نقش گوشت و مواد پروتئنی در سلامت

بسم الله الرحمن الرحیم

اسلام به مساله سلامت جسم، جان و روان آدمی توجه خاص داشته است؛ زیرا دست یابی به کمالات و فلسفه آفرینش در گرو سلامت آن هاست. هر گونه خلل و فسادی در سلامت آن ها به معنای فقدان کمال یا تمامیت در کمالی است.

از آن جایی که قرآن کتاب هدایت و راهنمای بشر به سوی خلافت الهی است از سوی خداوند است، بخشی از آموزه های آن به مساله سلامت جسم و روان آدمی اختصاص یافته است. این گونه است که احکام اسلامی در برگیرنده مسایلی از مواد غذایی و تحلیل و تحریم برخی از آن هاست.

از جمله مسایلی که در آموزه های قرآنی به آن توجه داده شده، مساله گوشت و جواز استفاده از طیبات و حرمت استفاده از خباثت ها و نیز آداب و چگونگی استفاده از گوشت های حلال و حتی مقدار و میزان آن است.

نویسنده در این نوشتار بر آن شد تا با مراجعه به آموزه های قرآنی، آن چه در آیات قرآنی درباره گوشت آمده است، بیان کند. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

گوشت، خوراک بهشتیان

انسان موجودی همه چیز خوار است. طبیعت انسانی به گونه ای ساخته شده که می تواند از همه عناصری که در زمین وجود دارد، بهره گیرد. این در حالی است که موجودات دیگر از تنوع در تغذیه چنان که انسان سود می برد، بهره مند نیستند. انسان از گیاهان، میوه ها، حبوبات و جانوران خشکی و دریایی به آسانی استفاده می کند. عقل و خرد آدمی به او کمک می کند تا با تبدیل و تغییر کامل یا جزیی از همه مواد موجود در طبیعت بهره گیرد.

این توانایی به انسان کمک می کند تا در هر محیطی بتواند به زیست خود ادامه دهد و با مشکلی به عنوان کمبود مواد غذایی مواجه نشود،‌ مگر آن که خود محیط زیست خویش را چنان تخریب و به فساد کشیده باشد که دچار کمبود مواد غذایی و یا بحران آن شو.

البته توانایی انسان از تغذیه از هر چیزی به معنای درستی این نوع تغذیه نیست؛ زیرا هر آن چیزی که انسان می تواند از آن تغذیه کند، می تواند حالات گوناگونی داشته باشد؛ چرا که برخی از مواد کاملا با طبیعت بشر موافق و مناسب است، در حالی که برخی دیگر، دارای ضرر و زیانی است و ترک تغذیه آن بهتر از تغذیه از آن است.

آن چه در اسلام به نام احکام بیان شده در راستای تبیین مصالح و مفاسد است. به این معنا که هر آن چه دارای مصلحتی است و برای آدمی مفید و موجبات رشد و دست یابی به هدف آفرینش می شود، به عنوان امور واجب و مستحب یا مباح معرفی شده است و هر آن چه که دارای مفسده ای و مانع از رشد و بهره مندی از مقاصد آفرینش است، به عنوان مکروه و حرام از آن بازداشته و منع شده است.

بر این اساس است که خداوند به صراحت درباره تحریم نوشیدن خمر و مسکرات به مفسده آن اشاره کرده و می فرماید: يَسئَلُونَك عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كبِيرٌ وَ مَنَفِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُمَا أَكبرُ مِن نَّفْعِهِمَا؛ درباره شراب و قمار از تو سؤ ال مى كنند، بگو: در آنها گناه و زيان بزرگى است، و منافعى از نظر مادى براى مردم در بر دارد، ولى گناه آنها از نفعشان بيشتر است.(بقره، آیه 219)

در این آیه به صراحت از فواید شراب و قمار سخن به میان آمده است، ولی هنگامی که آن را بر ترازوی می گذارد و به سنجه و ارزیابی سود و زیان آن می پردازد، بیان می کند که زیان آن دو بیش از سود آن می باشد و عقل به طور طبیعی حکم می کندکه برای منفعت و سود اندک، نمی بایست تن به زیان بیش تر و زیاد داد. بنابراین، حکم الهی بر حرمت و تحریم آن قرار گرفته است.

