بر اساس آموزه های قرآنی هر انسانی دو نوع حیات دارد: 1. حیات طبیعی و فطری و ابتدایی؛ 2. حیات طیب الهی.
همان طوری که هر انسانی دو نوع هدایت و تقوای ابتدایی و پاداشی دارد؛ دو نوع حیات و زندگی خواهد داشت. آن چه برای آخرت انسان می ماند و انسان با خودش به آخرت می برد، همین حیات پاداشی و طیبی است که با نور ایمان و اسلام و قرآن به دست می آورد.
خداوند به انسان می فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحْیِیکُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، چون خدا و پیامبر، شما را به چیزى فرا خواندند که به شما حیات مىبخشد، آنان را اجابت کنید، و بدانید که خدا میان آدمى و دلش حایل مىگردد، و هم در نزد او محشور خواهید شد.(انفال، آیه 24)
این آیه نشان می دهد که انسان ها با این که از حیات و زندگی طبیعی برخوردار هستند برای این که از حیات نوع دوم برخوردار باشند باید به دعوت الهی پاسخ مثبت دهند. این پاسخ مثبت که با اسلام و ایمان همراه خواهد بود، یک نوری را در دل انسان ها ایجاد می کند که خداوند در آیه 122 سوره انعام بیان کرده است: أَوَ مَن کَانَ مَیْتًا فَأَحْیَیْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا یَمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ کَمَن مَّثَلُهُ فِی الظُّلُمَاتِ لَیْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا کَذَلِکَ زُیِّنَ لِلْکَافِرِینَ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ؛ آیا کسى که مرده [دل] بود و زندهاش گردانیدیم و براى او نورى پدید آوردیم تا در پرتو آن، در میان مردم راه برود، چون کسى است که گویى گرفتار در تاریکیهاست و از آن بیرونآمدنى نیست؟ این گونه براى کافران آنچه انجام مىدادند زینت داده شده است.
از این آیه به دست می آید که آن حیات ابتدایی اگر با این حیات دوم همراه نشود، نمی توان آن شخص را زنده دانست، بلکه این نور حیات دوم است که آن اولی را زنده نگه می دارد و بدان حقیقت بقا می بخشد. در حقیقت زنده دلی با نور ایمان و اسلام است که قلب را زنده نگه داشت و به زندگی انسان معنای حیات واقعی را می بخشد.
خداوند بر این مطلب در آیات دیگر از جمله 174 سوره نساء تاکید داشته است و نور ایمان و اسلام و قرآن را همان مایه حیات بخش واقعی انسان دانسته است.
در آیه 52 سوره شوری می فرماید: وَکَذَلِکَ أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا کُنتَ تَدْرِی مَا الْکِتَابُ وَلَا الْإِیمَانُ وَلَکِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِی بِهِ مَنْ نَّشَاء مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ؛ و همین گونه، روحى از امر خودمان به سوى تو وحى کردیم. تو نمىدانستى کتاب چیست و نه ایمان [کدام است؟] ولى آن را نورى گردانیدیم که هر که از بندگان خود را بخواهیم به وسیله آن راه مىنماییم، و به راستى که تو به خوبى به راه راست هدایت مىکنى.
پس انسان باید این نور را به دست آورد که همان مایه حیات بخش واقعی انسان است. این نور زمانی در جان انسان رخنه می کند که با ایمان و عمل صالح آمیخته شود. این گونه است که انسان از یک حیات و زندگی طبیعی و ابتدایی به یک زندگی و حیات طیب و پاکی می رسد که خداوند در آیه 97 سوره نحل فرموده است: مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ؛ هر کس- از مرد یا زن- کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاکیزهاى، حیاتِ [حقیقى] بخشیم، و مسلماً به آنان بهتر از آنچه انجام مىدادند پاداش خواهیم داد.
هم چنین در جایی دیگر می فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِن رَّحْمَتِهِ وَیَجْعَل لَّکُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، از خدا پروا دارید و به پیامبر او بگروید تا از رحمت خویش شما را دو بهره عطا کند و براى شما نورى قرار دهد که به [برکت] آن راه سپرید و بر شما ببخشاید، و خدا آمرزنده مهربان است.(حدید، آیه 28)
همین نور است که با آدمی در قیامت همراه است و حیات طیب او را تشکیل می دهد. خداوند می فرماید: یَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ یَسْعَى نُورُهُم بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَبِأَیْمَانِهِم بُشْرَاکُمُ الْیَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ؛ آن روز که مردان و زنان مؤمن را مىبینى که نورشان پیشاپیششان و به جانب راستشان دوان است. به آنان گویند: «امروز شما را مژده باد به باغهایى که از زیر درختان آن نهرها روان است در آنها جاودانید. این است همان کامیابى بزرگ.(حدید، آیه 12)
حال اگر کسی به این مساله توجه نکند و دنبال حیات نوری و طیب الهی نرود و این نوع حیات را برای خود کسب نکند، در آخرت از زندگی طیب و نورانی بی بهره خواهد شد و چون پس از عبور از دنیا و پایان دنیا جایی برای کسب این نور و زندگی نیست، کسانی که بی نور و حیات طیبه به آخرت رفته باشند، بی نور و بی حیات طیب خواهند بود. خداوند در این باره می فرماید: یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انظُرُونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِکُمْ قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءکُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا فَضُرِبَ بَیْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ؛ آن روز، مردان و زنان منافق به کسانى که ایمان آوردهاند مىگویند: «ما را مهلت دهید تا از نورتان [اندکى] برگیریم.» گفته مىشود: «بازپس برگردید و نورى درخواست کنید.» آن گاه میان آنها دیوارى زده مىشود که آن را دروازهاى است: باطنش رحمت است و ظاهرش روى به عذاب دارد.(حدید، آیه 13)
