بسم الله الرحمن الرحیم
دین فروشی دو مصداق دارد که شامل مخالفت با هدایت های فطری و اخلاق فطری و هدایت شرعی وحیانی است؛ یعنی دین فروشان را می توان به مخالفان عقل و نقل تقسیم کرد؛ اما بسیاری از مردم تنها دین فروشی را به کسانی نسبت می دهند که جزو عالمان اسلامی هستند و به تحریف حدود الهی پرداخته تا دل سرمایه داران را به سوی خود جلب کرده و متاعی اندک از ثروت آنان به دست آورند و با آنان شریک شوند. اینان همان همراهان قافله و شریکان دزدان هستند؛ اما گروهی دیگر هستند که از نظر قرآن آنان نیز دین فروشان هستند؛ یعنی کسانی که بر خلاف اصول اخلاق فطری عمل کرده و برای کسب منافع دنیوی دروغ گفته و خیانت در امانت ورزیده و بدعهدی و بی وفایی می کنند. اینان نیز دین الهی خویش را برای متاع دنیوی فروخته اند؛ زیرا از نظر آموزه های وحیانی قرآن، دین شامل دین عقلی و نقلی است که هر دو مطابق سنت های الهی است.
نویسنده در این مطلب بر آن است تا بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، هر دو گروه دین فروشان را معرفی کرده و آثار زیانبار دین فروشی را بیان کند. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
دین عقلی و دین نقلی، و آثار دین فروشی
برخی از دین داران برای کالای اندک دنیا دین فروشی می کنند. البته این دین فروشی تنها به این نیست که اموری دینی را برای امور دنیوی کتمان کنند، یا برای رضایت دنیاگرایان، به تحریف دین و حدود الهی آن بپردازند، بلکه دین فروشی ممکن است در قالب پشت کردن به اصول اخلاق فطری چون عدالت، صداقت، امانت و وفا برای کسب منافع دنیوی باشد؛ پس کسی که برای کسب کالای دنیوی دروغ می گوید یا ظلم می ورزد یا خیانت و بدعهدی می کند، چنین شخصی نیز دین فروشی می کند. پس نمی بایست دین فروشان را محدود به عالمان دین فروش کرد، بلکه هر کسی که برای اصلاح امور دنیوی خویش، حدود الهی را نادیده گرفته و به اصول اخلاق فطری پشت کند، چنین شخصی دین فروشی است که آخرت خویش را به دنیا فروخته است.
البته از نظر آموزه های وحیانی قرآن، کسی که به هر شکلی دین فروشی و آخرت فروشی می کند تا امور دنیوی خویش را اصلاح کند، نه تنها دنیای خویش را اصلاح نکرده بلکه دنیا و آخرت خویش را تباه کرده و مصداق «خسرالدنیا و الآخره» شده است؛ زیرا این افراد به ظاهر و به زبان خدا پرست هستند، و در باطن هیچ اعتقادی به خدا ندارند که به قسمت الهی ایمان نداشته و توکل بر خدا ندارند، از این روست که وقتی خیری به آنان می رسد، اطمینان و آرامش می یابند، اما وقتی گرفتار فتنه ای شده و خیر برود و مصیبت و بلایی مبتلا شوند، به کفر گویی و کفرگرایی کشیده می شوند و این گونه به خسران مبین که از دست رفتن دنیا و آخرت است، گرفتار می شوند.(حج، آیه 11)
از نظر قرآن، کسی که فقط دنبال دنیا می رود، هرگز به آن نمی رسد و تنها متاع و کالای اندکی از دنیا نصیب او می شود و آخرتش نیز تباه می گردد(بقره، آیه 200) البته بدتر از این افراد کسانی هستند که برای اصلاح امر دنیای خویش به آخرت فروشی رو می آورند؛ چنین افرادی هر دو سرا را از دست می دهند و امر دنیای آنان نیز آباد و اصلاح نمی شود؛ چنان که امیرمومنان امام علی(ع) می فرماید: لا یترک الناس شیئا من امر دینهم لاستصلاح دنیاهم الا فتح الله علیهم ما هو اضرّ منه؛ مردم چیزی از امر دین خویش را به خاطر اصلاح کار دنیایشان رها نمی کنند، مگر این که برای آنها چیزهایی را پیش می آورد که ضررش بیشتر باشد.(نهج البلاغه، کلمات قصار، کلمه 106)
پس هر کسی اگر بخواهد با دین و ارزش های آن بازی کند و دنیای خویش را بدان اصلاح کند و به متاع وکالای اندک دنیا دست یابد، خدا کاری می کند که به دنیایش نیز نرسد.