بر اساس آموزه های اسلامی، هر چیزی را می بایست سنجید و بر اساس مصالح و مفاسد به سنجش و ارزیابی آن نشست. از این رو، هر آن چه دارای منفعت و مصلحت یکسان است، مباح و در صورتی که منفعت بیش تر باشد یعنی از 60 تا 100 مستحب و واجب و برعکس اگر مفسده آن بیش تر باشد، مکروه و حرام خواهد بود.

گوشت ها به عنوان یکی از مواد غذایی طبیعی برای بشر با توجه به مصلحت و منفعت آن، دارای حکمی است. از این روست که برخی از گوشت ها مکروه (مانند گوشت اسب و خر) برخی دیگر، حرام مانند گوشت خوک و سگ و جانوران درنده، و یا برخی دیگر حلال می باشد که مهم ترین آن ها گوشت پرندگان غیر شکاری، گاو، گوسفند، شتر ، بز و ماهی های پولک و فلس دار است.

بر خلاف تصوری که گیاه خوران عرضه می دارند، طبیعت انسانی گوشت خوار نیز می باشد و این گونه نیست که که انسان تنها گیاه خوار و یا حبوبات خوار باشد؛ چرا که از نظر فیزیک دهان و دندان و معده و دستگاه گوارش به خوبی می توان این مطلب را اثبات کرد. هر چند که انسان،‌ حبوبات را به سادگی هضم وجذب می کند و خوردن و هضم گیاه حتی به راحتی هم حبوبات نیست؛ ولی این دلیل نمی شود که انسان گیاه خوار باشد و گوشت خواری بر خلاف طبیعت وی باشد.

افزون بر دلایل زیستی و طبیعی می توان به دلایل نقلی نیز اشاره کرد. از جمله احکام الهی در باره گوشت و تحلیل و تحریم برخی از آن ها یا بخشی هایی از جانور به خودی خود بیان گر این مطلب است که انسان موجودی گوشت خوار نیز می باشد.

از سوی دیگر، خداوند در آیاتی از جمله 21 سوره واقعه درباره بهشت و خوراک بهشتیان که بهترین وضعیت بشر را ارایه می دهد، از بهره مندی آنان به ویژه از گوشت پرندگان سخن به میان می آورد. این گزارش به خوبی بیان می کند که انسان ها گوشت خوار هستند و حتی در بهترین وضعیت خود در بهشت نیز از گوشت بهره مند می شوند. تاکید بر اشتهای بهشتیان به گوشت پرندگان به خودی خود، طبیعت گوشت خواری بشر را بیان می کند؛ زیرا بهشت جای انسان های کامل و سالمی است که بر فطرت خود باقی مانده و در به کمال مطلق رسیده اند.

البته در این آیه از گوشت پرندگان سخن به میان آمده است، ولی در آیات 20 و 22 سوره طور به طور مطلق از تغذیه بهشتیان از میوه ها و گوشت سخن گفته شده است. بنابراین، می تواند هر گونه گوشت جانوران خشکی و آسمانی و دریایی را شامل شود. البته به نظر می رسد که گوشت پرندگان از پاکی و سلامت و فواید بیش تری برخوردار باشد که بر آن تاکید شده است.

هم چنین از گزارش قرآن درباره نعمت هایی که به بنی اسرائیل در عصر حضرت موسی(ع) داده شده بود، می توان از طبعیت پرنده خواری بشر سخن گفت؛ زیرا خداوند در بیان نعمت های خود بر این قوم،‌ از پرندگانی سخن می گوید که به آن مردم داده شده تا بدان تغذیه کنند.(بقره، آیه 57؛ اعراف، آیه 160)

به هر حال، گوشت به ویژه گوشت پرندگان، خوراک طبیعی و خوش اشتهای بشر است و حتی بهشتیان از آن بهره مند و بدان اشتها و شهوت غذایی خود را ارضا می کنند.

