فساد مفسدان، عوامل و آثار آن

بسم الله الرحمن الرحیم

فساد هر گونه خروج از اعتدال به تفریط و افراط است؛ بنابراین مفسدان انسان هایی هستند که از حق و عدل خارج می شوند و به باطل و ظلم گرایش دارند. این بدان معناست که مفسدان نه تنها خود اهل حق و عدل نیستند، بلکه دیگران و محیط زیست انسانی را به تباهی می کشانند و شرایط زیست انسانی را به سمت و سویی سوق می دهند که دست یابی به سعادت و کمالات یا دشوار یا دست نیافتنی می شود.

از نظر آموزه های قرآنی، نه تنها مبارزه و مقابله با فساد و مفسدان لازم است، بلکه لازم است تا به صلاح و اصلاح پرداخته شود و امری که فساد شده اصلاح شود.

آثار خطرناک فساد و افساد

بی گمان شناخت هر چیزی شیوه ها و روش هایی دارد که یکی از بهترین و ساده ترین و آسان ترین آنها شناخت آثار هر چیزی است. از همین روست که خدا در قرآن برای ایجاد توجه و اهتمام به هر چیزی جهت گرایش یا گریزش به آثار مثبت یا منفی آن اشاره می کند تا این گونه عاملی برای گرایش و گریزش نسبت به چیزی شود.

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، فساد به دلیل آن که خروج از دایره و ساحت حق و عدل و گرایش به ساحت باطل و ظلم است، اصولا امری ضد ارزشی و رفتاری نادرست و خلاف حکمت های الهی است؛ از این روست که از هر گونه فساد در هر سطح باز می دارد و به افراد نسبت به آثار خطرناک آن هشدار می دهد. از جمله مهم ترین آثار خطرناک و زیانبار فساد و افساد از نظر قرآن می توان به موارد زیر اشاره کرد.

از نظر قرآن، کسی که به تباهی و فساد در جامعه ایمانی به هر شکلی اقدام می کند، به طور رسمی با خدا و پیامبرش اعلان جنگ کرده و به عنوان «محارب» شناخته و کیفر و مجازات محارب برایش در نظر گرفته می شود.(مائده، آیه 33) از این روست که از نظر قرآن، فساد در زمین جزو محرمات موکد و گناهان بزرگ است که انسان را گرفتار دوزخ و خسران ابدی می کند و خدا به اشکال گوناگون در آیات بسیاری نسبت به آن هشدار داده است.(بقره،آیه 60؛ اعراف، آیه 74؛ هود، آیه 85)

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، از آثار زیانبار و خطرناک فساد و افساد می توان به : کفر(یونس، آیه 40)، کفران نعمت(اعراف، آیه 74)، گمراهی(بقره، آیات 26 و 27)، کوردلی و عدم درک حقایق(محمد، آیات 22 و 23)، لعنت خدا(همان)، مانع اصلاح اجتماعی(اعراف، آیه 142)، محرومیت از خلافت الهی(بقره، آیه 30)، محرومیت از سعادت اخروی(قصص، آیه 83)، محرومیت از محبت خدا(بقره، آیه 205؛ قصص، آیه 77)، محرومیت از احترام و و ارزش های انسانی (مائده، آیه 32)، گرایش به اسراف (بقره، آیه 60)، تخریب محیط زیست(روم، آیه 41)، گرفتار شدن به خسران و زیان (بقره، آیه 27)، انکار آیات الهی(اعراف، آیه 103)، فتنه گری و فتنه انگیزی(مائده، آیه 32)، عذاب استیصال و نابودی ملت ها و امت(هود، آیه 116؛ شعراء، آیات 163 تا 183)، جنگ و نسل کشی(اسراء، آیات 4 تا 8) ، روحیه برتر طلبی و تکبر نسبت به دیگران(نحل، آیات 12 تا 14؛ قصص، آیه 4)، نصل کشی و قتل بی گناهان(همان)، ایجاد تفرقه در میان مردمان(همان)، ایجاد بی حیایی و استثمار زنان(همان) و مانند آنها اشاره کرد.

عوامل و بسترهای فساد و افساد

از نظر قرآن کسی به آمرزش خدا و مغفرت می رسد که اهل اجتناب از فساد باشد(مائده، آیات 64 و 65) و همه همت خویش را مبذول احسان کند(اعراف، آیه 56) و دنبال خیرات برود(اعراف، آیه 85) و دنبال رحمت الهی(اعراف، آیه 56) و سعادت اخروی باشد.(قصص، آیه 83)

بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، کسی که دنبال اطاعت از حق است و به خدا ایمان دارد(مومنون، آیه 71؛ مائده، آیات 64 و 65)، و در امور هستی و خوب و بد و زشت و زیبای آن تفکر می کند(اعراف، آیات 86 و 103)، و نیز از هر گونه اسراف و اطاعت از مسرفان اجتناب می کند(شعراأء، آیات 151 و 152) گرایشی به فساد و افساد ندارد. بنابراین، هر کسی دنبال این امور می رود در حقیقت دنبال افساد می رود و می خواهد در میان مردمان به عنوان مفسد شناخته شود.

