در انديشه سياسي اسلام، مفاهيمي چون قدرت، مشاركت در قدرت، مهار قدرت و مانند آن جايگاهي ندارد؛ زيرا اصولا اين امور مسئله جامعه اسلامي و قرآني نيست؛ چرا كه در انديشه سياسي اسلام، به جاي اين اصطلاحات مادي و دنيوي، مسائلي چون ولايت همگاني، مشاركت در امور اجتماعي، مسئوليت اجتماعي، وظيفه و تكاليف مؤمن نسبت به جامعه و رهبري مطرح است.
بنابراين، هر كسي موظف است تا براي رهايي از خسران ابدي نه تنها در انجام كارهاي عبادي شخصي صرف چون نماز و روزه و حج بكوشد، بلكه لازم است تا در كارهاي عبادي اجتماعي نيز مشاركت فعال داشته باشد و اهل انفاق، زكات و دستگيري مردم باشد و كارهاي نيك انجام دهد و حتي ديگران را بدان بخواند و توصيه و سفارش كند. (بقره، آيات 1 تا 5؛ سوره عصر و آيات ديگر)
مشاركت در عرصه هاي اجتماعي، وظيفه اي همگاني
از نظر اسلام، هر انساني وظيفه دارد به عنوان مكلف در امور اجتماعي مسئوليت بپذيرد و فعالانه در همه كارهاي خير و نيك مشاركت داشته باشد. اسلام به شدت با هرگونه رفتار ضداجتماعي مخالفت مي كند و رهبانيت را برنمي تابد؛ زيرا سعادت شخصي را در گرو سعادت جمعي مي داند. (حديد، آيه 27؛ سوره عصر) از اين رو مشاركت در همه عرصه هاي اجتماعي از عمران مساجد (توبه، آيه 18)، جهاد و جنگ در راه خدا (مائده، آيه 35)، توليد علم و ثروت و آباداني زمين و ايجاد تمدن جهاني (هود، آيه 61) قيام به عدالت و اجراي قسط و برپايي و اجراي قوانين (حديد، آيه 25)، آموزش و تعليم و تربيت (بقره، آيه 129؛ آل عمران، آيه 164) و مانند آن امري واجب و تكليفي الزام آور است كه نمي توان از زير بار آن شانه خالي كرد.
پس حضور هر مسلماني در هر عرصه اجتماعي، به عنوان انجام تكليف و وظيفه، عملي عبادي است كه موجبات تعالي فرد و جامعه و سعادت دنيوي و اخروي را فراهم مي آورد. حضور در عرصه هايي چون انتخابات و در اموري چون شوراها، براي همه كساني كه شايسته مشورت هستند، لازم و تكليف است و كسي نمي تواند از انجام اين تكليف و وظيفه خودداري كند و در جايي كه به حكم اسلام لازم است تا به عنوان اتاق فكر در جامعه حضور قوي داشته باشد و به رهبري و كارگزاران نظام اسلامي مشاورت دهد، نبايد از انجام اين مسئوليت سر باز زند.
خداوند همان گونه كه به پيامبر(ص) به عنوان اولوالامر و رهبري جامعه فرمان مي دهد تا از مشورت هاي ديگران سود برد، همچنين به مؤمنان و مسلمان فرمان مي دهد تا مشاركت فعال در اين عرصه داشته باشند و به درخواست مشورت ايشان پاسخ مثبت دهند. (آل عمران، آيه 159)
اصولا جامعه اسلامي از آن جايي كه جامعه عقلايي است افراد آن به حكم عقل مي كوشند تا از مشاورت و مشورت ديگران سود برند و عقل ديگران را بر عقل خويش بيفزايند و خود را از راهنمايي هاي عقول ديگران بهره مند سازند. اين مسئله بويژه در كارهاي اجتماعي و انجام مسئوليت هاي اجتماعي بيشتر نمود مي يابد، زيرا امور اجتماعي از پيچيدگي هاي فزون تر برخوردار است و لازم است تا با مشاورت از ديگران، مسايل آسان تر و ساده تر گردد و از علم و دانش و خبره ديگران استفاده شود. (شوري، آيه 38)
رقابت و سبقت در كار خير
جامعه اسلامي، به قصد انجام مأموريت هاي الهي كه مأموريت همه پيامبران و مؤمنان در طول تاريخ بوده است، بر آن است تا براساس عقل و وحي، انسان را در مقام خلافت الهي و حق بنشاند و سعادت دنيوي و اخروي مردم را تحقق بخشد. برهمين اساس هر مسلماني به عنوان شهروند، بر خود فرض و واجب مي داند كه در كارهاي خير اجتماعي و امور زندگي بشري مشاركت فعال داشته و بخشي از مسئوليت و نقش هاي اجتماعي را به عهده گيرد. اينجاست كه رقابت سالمي در چارچوب مسئوليت پذيري و انجام تكاليف الهي شكل مي گيرد و هر كسي در انجام كارهاي خير و نيك بر ديگري سبقت مي گيرد و با شتاب و سرعت مي كوشد تا آن را به سامان برساند و كاري بر زمين نماند.