از آن جایی که بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، هدایت الهی به دو قسم هدایت فطری عقلی و هدایت شرعی وحیانی تقسیم می شود، کسی که به مخالفت هدایت فطری و اصول اخلاق فطری بپردازد و به جای عدالت، امانت، صداقت و وفا، به ظلم، خیانت، دروغ و عهدشکنی رو آورد تا این گونه دنیای خویش را آباد کند، خدا کاری می کند که او نتواند به دنیای خودش نیز برسد. پس ظالم و دروغگو و خائن و بی وفا که اصول هدایت فطری و حدود آن را نادیده می گیرند و برای دنیای خویش با آن مخالفت می ورزند، آخرت خویش را نیز از دست می دهد.
به سخن دیگر، وقتی گفته می شود: فلانی دین فروشی کرد و برای اصلاح دنیای خویش آخرت خویش را فروخت؛ به دو گروه اشاره می شود؛ نخست کسانی که به تحریف دین و حدود الهی یا کتمان آن، دنبال منافع مادی دنیوی هستند؛ از این افراد می توان به عالمان دینی یهود و نصارا اشاره کرد؛ زیرا آنان به ظاهر دین دار بوده و برای آخرت خویش کار می کنند، اما در باطن کافر بوده و با دین فروشی از دین خارج شده و به کفر در آمده اند. اینان از سوی خدا لعن شده است؛ زیرا برای متاع اندک دنیا دین فروشی کرده اند و این مالی که با دین فروشی جمع کرده اند؛ چیزی جز آتش نیست که در درون ایشان شعله گرفته است و خدا به آنان در قیامت نظری نمی کند و آنان را نمی بخشد و هیچ اعتنایی به آنان ندارد.(بقره، آیات 174 و 159)
گروه دوم، کسانی هستند که دین فطری خویش را فروخته و بر خلاف اصول اخلاق فطری عمل می کنند و در کارهای فسق و فجور و تجاوز گری وارد می شوند و حلال خوری را کنار گذاشته و به حرام خواری رو آورده اند. از این روست که اهل ظلم و دروغ وخیانت و بی وفایی هستند و در این امور پیشگام بوده و شتاب می گیرند.(مائده، آیات 62 و 63)
از نظر قرآن، از آن جایی دین فطری و دین شرعی مطابق هم بوده و همه آن ها به عنوان سنت های الهی واجب است مورد عمل و اعتنا قرار گیرند(روم، آیه 30؛ طه، آیه 50؛ شمس، آیات 7 تا 10) کسانی که بر خلاف دین فطری یا شرعی عمل کرده اند، دشمن دین خدا هستند. پس کسی که دین فروشی می کند و آخرت خویش به متاع اندک دنیا می فروشد، نه به دنیا می رسد و نه آخرتی خواهد داشت.
از نظر آموزه های وحیانی قرآن، مومن واقعی کسی است که تقوای الهی پیشه می گیرد و از هدایت فطری و شرعی پیروی می کند(بقره، آیات 2 تا 5؛ شمس، آیات 7 تا 10)؛ چنین کسی برای آخرت خویش از دنیا می گذرد؛ چنان از پیامبر(ص) نقل شده که فرمود: لا یبلغ عبد ان یکون من المتقین حتی یدع ما لا باس به حذرا لما به الباس؛ بنده در شمار متقین قرار نمی گیرد مگر هنگامی که حلال و بی اشکال را به خاطر ترس از وقوع در گناه ترک کند.(تحف العقول، ص 60) پس کسی که دنبال دین فروشی فطری و شرعی برای حرام خدا است و با دروغ و خیانت و ظلم و بدعهدی و بی وفایی چیزی از متاع اندک دنیا را به دست می آورد، فاجر فاسق است نه متقی و مسلمان و مومن.