امام موسى بن جعفر الكاظم (ع) درباره فواید گوشت برای انسان می فرماید: اللَّحْمُ يُنْبِتُ اللَّحْمَ، وَالسَّمَكُ يُذيبُ الْجَسَدَ؛ خوردن گوشت، موجب روئيدن گوشت در بدن و فربهى آن مى گردد; ولى خوردن ماهى، گوشت بدن را آب و جسم را لاغر مى گرداند.( وسائل الشيعة: ج 25، ص 78، حدیث 21240)

تحلیل و تحریم گوشت بر اساس مصلحت و مفسده

چنان که بیان شد، انسان موجودی گوشت خوار است. با این همه باید دانست که همه گوشت ها برای انسان مفید نیستند و گاه سلامت انسان در معرض خطر قرار می دهند. برخی از جانوران مانند درندگان گوشت خوار، مهم ترین عامل بسیاری از بیماری در انسان می باشند یا برخی از اعضای جانوران حلال گوشت و مفید، دارای زیان وضرر می باشند که می بایست از خوردن آن اجتناب کرد که از آن جمله چشم، طحال، آلات تناسلی، مغز حرام و مانند آن می باشد.

خداوند در آیاتی از جمله 138 و 139 و 142 سوره انعام و آیه 5 سوره نحل و 28 سوره حج، گوشت چارپایان یعنی شتر، گاو و گوسفند و بز را از مهم ترین منابع تغذیه ای بشر دانسته است.

در آیه 5 سوره نحل، خداوند یکی از مواهب و نعمت هایی که به بشر ارزانی داشته، قابلیت بهره برداری انسان از گوشت و فراورده های دامی دانسته است. در حقیقت، در این آیه به صراحت بیان شده است که انسان با قابلیت گوشت خواری آفریده شده است و این گونه نیست که گوشت خواری بر خلاف طبیعت بشر باشد؛ بلکه به نظر می رسد که گوشت خواری نه تنها در تغذیه و سلامت جسم بلکه در سلامت روان آدمی نقش به سزایی دارد؛ زیرا اگر انسان به طور دایمی از گوشت خواری دست بردارد، دچار اختلال در نظام سلامت بهداشت جسم و روان می شود و بر اساس برخی از روایات این گونه خودداری موجب می شود تا حالت تعادل روانی بیرون رود و دچار جنون و دیوانگی و حتی جن زدگی شود.

خداوند در آیاتی کسانی که از گوشت خواری امتناع می کنند یا بی دلیل گوشت بز و چارپایان و جنین آنان را تحریم می کنند، نکوهش می کند(انعام، آیات 142 و 143) و تحریم استفاده از گوشت آن را افترایی به خود و بدعتی در جاهلیت می داند.(انعام،‌آیه 144)

هم چنین بر آدمی است که از گوشت های تازه تغذیه کند، زیرا تاثیر آن بهتر و بیش تر و برای بدن مفیدتر بوده و زیانی ندارد.(نحل، ایه 14؛ فاطر، آیه 12)

در حلال گوشت ها تفاوتی میان ماده و نر وجود ندارد؛ (انعام، آیه 143) چنان که جنین آن ها نیز حلال می باشد و اگر بر اساس موازین اسلام تذکیه شود، خوردن آن هیچ مشکلی نخواهد داشت.