خداوند با عبارت: فاستبقوا الخيرات به مؤمنان توجه مي دهد كه هر كسي مي بايست مانند مسابقات بكوشد تا بر ديگري با سرعت سبقت گيرد و بكوشد تا اولين كسي باشد كه وظيفه و مسئوليت اجتماعي و كار خيري را انجام داده است و بر اين اولين بودن ها افتخار كند و به خود ببالد كه وظيفه اي را انجام داد و مسئوليتي را به عهده گرفت.
اين مسارعت و شتاب در كارهاي خير اجتماعي، به معناي شتاب گرفتن و رفتن به سايه امنيت الهي و مقام مغفرت است. (آل عمران، آيه133) كسي كه در كارهاي خير شتاب و سرعت مي گيرد و اجازه نمي دهد كه كسي بر او در انجام كارهاي خير سبقت و پيشي گيرد، در حقيقت به سوي بهشت، سبقت گرفته و از آتش دوزخ خود را رهايي بخشيده و از خسران ابدي به در آمده است.(حديد، آيه21)
ازنظر قرآن راه مستقيم رهايي و نجات و رسيدن به مقام خدايي شدن، سبقت در كارهاي خير اجتماعي است. (يس، آيه66؛ بقره، آيه184؛ مائده، آيه48) بنابراين، هركسي كه اميد رهايي و رسيدن به تقرب و متاله شدن و بهشت رضوان الهي را دارد، مي بايست در كارهاي خير اجتماعي و پذيرش مسئوليت ها و نقش هاي اجتماعي پيشي گيرد.
انتخابات، رقابت براي انجام مسئوليت الهي
از مصاديق روشن كارهاي خير، مشاركت در عرصه هاي اجتماعي و انجام مسئوليت هاي اجتماعي است؛ زيرا اسلام ، خير را در كارهايي مي داند كه انسان براي رضايت و خشنودي خدا انجام مي دهد و ديگران از آن سود مي برند حتي اگر خودش به ظاهر بهره اي از اين كار نبرد؛ چراكه اين گونه كارهاي اجتماعي مانند انفاق و ايثار و احسان و جهاد از ماندگاري برخوردار است و به عنوان باقيات صالحات براي فرد مي ماند.
هر انساني موظف و مكلف است تا در كارهاي اجتماعي از دعوت ديگران به كارهاي خير و توصيه آنان به اين تا انجام كارهاي اجتماعي خيرخواهانه و نيكوكارانه، مشاركت فعال داشته باشد. انتخابات به عنوان يك روش در انتخاب شايستگان براي مشاورت به دولت اسلامي و رهبري يا شايستگان براي انجام كارهاي خطير اجتماعي، مطرح مي باشد. بنابراين، وظيفه انتخاب كننده و انتخاب شونده است تا به عنوان انجام مسئوليت و نقش اجتماعي بر يكديگر سبقت جويند و بخواهند تا هر كسي زودتر از ديگري رأي خود را در صندوق اندازد و مسئوليت اجتماعي مشاورت و معاونت در امر كارهاي اجتماع و جامعه را به عهده گيرد.
بنابراين، ازنظر انديشه سياسي اسلام، حضور هر شخص در مقام انتخاب كننده يا انتخاب شونده، به معناي رقابت در سبقت جويي براي كارهاي خير و انجام وظيفه و مسئوليت است و مي بايست از اين ديد به مسأله حضور در عرصه انتخابات نگريست.
اگر چنين نگرشي به مسأله انتخاب در جامعه اسلامي شكل گيرد، ديگر چيزي به نام بد خلقي هاي انتخاباتي و رقابت ناسالم، رقابت هاي غيرقانوني و اتهام زني و افترا بستن و هتك حرمت ها و آبروريزي ها معنا و مفهوم نخواهد داشت. به اميد روزي كه جامعه اسلامي چنين نگرشي را پيدا كند و در چارچوب فرهنگ قرآني در عرصه هاي اجتماعي از جمله انتخابات مشاركت كند و وظيفه خود را انجام مسئوليت الهي بداند و نه چيز ديگر.