مخالفت دنیا با دین فروشان
از نظر آموزه های وحیانی قرآن، دنیا هرگز مطابق دین فروشان نخواهد بود؛ زیرا اولا هر چیزی که به انسان از خیر و شر و خوبی و بدی می رسد، مطابق مقدرات و قسمت تعیین و مقدر شده الهی است که پیش از خلقت شخص انجام گرفته است.(زخرف، آیه 32؛ حدید، آیات 22 و 23)؛ ثانیا خدا از حسنات دنیوی به هر کسی چیزی می دهد و این گونه نیست که هر چه بخواهد به او بدهد حتی اگر مومن باشد.(بقره، آیات 201 و 202)
از نظر قرآن، دنیا به عنوان مخلوق مطیع الهی، جزو جنود و لشکریان الهی است و این گونه نیست که مطابق خواسته و اراده مردمان باشد؛ پس اگر به کسی چیزی داده می شود بر اساس مقدر الهی است و اگر گرفته می شود نیز این گونه است و اگر کسی بر خلاف اراده الهی باشد و با هدایت الهی مخالفت ورزد، خدا را دشمن خویش قرار داده و دشمن خدا، گرفتار لشکری الهی می شود که شامل همین دنیا و متاعی آن است. پس اگر بنده ای با مخالفت با حدود الهی بخواهد به متاع دنیا برسد، در حقیقت به دنیا نیز نمی رسد، زیرا همان متاع به عنوان دشمن او و دوست و لشکر خدا عمل می کند؛ از همین روست که پیامبر(ص) به امیرمومنان امام علی(ع) می فرماید: یا علی اوحی الله تبارک و تعالی الی الدنیا اخدمی من خدمنی و اتعبی من خدمک؛ خدا به دنیا الهام کرد: خدمتگزار کسی باش که خدمتگزار ما است و هر کسی خدمتگزار توست او را به رنج بیانداز.(بحارالانوار، ج 74، ص 53)
پیامبر(ص) می فرماید: ایما عبد اطاعنی لم اکله الی غیری و ایما عبد عصانی وکلته الی نفسه ثم لم ابال فی ای واد هلک؛ خدا فرموده، هر بنده ای که مرا اطاعت کند او را به غیر خودم واگذار نمی کنم؛ و هر بنده ای که معصیت مرا کند او را به خودش واگذار کنم و باکی ندارم که در کدامین بیابان هلاک می شود.(وسایل الشیعه، ج 15، ص 307)
هم چنین پیامبر(ص) می فرماید: لما خلق الله الدنیا امرها بطاعته فاطاعت ربها فقال لها خالفی من طلبک و وافقی من خالفک فهی علی ما عهد الیها الله و طبعها علیه؛ آن گاه که خدا دنیا را آفرید به او امر کرد تا خدا را اطاعت کند. پس او اطاعت خدا کرد. پس فرمود: هر کسی که اطاعت تو را کرد با او مخالفت کن و هر که تو را مخالفت کرد از او اطاعت کن و موافق او باش! پس دنیا نیز بر این عهدی که با خدا بسته باقی است و هم چنان بر آن طبع خودش است.(بحارالانوار، ج 67، ص 58) پس هر کسی دنبال دنیا برود، دنیا از او می گریزد و هر که به دنیا پشت کند، دنیا به او رو می آورد.
پس کسی که با مخالفت دین و دین فروشی برای متاع اندک دنیا اقدام می کند، خداوند شرایط را به گونه ای برایش رقم می زند که به دنیا نمی رسد؛ زیرا دنیا به عنوان لشکر الهی او را به دام می اندازد و اجازه نمی دهد تا از دنیایی بهره مند شوند که با مخالفت با دین و دین فروشی به دست آورده است. از این روست که این افراد رنگ خیر و خوشی در دنیا را نمی بینند و هماره گرفتار حزن و اندوه و خوف و ترس هستند.