هم چنین از میان حیوانات وحشی، حیوانات حلال گوشت هستند که می توان از آن شکار و از گوشت آن ها تغذیه کرد.(مائده، آیات 1 و 4)

همان اندازه که ترک گوشت خواری از حلال گوشت هایی چون گاو و گوسفند و شتر زیان بار است، خوردن گوشت برخی از جانوران جایز نیست؛ زیرا جز فساد و تباهی برای جسم و جان و روان تاثیری ندارد. از جمله گوشت های حرام می توان به گوشت خوک اشاره کرد.(بقره، آیه 173؛ مائده، آیه 3؛ انعام، آیه 145)

علت و فلسفه تحریم گوشت هایی چون گوشت خوک، پلیدی آن است(انعام، آیه 145) چون خوردن آن موجب فسق و انحراف می شود و زیان هایی زیادی به جسم و روان آدمی می رساند.(همان و نیز مائده، آیه 3) البته می توان از گوشت های حرام چون گوشت خوک در حالت اضطرار و بدون قصد گناه و مخالفت با حکم الله، به اندازه ضرورت برای رهایی از گرسنگی استفاده کرد(بقره، ایه 173؛ مائده، آیه 3؛ انعام، آیه 145) ولی نمی بایست به مقداری بخورد که سیر شود بلکه گرسنگی او بر طرف شود و به لذت نخورد بلکه به اکراه بخورد تا کراهت باطنی نسبت به گوشت حرام هم چنان در وی باقی بماند.

به هر حال، تحلیل گوشت ها و تحریم برخی از آن ها براساس مصحلت و مفسده ای است که در خوردن آن ها وجود دارد. برخی از گوشت ها، بر جسم و جان و روان آدمی تاثیر مثبت می گذارند، در حالی که برخی دیگر موجب می شود که انسان از حالت سلامت و تعادل بیرون رود. بنابراین این دسته از جانوران یا قسمتی از بدن جانوران تحریم شده است.

از جمله درباره علت و فلسفه ذبح و تذکیه با قطع رگ های چهارگانه آمده است که وقتی حیوانی می میرد، خفه می شود یا بر اثر ضربه شدید و هجوم حیوانات وحشی و کشتن حیوان و یا به هر روش غیر شرعی دیگری کشته می شود یعنی به روشی غیر از روش قطع رگ های چهارگانه کشتار می شوند خون در بدن حیوان باقی می ماند و سریعاً باعث ایجاد عفونت در گوشت، کاهش سریع اسیدیته خون و تأخیر در فرآیند گلیکولیز می شود و کیفیت لاشه و گوشت کاهش می یابد. امام صادق (ع) می فرمایند : اما المیته فانه لم ینل منها احد الاضعف بدنه، و ذهبت قوته، و انقطع نسله و لا یموت آکل المیته الا فجأة هر کسی که گوشت مردار مصرف نماید بدن او ضعیف و رنجور و نیروی بدنی او کاهش می یابد و نسل او قطع می شود و اگر به این کار ادامه دهد دچار سکته و مرگ ناگهانی می شود.

امام باقر (ع) نیز می فرمایند : خوردن خون موجب زردآب و مرض کبد می شود.

در بررسی های علمی نیز ثابت شده که خون باقی مانده در لاشه به دلیل شروع فرآیندهای تخمیری و کاهش اسیدیته، فساد لاشه را تسریع می نماید و اگر این گوشت توسط انسان مصرف شود، به دلیل رادیکال های آزاد تولید شده و اکسیداسیون سریع اسیدهای چرب غیراشباع لاشه بعد از مرگ و میر حیوان، برای انسان سمی است و پس از مصرف در بدن انسان باعث اکسید شدن منابع انرژی در بدن انسان می شوند که در نتیجه این فرآیند انرژی مورد نیاز بدن تأمین نمی شود و بدن ضعیف می شود.

