سبك فرانسوي و آمريكايي در نگارش مقاله و پايان نامه، دو سبك متفاوت است. در سبك فرانسوي هرم در شكل طبيعي آن ساخته مي شود. به اين معنا كه نخست به تبيين موضوع و مسئله، ضرورت، اهداف و مانند آن پرداخته مي شود و هرم با قاعده اي بزرگ و مناسب ساخته مي شود تا راس در نوك آن درجاي خود بروز مناسبي پيدا كند. در حقيقت هدف در هرم، آن سطح بالا و راس هرم است و همه قاعده براي تثبيت آن راس است.
در سبك آمريكايي كه از آن به هرم وارونه ياد مي شود، راس و قاعده جابه جا مي شود و به ظاهر شكل منطقي خود را از دست مي دهد؛ زيرا به طور طبيعي مي بايست قاعده ساخته و راس بر آن پايه گذاري شود، ولي از آن جايي كه هدف گذاري بسيار مهم تر و اساسي مي باشد، نخست هدف نهايي معرفي مي شود و سپس اندك اندك قاعده ساخته و تبيين مي شود.
مقالات و فيلم ها براساس هرم وارونه تدوين مي شود. اين سبك جاذبه هايي نيز دارد، زيرا شخص را در همان وهله اول مجذوب و ميخكوب خود مي كند. شايد بسياري از كساني كه فيلم هاي هاليوودي را ديده اند، در همان پنج دقيقه اول چنان مجذوب مي شوند كه مي خواهند در ادامه داستان فيلم را ببينند.
تفاوت هاي فكري و عملي
بايد دو مقام فكر و عمل را از هم اين گونه جدا كرد. در مقام فكر بويژه در حوزه روشنگري ها، مي بايست هرم وارونه را بهترين شيوه ارايه تفكر قرار داد؛ زيرا بيان راس و هدف نهايي و غايي به شخص كمك مي كند تا موقعيت خود را نسبت به هدف دريابد و براي آن برنامه ريزي منطقي داشته باشد.
اما در مقام عمل مي بايست از هرم طبيعي مبتني بر ساخت قاعده براي رسيدن به راس استفاده كرد. به اين معنا كه آن دورنمايي كه در هرم وارونه فكري به نمايش درآمده است، مي بايست بر اساس هرم طبيعي در عمل به آن رسيد و به راس دست يافت.
تفاوت هاي مكي و مدني سوره ها
قرآن نيز از همين تفاوت ها استفاده كرده است. از آن جايي كه هدف اصلي و راس هرم اسلام، معرفت الله است تا انسان با شناخت آن، مسير متاله و خدايي شدن را به عنوان هدف آفرينش خويش بشناسد، آموزه هاي قرآني در مكه مبتني بر تبيين راس هرم بوده و لذا همه آموزه هاي آن در چارچوب معرفت شناسي و تبيين و روشنگري آفرينش هستي، انسان و مانند آن هدف اصلي سوره هاي قرآني كه در مكه نازل شده، تبيين راس هرم بوده و اصلا به حوزه قاعده سازي نپرداخته و يا كمتر پرداخته است.
در سوره هاي مدني، بيش ترين توجه به قاعده سازي هرم است. از اين رو شريعت در آن اصالت مي يابد و فقه و حقوق بيش ترين مباحث آيات را تشكيل مي دهد. البته از آن جايي كه همه اين هرم مي بايست راس را مورد توجه قرار دهد، هر بخشي از شريعت كه ارايه مي شود ناظر به راس، اندازه گيري شده و راس به عنوان هدف در آن تبيين مي شود تا كسي كه سرگرم قاعده سازي است چشم انداز اصلي و راس را فراموش نكند و همه چيز قاعده را براساس آن سامان دهي و اندازه گيري نمايد.
از اين رو در همه آياتي كه مرتبط با شريعت است، فلسفه آن بيان مي شود تا دانسته شود كه اين شريعت چه نسبتي با راس دارد و تا چه اندازه دست يابي به راس هرم را آسان مي كند.
آن چه در آيات مكي به عنوان اساس و اصول تبيين و فكر آن ارايه شده، در جامعه مدني پي ريزي و ساخته مي شود. بنابراين، در آيات مكي همواره بر معرفت تكيه مي شود و فكرهاي بلند تبيين و روشن مي گردد تا هدف، جلوه خوب و كاملي بيابد و در آيات مدني شريعت با همان توجه به راس هرم تبيين مي شود و در مقام عمل پي ريزي مي گردد.
تناسب فكر و عمل
در آموزه هاي قرآني چون هرم خاصي به عنوان سبك زندگي ارايه مي شود تا بشر براساس آن خود را متاله سازد، يك دستگاه كامل ارايه شده است.
