اعتقادی - کلامیروان شناسیسیاسیمعارف قرآنیوب نوشت
جایگاه جهاد تبیین در جنگ شناختی
یکی از پیچیدهترین جنگها، جنگ شناختی است. جنگ شناختی به معنای جنگ در حوزه افکار و اندیشهها و سلطه بر اذهان و قلوب و دگرگونی افکار و رفتار به نفع یکی از دو جبهه حق و باطل است.
امروزه جنگ شناختی به سبب فنآوریهای روز همچون گوشیهای تلفن همراه، اینترنت، شبکههای اجتماعی در فضای مجازی و از آن مهمتر شناخت علمی – تجربی نسبت به ساحات روان شناسی و جامعهشناسی با بهرهگیری از علوم شناختی مرتبط با ساحت ذهن و قلب و قوه اندیشه و انگیزه، یکی از بزرگترین تهدیدها نسبت به جامعه بشری تبدیل شده است؛ زیرا اهل باطل با بهرهگیری از همه ابزارها در قالب «هدف وسیله را توجیه میکند» بر آن هستند تا به استثمار بشر بپردازند و آنان را بردگان مطیع شیاطین جنی و انسی کنند. از همین رو، جنگ شناختی برای دفاع از حق و حقیقت و صیانت از آرمانهای اخلاق متعالی و فطرت الهی انسان، لازم و ضروری است. جنگ شناختی(Cognitive warfare) یا همان جنگ موریانهای، به معنای هدف قرار دادن قوه شناخت عموم مردم و نخبگان جامعه هدف، با تغییر هنجارها، ارزشها، باورها، نگرشها و رفتارها از طریق مدیریت ادراک و برداشت است. در حقیقت در جنگ شناختی، همه هویت شخص یا جامعه هدف، همانند تهاجم موریانه از درون مورد تهاجم قرار میگیرد.
چنین جنگی دارای ماهیت موذیانه و مکّارانه بدون هیچگونه تهدید ظاهری است که واکنش ما را برانگیزد. در چنین فضایی، حق و باطل چنان آمیخته میشود که چون فضای فتنه، تشخیص حق و باطل برای اکثریت مردم سخت و دشوار یا حتی ناشدنی است؛ از همینرو، لازم است تا به هدف جداسازی حق از باطل، «جهاد کبیر علمی» با بهرهگیری از آموزههای قرآن و شیوه معصومان(ع) جهاد تبیین انجام شود؛ زیرا همان طوری که پیامبر(ص) به حکم الهی مامور میشود تا در جهاد تبیین علمی وارد کارزار جنگ شناختی شود: وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا؛ علیه کافران با قرآن به جهادى بزرگ بپرداز.(فرقان، آیه 52)، همچنین بر مومنان است تا با اسوه حسنه قرار دادن ایشان، جهاد تبیین را در این ساحت به عهده گیرند.
هدف جهاد تبیین
هدف از جهاد تبیین جداسازی حق از باطل است تا به دشمن اجازه داده نشود با متشابهات، مردم را در فتنه افکند و آنان را از مسیر حق و حقیقت گمراه سازند.
در حقیقت جهاد تبیین فرصتی به مردم است تا در شرایط معقول و مقبول به دور از فتنهانگیزی دشمنان و فضاسازی و افکارسازی دروغین با تبلیغات فریب و نیرنگ، در امور بیندیشند و به دور از هیاهو در مسائل تفکر کنند. قرآن میفرماید: وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ؛ و اين ذکر قرآن را به سوى تو فرود آورديم تا براى مردم آنچه را به سوى ايشان نازل شده است تبیین و توضيح دهى و اميد كه آنان بينديشند. (نحل، آیه ۴۴) از نظر قرآن، اگر جهاد تبیین پیامبر(ص) مبتنی بر وحی قرآنی نباشد، مردم در شناخت حقیقت به ویژه در هنگام فتنه و در موارد متشابه گرفتار میشوند و به هلاکت میافتند.
امروزه در فضای جنگ شناختی با بهرهگیری از سنت و سیره معصومان(ع) و آموزههای وحیانی کتاب الله میبایست گام در جهاد تبیین گذاشت و حق و باطل را از هم جدا ساخت؛ زیرا «تبیین» از واژه «بان» به معنای آشکار کردن است. جهاد تبیین در جنگ شناختی باید به گونهای انجام شود که جایی برای شک باقی نماند و متشابهات، جای خود را به محکمات بدهد.