از طرف دیگر رادیکال های تولید شده به گلبول های قرمز و سایر سلول های بدنی حمله می نمایند و باعث تخریب این سلول ها می شوند و در نتیجه این عمل فرآیندهای اکسیداسیونی تشدید شده و گوشت به سرعت عفونی می شود. همچنین تجمع خون در بدن زمینه را برای رشد انواع میکروب های آلوده فراهم می کند و در زمانی که خون جریان ندارد گلبول های سفید و پلاکت ها از بدن در برابر عوامل خارجی دفاع نمی کنند و زمینه برای رشد میکروارگانیزم ها و ایجاد عفونت فراهم می شود که به شدت برای انسان مضر می باشد همچنین مصرف خون باعث ابتلا به جذام، بدبو شدن دهان و مشکلاتی در هضم مواد خوراکی می شود .

همچنین در بخش دیگری از حدیث فوق امام صادق (ع) می فرمایند افرادی که از گوشت مردار استفاده می کنند نسل آن ها قطع می شود. دلیل این امر شاید به خاطر نقش مهم هورمون های استروئیدی در تقسیم سلول های جنسی و چرخه های سلولی باشد. پروستاگلاندین که نقش مهمی در دستگاه تولید مثل برعهده دارند از چربی های با چند پیوند دوگانه مانند اسید لینولئیک، لینولنات و آراشیدونات سنتز می شوند و چنانچه گوشت مدتی در محیط باقی بماند این اسیدهای چرب به سرعت اکسیده می شوند و اثرات منفی را بر روی این سیستم می گذارند و احتمالاً یکی از دلائل عقیم شدن افرادی که از گوشت مردار استفاده می نمایند همین عامل می باشد. امروزه اثبات این مسائل، در علوم زیستی وجوب تأمل در قرآن و احادیث را بیش از پیش بر ما روشن می نماید.

درباره فلسفه حرمت گوشت در کتب بهداشتی نیز آمده است که گوشت خوك از نظر بهداشتي داراي ميكروبهاي بسيار است كه به برخي از آنها عبارتند از:

۱ـ كرم تيناسليرم ، كه در معده از كيست بيرون مي‌آيد و توليد بيماري مي‌كند و اين بيماري در كشورهاي غير اسلامي بسيار شيوع دارد.

۲ ـ ميكروب برتوليسم ، كرم كدو كه در بدن ايجاد مسموميت مي‌كند.

۳ ـ كرم تريشين كه داراي زاد و ولد بسيار است و گلبولهاي سرخ را از بين مي‌برد و از جمله عوارض آن شخص را دچار كم خوني، التهابات عضلاني، اسهال، دردهاي رماتيسمي و كشش اعصاب و غيره به سوي مرگ مي‌كشاند.

۴ ـ تب مالت و وتريكنيور و مانند آن.

گوشت های حلال

گوشت هایی جانورانی که دارای سم هستند و گوشت خوار نیستند، حلال می باشد. بهترین گوشت ها در میان جانوران چارپا همین گوشت گاو، گوسفند، شتر و بز است و همه پرندگانی که دارای سنگدان هستند و گوشت خوار نمی باشند و بال زدن آن ها بیش تر است و هم چنین تخم آنان بیضی شکل و دو سر آن یکسان نیست، از پرندگان حلال گوشت می باشند.

جانوران خشکی از وحشی و غیر وحشی مانند آهو و بزکوهی، گاو کوهی و پرندگان از مرغ و ماکیان می بایست ذبح شوند و نام خدا(بسم الله) بر آنان برده شود و رو به قبله ذبح گردند.(مائده، ایه 3 و انعام 145 و آیات دیگر و روایات معتبر) اگر این گونه نباشند، خوردن گوشت آنان حرام است؛ زیرا هر یک از شرایط در حلیت و تاثیر مثبت گوشت مهم و اساسی است.

تذکیه حیوان موجب می شود تا گوشت آن حلال شود حتی اگر آن حیوان در آستانه مردم به واسطه خفگی، زدن،‌ پرت شدن، شاخ خوردن و دریده شدن به وسیله درندگان باشد.(مائده، آیه 3)

اما گوشت مردار به سبب پلیدی و آثار زیان بار آن حرام دانسته شده است.(بقره، ایه 173؛ مائده، آیه 3 و انعام، ایه 145 و آیات دیگر)

گوشت های دریایی به سبب تازگی آن بسیار خوب است(نحل، ایه 14، فاطر، ایه 14) به شرط آن که دارای پولک و فلس باشند.