از نظر قرآن، خوف از خدا و تقوای الهی(بقره، آیات 205 و 206؛ اعراف، آیات 55 و 56)، عمل صالح(ص، آیه 28)، صداقت (محمد، آیات 21 و 22) و زندگی بر مدار فطرت پاک الهی بوده و متوجه به علم الهی(بقره، آیه 120) بوده و به عاقبت ناگوار فساد و مفسدان توجه دارد، می توان گفت از فساد و افساد پرهیز می کند؛ زیرا این امور را می توان به عنوان عامل بازدارنده از فساد و افساد دانست؛ پس اگر کسی که این گونه نیست، چنین شخصی گرفتار فساد و افساد است یا خواهد شد.

بنابراین از نظر قرآن، کسی که دارای روحیه اسرافگری(یونس، آیات 79 تا 83) و در رفاه مادی دنیوی غرق است(اعراف، آیه 74؛ اسراء، آیه 2 تا 7)، یا  نسبت به دین (محمد، آیه 22)، قرآن(همان) و توحید و یکتاپرستی اعراض دارد(آل عمران، آیات 62 و 63) گرفتار فساد و افساد است.

از نظر قرآن ثروت، زراندوزی و عجب و تفاخر مالی(قصص، آیات 76 و 77)، قدرت(فجر، آیات 10 تا 12؛بقره، آیه 205؛ نمل، آیه 34) ترک امر به معروف و نهی از منکر(هود، آیه 116)، ترک جهاد (محمد، آیات 20 و 22)، فسق (بقره،آیات 26 و 27)، طغیان (فجر، آیات 11 و 12)، گناه(روم، آیه 41 )، ظلم و بی عدالتی اقتصادی(اعراف، آیه 85)، مکر و توطئه گری(نمل، آیات 48 و 49)، سحر و جادو(یونس، آیات 80 و 81)، سلطه بیگانگان(نمل،آیات 23 و 24)، وسوسه های شیطانی(یوسف، آیات 99 و 100)، سخنان ناشایست و مشاجرات(اسراء، آیه 53)، عمل زشت هم جنس گرایی(عنبکوت، آیات 28 تا 33)، راهزنی(همان)، جاسوسی(توبه، آیات 27 تا 29)، تجاوز از حریم خویش و نقض حقوق دیگران(فجر، آیات 11 و 12)،  و مانند آنها موجب می شود تا فساد در محیط زیست اجتماعی مردم افزایش یابد و ارزش ها از میان برود و به جای آن ضد ارزش ها و منکرات جایگزین شود.

روش ها و شیوه های مبارزه با فساد

از نظر آموزه های وحیانی قرآن بر مومنان بلکه همه انسان هایی که دارای فطرت الهی هستند لازم و ضروری است تا با اتخاذ روش ها و شیوه هایی به مبارزه و مقابله با فساد و مفسدان بپردازند.

از نظر قرآن، احسان و نیکی به نیازمندان(قصص، آیه 77)، بر انگیختن احساسا و عواطف پاک و فطری انسان ها(بقره، آیه 205؛ مائده، آیات 32 و 64)، ترک اطاعت مفسدان حاکم(شعراء، آیات 151 و 152)، تشویق و برانگیختن عواطف مردم جهت چای بندی به اعمال نیک و اهداف متعالی(مائده، آیه 32)، تهدید مفسدان به مجازات های اخروی(مائده، آیه 33؛ رعد، آیه 25؛ نحل، آیه 88)، کیفر مفسدان به مجازات های دنیوی(مائده،آیه 33؛ بقره، آیه 27)، نهی از فساد و بیان زشتی های آن(بقره، آیه 205؛ مائده، آیه 62)، دفع و سرکوب مفسدان با هر ابزاری و وسیله ای(اسراء، آیات 4 و 5؛ کهف، آیات 94 تا 96)، تهدید مصلح نماهای مفسد(بقره، آیه 220)، شناسایی و جداسازی مصلحان واقعی از مفسدان و بیان این حقیقت(بقره، آیه 220؛ یونس، آیه 40)، تبیین فرجام مفسدان و هشدار به آنان(اعراف، آیات 85 و 86 و 103؛ نمل،آیه 14)، طرد اجتماعی مفسدان و قطع ارتباط با آنان به لعن و نفرین زبانی و عملی(رعد، آیه 25) از جمله روش هایی است که قرآن برای مبارزه با فساد و مفسدان بیان کرده است.