دیدگاه قرآن درباره حد و مرز پایبندی به تعهدات با بیگانگان
تعالیم قرآن به ما می‌آموزد که در روابط داخلی و میان آحاد مردم اصالت، با احسان و اکرام است؛ یعنی دولت با ملت می‌بایست بر اساس احسان و اکرام عمل کند؛ هر چند که ممکن است روابط میان امت با یکدیگر بر اساس مفاهیم سه گانه عدالت، احسان و اکرام باشد؛ چرا که گاه لازم است تا آنان با یکدیگر مقابله به مثل بر اساس حقوق و تکالیف متقابل عمل کنند، واگرچه احسان و اکرام در میان آنان می‌بایست اصل باشد؛ اما معیار در روابط میان امام و امت و دولت و ملت بایستی احسان و اکرام باشد؛ چنانکه در دعای «توفیق الطاعه» امام زمان(عج) به عنوان یک دستور‌العمل اجرایی بیان شده است.
اما در روابط خارجی یعنی امت و دولت اسلامی با بیگانگان، اصالت بر عدالت است(مائده، آیه 8؛ نساء، آیه 135) که در قالب «مقابله به مثل» انجام می‌شود، به‌طوری که در برابر نیکی، نیکی و در برابر بدی، بدی می‌شود. خدا در این‌باره می‌فرماید:پس همان طوری که به شما تعدی کردند، تعدی کنید.(بقره، آیه 194)
بر همین اساس، اگر با کسانی معاهده‌ای بسته شد، در همان میزانی که آنان پایبند هستند، پایبند عهدنامه‌ها باشید و اگر به هر میزان، از عهدنامه عدول کردند، شما نیز عدول کنید. در حقیقت چشم در برابر چشم در قالب قصاص و رفتار متقابل(بقره، آیه 194) و استقامت در برابر استقامت. خدا درباره این معیار اساسی در تعاملات بین‌المللی با دیگران از غیرامت اسلام می‌فرماید: فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ؛ پس تا با شما بر سر عهد پایدارند با آنان پایدار باشید.(توبه، آیه 7)
اما خدا در قرآن به دولت و امت اسلامی هشدار می‌دهد که استقامت و وفای بیگانگان نسبت به معاهدات تا زمانی است که شما غلبه و سلطه داشته باشید؛ و گرنه اگر آنان سلطه یابند و توان شما را ضعیف ببینند، هیچ‌گونه پایبندی نسبت به عهدنامه نخواهند داشت. آنان وعده‌های توخالی می‌دهند و در زبان شما را راضی نگه می‌دارند، ولی در باطن همان کار خودشان را انجام می‌دهند: کَیْفَ وَإِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لَا یَرْقُبُوا فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ؛ چگونه براى آنان عهدى است با اینکه اگر بر شما دست یابند درباره شما نه خویشاوندى را مراعات مى‌کنند و نه تعهدى را. شما را با زبانشان راضى مى‌کنند و حال آنکه دل‌هایشان امتناع مىورزد و بیشترشان منحرفند. (توبه، آیه 8)