نسبت بهداشت روان و بهداشت تغذیه

از نظر اسلام ارتباط جسم و جان و روان بسیار تنگاتنگ است. این گونه نیست که جسم بر روان آدمی یا روان بر جسم آدمی تاثیر نداشته باشد. روح و جان که در قالب و کالبد تن و جسم قرار گرفته متاثر از یک دیگر عمل می کنند. از این روست که میان بهداشت و سلامت جسم و روان سخن بسیار گفته شده است.

در تحریم بسیاری از خوراکی ها و نوشیدنی ها به فلسفه آن ها اشاره شده است. در برخی از روایات همان گونه که گرم و سرد و رطوبت و یبوست غذاها اشاره شده به تاثیرات آن بر روان آدمی و سلامت و بهداشت آن نیز اشاره شده است. نوع حرمت به خاطر اثرات روانی و تربیتی و اخلاقی است که لقمه و غذا به دنبال دارد. مثلا گفته شده که لقمه حرام و شبهه ناک باعث قساوت قلب می شود. مرحوم بید آبادی به والد خود فرمودند که خوراک من تنها باید از آنچه خودت آماده می نمایی باشد و آنچه که دیگری بیاورد قبول نکن زیرا ایشان معتقد بودند لقمه ای که انسان می خورد به منزلۀ بذری است که در زمین افشانده می شود؛ اگر بذر خوب باشد ثمره آن هم خوب است و گربذر خراب باشد محصول آن نیز خراب خواهد بود.

همچنین لقمه اگر حلال و پاکیزه باشد ثمره اش لطافت، قوت و آثار روحانیت است و اگر حرام و خبیث باشد، ثمره اش قساوت قلب و میل به دنیا، شهوات و محرومیت از معنویات است. روزی یکی از دوستان ایشان کبکی را که برایشان آوردند مصرف نکردند؛ زیرا آن بزرگوار خباثت و شبهه ناکی کبک را دانست.

بعید نیست که انسان به برکت تقوا و شدت ورع خصوصاً پرهیز از لقمۀ شبهه ناک، صفای قلب و لطافت روح نصیبش گردد به طوری که امور معنوی و ماورای حس را درک نماید؛ چون این نوع گوشت انسان را از یاد خداوند دور می نماید و به طرف بت ها گرایش می دهد. اسلام این نوع گوشت ها را در ردیف گوشت های حرام آورده است.

در تاثیر لقمه داستان های بسیاری نوشته و گفته شده است. از جمله آورده اند که شریک بن عبدا…بن سنان بن انس نخعی از زاهدان و عابدان مسلمان به سبب لقمه حرام به گمراهی و ضلالت رفت. او که عالمی در زمان مهدی عباسی بود، وقتی مهدی از او خواست تا قاضی اول مملکت شود، او این درخواست را رد می کند. سپس مهدی گفت: پس معلمی فرزندان من را قبول کن. شریک هر دو خوراست مهدی عباسی را رد نمود. سپس مهدی گفت: باید یکی از سه چیز یعنی قضاوت، معلمی یا یک وعده غذا را قبول نمائی. شریک وعده غذای را قبول نمود. بعد از صرف غذا شکم شریک از غذای حرام پر شد با خود گفت چه می شود که قاضی اول مملکت یا معلم دربار باشم؟ و سپس هر دو قبول نمود.