دراين دستگاه كه از آن به دين ياد مي شود، انسان به عنوان محور قرار مي گيرد تا خدائي (متاله) شود و در مقام خلافت الهي قرار گيرد. براي رسيدن به اين مقصد و مقصود آفرينش مي بايست از مقام عبوديت به ربوبيت برسد و اين عبوديت نيازمند انسان عاقل متفكري است كه هدف را به طور كامل بداند و راه را بشناسد و از همه ابزارها بهره گيرد.
از آن جايي كه دنيا داراي دو ظرفيت متضاد براي انسان است، لازم است تا حق از باطل باز شناخته شود. اين حق نيز داراي مراتب و سطوح گوناگوني است كه از حق به معناي خدا آغاز مي شود و تا حقوق طبيعي و حقوق عقلايي و اخلاقي ادامه مي يابد. آگاه سازي نسبت به حق، كاري است كه معرفت شناسي انجام مي دهد.
شناخت جنبه هاي ظاهري حق و باطل، در اشكالي چون ايمان و كفر، استكبار و استضعاف و مانند آن بروز و ظهور اجتماعي مي يابد.
آموزه هاي اسلامي به گونه اي است كه هم فكر انسان را روشن مي سازد و هم عمل آدمي را به گونه اي سامان مي دهد كه آن حق شناخته شود؛ چرا كه اسلام براين باور است كه ارتباط تنگاتنگي ميان فكر و عمل است و تناسب دراين دو مي تواند انسان را به هدف و راس هرم برساند.
ازنظر اسلام، ذكرالهي موجب افزايش ثروت وتوانمندي آدمي است؛ چرا كه ذكرالهي به معناي شناخت يابي وبه ياد آوردن اسماي الهي است كه شخص مي بايست خود را بدان متخلق كرده و مظهر آن شود. هراسمي از اسماي الهي موجب مي شود تا انسان در زندگي جهت خويش را فراموش نكند.
اين كه خداوند نماز را ذكرالله مي داند، از آن روست كه اسماي الهي را به ياد آدمي مي آورد و او را براي همانند شدن برمي انگيزاند. نماز به عنوان يكي از مصاديق ذكرالله موجب مي شودتا انسان درمقام عمل ومعاملات و زندگي اجتماعي از فحشاء ومنكر باز داشته شود. شخصي كه نماز مي خواند به ياد مي آورد كه خداوند مالك، رب، محاسب ومعاقب است و اين زندگي درمسير هدفي چون آخرت ومعاد درحركت است. چنين شخصي درمقام عمل كار خويش را محاسبه مي كند و از هرچيزي كه خلاف عدالت و اخلاق و هنجارهاي اجتماعي و عقلاني وعقلايي است پرهيز مي كند. اين گونه است كه عبادت وي درزندگي اجتماعي و عمل خودنمايي مي كند و او را از زشتي بازمي دارد و جلب رحمت الهي مي شود و زندگي اش دراثر تقواي الهي بهبود مي يابد.
لزوم توجه به هرم طبيعي و وارونه درمقام علم و عمل
درمقام علم برماست كه ازهرم وارونه استفاده كنيم واگر مي خواهيم بياموزيم، به جاي احكام و شريعت نخست به سراغ اصول دين ومعرفت برويم ومتمركز در آيات مكي شويم واگر مي خواهيم به كسي نيز چيزي بياموزيم به جاي شريعت مي بايست به سراغ معرفت برويم.
جوانان ما وهمه مردم جهان اكنون تشنه معرفت اسلامي هستند و بايد اين آموزه ها، تبليغ و آموزش داده شود. بنابراين آموزش هايي كه بعضاً درحوزه هاي علميه رايج است خلاف اين سنت خداوندي و پيامبر(ص) است؛ زيرا سال ها وقت طلبه خارجي به احكام بله زير ساخت فهم شريعت چون ادبيات عرب، اصول فقه و فقه استدلال گرفته مي شود، درحالي كه او و نيز مخاطب خارج از كشورش، تشنه معرفت هاي اسلامي هستند.
دانشجويان ايراني و بلكه جامعه ايراني نيز اكنون تشنه اين معارف است و هنوز اين معارف را نياموخته وي را سرگرم احكام وشريعت مي كنيم و اين گونه است كه نمي توانيم مانند بهشتي و يا مطهري باشيم. در مقام عمل وجامعه سازي بايد پس ازتثبيت معارف و ايجاد انگيزه و ارايه چشم انداز بلند متاله شدن و خدايي گشتن فرد و جامعه، شريعت را با تمام زيرساخت هاي آن تبيين و ارايه كرد و چون پيامبر (ص) مدني وار در مدينه به ساخت جامعه اسلامي همت گماشت.
به نظر مي رسد كه درجهان آموزش و نيز تبليغ به بيراهه مي رويم و آن چه اكنون بدان نياز داريم هرم وارونه است كه بر راس و معارف ومعرفت تاكيد دارد؛ زيرا كسي كه شناختي نسبت به هدف ندارد؛ هيچ انگيزه اي براي ساخت وعمل يعني همان شريعت نخواهد داشت.
