غربيان، آفريقاييان را انسان نمي شمارند هرچند كه در ظاهر بدان اقرار مي كنند ولي در عمل هرگز چنين باور و نگرشي نسبت به آفريقاييان ندارند. از اين رو با آفريقايي همانند غيرانسان برخورد مي كنند و نگاهي كه يك آفريقايي به زن دارد، يك غربي نسبت به آفريقايي دارد. اين گونه است كه در كنار آفريقايي گرسنه، غذا مي خورد، بي آنكه لقمه اي به اين آفريقايي بدهد؛ زيرا بر اين باور است كه آفريقايي نمي بايست بپذيرد كه به او توجه شده وگرنه عكس العمل منفي در پي دارد .
برخي با نگاه روان شناسي اجتماعي و مردم شناسي براين باورند كه غالبا آفريقايي، انساني است كه مي بايست همواره حدود خود را بشناسد؛ زيرا وقتي حدود خود را نشناسد، طغيان مي كند. از اين رو، هرگونه كمكي به آفريقايي بايد در چارچوب بهره كشي از او باشد و هر چيزي را در قبال كاري به او بدهيد و هرگز او را به سوي كمك هاي بشردوستانه سوق ندهيد؛ زيرا ناتوان از درك اين معناست و هر كمكي را براي خود حق مي يابد و خواهان آن مي شود كه تكرار شود؛ چرا كه اگر به گروهي آفريقايي يك بار كمك شود، بار دوم گمان مي كند كه از شما بخواهد تا حق وي را بدهيد. به عنوان نمونه اگر دو بار به او غذاي مجاني داديد، روز سوم از شما مطالبه غذا مي كند كه چرا حقش را نداديد؟!
ضرورت سپاس در برابر نعمت
به نظر مي رسد كه چنين نگاهي به آفريقايي، تصويري نادرست را به اذهان بدهد؛ زيرا گروهي از آفريقائيان از مشكل ديگري رنج مي برند و آن مشكل ناسپاسي است. به اين معنا كه به آنها آموخته نشده است كه شاكر و سپاسگزار نعمت باشند.
يكي از آموزه هاي قرآني كه محوريت يافته است، آموزه شكر و سپاس است. همين معنا گاه انساني را به سوي عبادت خدا سوق مي دهد؛ زيرا شكر منعم را برخود لازم مي شمارد و عبادت را روشي براي سپاسگزاري و شكر از كسي مي داند كه به وي نعمتي بخشيده است.
خداوند در آياتي مي فرمايد كه انسان موجودي ناسپاس است و كمتر افرادي را مي توان يافت كه شاكر و سپاسگزار باشند. اين كساني كه سپاسگزاري مي كنند نيز به دو شكل آن را انجام مي دهند؛ يكي از اشكال سپاسگزاري زباني است و شكل ديگرش، استفاده درست از نعمت. انسان مؤمن كسي است كه دست كم در اين دو شكل شاكر و سپاسگزار خداوند است. به اين معنا كه خدا را به زبان شاكر است و با كارهاي نيك و بهره گيري درست آن نعمت، شكر و سپاس عملي به جا مي آورد. (نمل، آيه19)
آفريقايي همانند هر انسان نيازمندي، در اموال ما حقي دارد؛ چه اين آفريقايي مسلمان باشد يا كافر؛ زيرا خداوند در آياتي از جمله آيات 24 و 25 سوره معارج و 19 سوره ذاريات در هر مالي حقي را براي دو دسته سائلان و محرومان ثابت مي داند. بنابراين به عنوان يك فرهنگ اسلامي برماست كه به آفريقايي محروم و سائل همانند ديگر مردمان حقي از مال را ادا كنيم. پس اگر در آفريقا هستيم، مي بايست به اين همسايگان سائل و گرسنه خويش كمك نماييم و از غذاي خود به ايشان ببخشيم تا گرسنه نخوابند.
اما مشكل مردماني از آفريقا اين است كه شاكر و سپاسگزار نعمت نيستند و چنين پرورش يافته اند كه بر ديگران است تا به ايشان كمك كنند و حق ايشان را بدهند؛ ولي بايد بدانند كه سپاسگزاري در برابر نعمت نيز لازم است و شخص مي بايست در دو شكل زباني و عملي سپاسگزار نعمت باشد و نعمت را به درستي دركار نيك و عمل صالح به كار گيرد.
بنابراين سياست كلان آموزشي و تربيتي در آفريقا و نسبت به آفريقايي بايد اين باشد كه فرهنگ سپاسگزاري را به او آموخت و پيش از دادن هر كمك مالي و غذايي و مانند آن به او آموخت كه ما براساس فرهنگ قرآني به شما كمك مي كنيم و شما مي بايست براساس فرهنگ انساني، در دو شكل زباني و بهره گيري درست از نعمت ها و كمك ها، شاكر و سپاسگزار نعمت باشيد. اين مسئله بايد در همه اركان نظام سياسي و فرهنگي كشور مطرح باشد كه در سياست با آفريقايي بايد پيش از هر كمكي به او آموخت تا سپاسگزار باشد.
ناسپاسان داخلي
البته همين مشكل را ما در داخل كشور نيز با برخي از ناسپاسان داريم و آنان نيز گرفتار ناسپاسي آفريقايي هستند. با آن كه نظام جمهوري اسلامي همه توش و توان خويش را براي آبادسازي ايران اسلامي به كار گرفته است ولي برخي از مردم و مسئولين آنچنان در زبان و عمل ناسپاسي مي كنند، گويا اصلا هيچ نعمتي آنان را احاطه نكرده است و جز اين ناسپاسي راهي را نمي شناسند.
ت