این داستان به روشنی بر اثرات منفی لقمه حرام اشاره دارد. در احادیث آمده که عبادت همراه با حرام خواری مانند ساختن خانه ایی بر روی شن و یا بر روی آب است. از آیه 146 سوره انعام می به دست می آید وقتی قوم یهود از دستورهای الهی از جمله پرهیز از ظلم و ستم بر ناتوانان، پرهیز از مخالفت با پیامبران و خوردن مال دیگران سرپیچی نمودند، مورد مجازات و کیفر خداوند قرار گرفتند. در مجازات ایشان، اموری که حلال بود،‌ بر آنان حرام می شود و این حرمت تنها برای مجازات و کیفر آنان بوده است. از این رو افزون بر گوشت های فوق و گوشت تمام حیوانات ناخن دار، گوشت حیوانات تک سمی مانند اسب، الاغ و قاطر نیز بر آن ها حرام شد.

خوردن گوشت در روایات و آداب آن

پیامبر (ص) به روایت امام صادق (ع): بر شما باد خوردن گوشت، چون گوشت، برای آدمی گوشت می آورد. هر کسی چهل روز بر او بگذرد و در آن فاصله گوشت نخورده باشد، بدخُلق خواهد شد و هر کسی بدخلق شد، به او گوشت بخورانید. (وسائل الشیعه، ج 17، ص26)

پیامبر(ص) به روایت امام صادق (ع): آقای خوراک دنیا و آخرت گوشت است و آقای نوشابه های دنیا و آخرت آب. (وسائل الشیعه، ج 17، ص 27)

پیامبر (ص): خدایا به نان ما برکت ده و میان ما و آن جدایی مینداز که اگر نان نبود نه می توانستیم روزه بگیریم، نه نماز بخوانیم و نه دیگر واجبات پرورگار خویش را بجا آوریم.

پیامبر(ص) به روایت امام صادق (ع): هر کسی چهل روز بر او بگذرد و گوشت نخورده باشد، باید قرض الحسنه بگیرد و گوشت بخورد. (وسائل الشیعه، ج 17، ص26)

امام علی (ع) به روایت امام صادق (ع ): چون مسلمانی سست و ضعیف شود، لازم است گوشت و شیر بخورد که خدای بزرگ نیرو را در آنها آفریده است. (خصال، ج 2، ص617)

امام باقر(ع ): آقای خوراکی ها گوشت است. (بحارالانوار، ج 66، ص60)

پیامبر (ص) : هر کسی چهل روز گوشت نخورد، بداخلاق خواهد شد و هر کسی بداخلاق شد، به او گوشت بخورانید.

امام صادق (ع): گوشت از گوشت به رویش می آید و هر کسی آن را چهل روز ترک کند ، خلق او بد می شود. آن را بخورید که بر توانایی چشم و گوش شما می افزاید. (وسائل الشیعه، ج 17، ص 26)

امام صادق (ع): گوشت باید هر سه روز یک بار خورده شود که در ماه می شود ده بار، نه بیش از این. (کافی، ج5، ص511)

پیامبر اكرم(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم): من أكل لقمه حرام لن تقبل له صلوة اربعین لیله و لم تستجیب له دعوة اربعین صباحا و كل لحم ینبته الحرام فالنار اول یبه و ان القمه الواحدة تنبت اللحم؛ هر كس لقمه ای از غذای حرام بخورد تا چهل شب نماز او قبول نمی‌شود،تا چهل روز دعای او مستجاب نمی‌گردد و هر گوشتی كه از حرام بروید،آتش دوزخ برای آن سزاورارتر است و حتی یك لقمه نیز باعث روئیدن گوشت می‌شود.

امام صادق(علیه السلام) از قول پیامبر (ص) می فرماید: من سره ان یقل غیظه فلیأكل لحم دراج؛ كسی كه دوست دارد خشم او كم شود گوشت دراج بخورد» دراج پرندهایی است شبیه به كبك كه گوشت لذیذی دارد.از این تعبیر به خوبی استفاده می‌شود كه خشم و بردباری با تغذیه مرتبط است.

