وقتي سخن از آسيب شناسي عاشورا مي كنيم، مقصود نگاه جامعه شناختي مذهبي به پديده اي به نام عاشوراست. بنابر اين مي خواهيم رفتار مردم وجامعه را نسبت به يك پديده مذهبي تبيين كنيم.
عاشورا همانند هر حقيقت روشن ديني، در بستر زمان دچار آسيب هايي مي شود كه شامل بدعت، خرافات، تحريف و مانند آن است. هر چيزي كه از سوي مردم با اقبال بيشتري مواجه باشد، دست تحريف درآن بيشتر وارد مي شود از اين رو شعرهاي شاعران مردمي تر، بيشتر دچار تصحيف و تحريف مي شود و هركسي واژه اي را جايگزين واژه اي مي كند كه شاعر گفته بود.
شهيد مرتضي مطهري دربخشي از آثارخود بويژه حماسه حسيني، نگاه دقيق به موضوع آسيب شناسي عاشورايي دارد و از تحريفات معنوي ومانند آن سخن مي گويد.
كوتاهي عالمان در برابر تحريفات
با نگاهي به موضوع عاشورا و آسيب هايي كه از سوي جامعه به اين حقيقت روشن الهي وارد شده مي توان آن را درچند حوزه شناسايي كرد. بخشي از آسيب هايي كه حماسه عاشورايي با آن مواجه است متوجه عالمان ديني و بخش ديگري متوجه توده هاي مردم است. به اين معنا كه عالمان وظيفه و مسئوليت خويش را در قبال حماسه عاشورايي به درستي ايفا نكرده اند و با كوتاهي در اين زمينه اجازه داده اند تا دست تحريف و بدعت بدان وارد شود.
اگر عالمان ديني مسئوليت و وظيفه خطير خود را در قبال حماسه عاشورايي به درستي انجام مي دادند، هرگز كسي به خود اين جرات را نمي داد تا آن را تحريف كند و فلسفه و اهداف آن را واژگونه سازد.
برخي از بدعت ها را مي بايست دركوتاهي عالمان در برابر عوام زدگي جست و جو كرد. با اينكه مبارزه با هر چيزي كه موجب وهن دين و مذهب است، وظيفه عالمان است، ولي مي بينيم كه عالمان ديني در برابر امري چون قمه زني مخالفت نمي كنند و حتي در هندوستان و پاكستان، عالمان ديني راه سكوت را درپيش گرفته اند كه اگر اين سكوت را نكنند از سوي جامعه مذهبي طرد مي شوند.
دست تحريف تا آنجا پيش رفته كه داستان عشقي و خرافي توليد شود و فلسفه قيام را به شكل ديگري جلوه دهد. هركسي مي كوشد تا بهتر مردم را متاثر كند وبه گريه وادارد لذا از هرهنر باطلي با هر محتواي دروغي بهره مي برد.
شاعراني كه با تاريخ واقعي و حقيقي عاشورا آشنا نيستند در اشعار خويش مطالبي را مطرح مي كنند كه وهن دين و مذهب است.
رقابت در خودنمايي برخي از دسته هاي عزاداري ، عامل ديگري براي تحريف حقيقت عاشورايي شده است.اگر بخواهيم در زمينه آسيب هاي جامعه شناسي مذهبي ايران در بخش حماسه عاشورايي سخن بگوييم مي بايست به گوشه و كنار كشورهاي جهان برويم و هر يك از مراسم و آداب و سنت هاي مردم را دراين حوزه بررسي و مطالعه كنيم و آن را با حقيقت تاريخي بسنجيم؛ آنگاه خواهيم دريافت كه تا چه اندازه به حقيقت خيانت كرده و چهره اي نادرست از حماسه عاشورايي ارايه داده ايم.
در طول تاريخ، نه تنها در اشكال بلكه درمحتوا نيز دست تحريف گشاده شده است وانواع دروغ ها، غلوها و مطالب ذلت آميز به حماسه حسيني نسبت داده شده كه انسان شرم مي كند آن را تكرار كند و بر زبان راند.
حقيقت حماسه حسيني و چهره خونين عاشورايي چنان در طول تاريخ گرفتار امور خرافي، دروغ و بدعت و تحريف شده كه نيازمند بازخواني و ارزيابي دقيق در همه ابعاد است تا چهره واقعي از پس پرده هاي دروغين دوباره ديده شود.
