام فرمودند: شما که در مال اینگونه بخل می ورزید در خون دادن بخیل ترید. ما با دیگران الان در صلح ایم  زندگی و نکاح و توارث داریم و امانت را می دهیم تا قائم ما قیام کند آن وقت است که رفاقت می آید و دوست دست در جیب دوست می کند و نیازش را برمی دارد و کسی نمی گوید: چرا؟( بحارالانوار، ج 50، ص 372)