امام صادق(علیه السلام) در بیان حكمت حرمت خون می‌فرمایند: «و اما الخمر حرمها لفعلها و فسادها و قال ان مدمن الخمر كعابد الوثن و یورث ارتعاشا و و یذهب بنوره و یهدم مروته؛ این كه خداوند خون را حرام كرده به خاطر آن است كه سبب جنون و سنگدلی و كمبود رأفت و مهربانی می‌شود… تا آنجا كه ممكن است فرد،فرزند و یا پدر و مادرش را به قتل برساند!( وسائل الشیعه، ج 3، ص 100 و مستدرك، ج 16، ص 163

پیامبر اكرم(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) در مورد گوشت‌فرموده‌اند: من ترك اللحم اربعین صباحا ساء خلقه؛ كسی كه چهل روز گوشت را ترك كند اخلاق او بد می‌شود».

امام علي (ع) : دوست داشتني ترين عضو گوسفند براي پيامبر ،سر دست بود .

امام رضا (ع) : در خريد گوشت قسمتهاي جلوي لاشه را بخريد و قسمتهاي عقب را نخريد زيرا بخش هاي جلو به چراگاه نزديكتر و از آفت دورترند .

پيامبر خدا (ص): برادرم عيسي از شهري گذر كرد و ديد كه مردمش رنگ چهره هايشان زرد و چشم هايشان كبود است و آنان از بيماري هايي كه داشتند نزد ايشان اظهار ناراحتي كردند گفت "درمان بيماريتان همراهتان است .شما گوشت راناشسته مي پزيد در حالي كه هيچ چيز بدون نوعي جنابت از دنيا نمي رود . از آن پس آنان گوشتهاي مصرفي خود را شستند و در نتيجه بيماريشان از ميان رفت .

امام صادق (ع) : چند چيز است كه قبل از پيري بدن را پير و فرسوده مي كند و شايد هم بكشد :خوردن گوشت خشكيده و حمام رفتن با شكم پر و نشستن بر جاي مرطوب و…

امام صادق (ع) : دو چيز است كه از هر جهت زيان دارد و براي هيچ يك فايده اي نيست …. : گوشت خشكيده و پنير

امام هادي (ع): گوشت خشكيده نمك سود ،بد چيزي است زيرا معده را شل مي شود هر بيماري اي را تحريك مي كند و براي هيچ چيزي سودمند نيست . بلكه زيان هم مي رساند .

امام باقر (ع) : پيامبر خدا ،ازاين كه گوشت ،خام خورده شود نهي كرد و فرمود :" تنها درندگان ،چنين گوشتي مي خورند گوشت را هنگامي بخوريد كه آفتاب يا آتش آنرا دگرگون ساخته باشد . "

امام رضا (ع): خوردن گوشت خام ،در شكم كرم پديد مي آورد .

پيامبر خدا (ع) : هر كس چهل روز گوشت بخورد سنگ دل مي شود .

امام علي (ع): شكم هايتان را گورستان جانوران نكنيد .

امام صادق (ع): علي (ع) اعتياد به خوردن گوشت را بد مي شمرد و آنرا اعتيادي همچون اعتياد به شراب مي دانست .

امام صادق (ع) : در هر هفته يكبار گوشت بخوريد و خود و فرزندانتان را بدان عادت ندهيد زيرا موجب اعتيادي همچون اعتياد به شراب مي شود نيز آنان را بيش از چهل روز از آن محروم نكنيد چرا كه آنان را بد خوي مي كند .

پيامبر خدا (ص) : هر كس چهل روز گوشت نخورد بد خوي مي شود . گوشت بخوريد زيرا بر شنوايي مي افزايد .

پيامبر خدا (ص) : بر شما باد گوشت چرا كه هر كس چهل روز واگذارد بد خوي مي شود و هر كس بد خوي شد به او گوشت بخورانيد . اما هر كس چربي بخورد به اندازه آن براي او بيماري فرود مي آيد .

پيامبر خدا (ص): بدان امت من كساني هستند كه مغز استخوان را مي خورند .

پيامبر خدا (ص) : نرمه سر استخوان پرندگان را نخوريد زيرا كه سل مي آورد .