جاذبه و دافعه رهبري

مهر و محبت، نشانه هاي رحمت الهي است. نوازش و عطوفت و رأفت، ريشه در رحمت دارد و خاستگاه نيكي و خوشخويي و خوش رفتاري است.
از آموزه هاي قرآني به دست مي آيد كه مهم ترين عنصر جذب دلها نمايش رحمت در شفقت و رافت است. به اين معنا كه اگر انساني بخواهد دل كسي را به دست آورد، مي بايست همچون عسل براي ديگران شيرين باشد تا همگان بر سر سفره او نشينند. اگر كسي بخواهد از ديگران نيز بهره برد مي بايست به عنصر رحمت توجه ويژه داشته باشد. گلها اگر بخواهند پراكنده شوند و امكان لقاح و پرورش را به دست آورند بايد حشرات را به سوي خويش جلب و جذب كنند تا آنان از شهد گل بهره برند و گل نيز از لقاح سود برد.

جامعه انساني در رسيدن به وحدت مي بايست بر محور قطبي چون رهبري گرد آيد و بر مدار آن بگردد تا همانند يك واحد بتواند عمل كرده و به اهداف خود برسد. اگر همه افراد جامعه برمحور قطب، حركت نكنند، به تضاد و تقابل گرفتار مي شوند و از هم مي پاشند. اين جاست كه نقش رهبري در جامعه انساني به خوبي نمايان مي شود.
البته هر از گاهي، برخي از افراد به هر علت دروني و بيروني، خطايي را مرتكب مي شوند و اتحاد و وحدت جامعه را دچار اختلال و پريشاني مي كنند و به سوي بحران مي كشانند، اين جاست كه مهر و رحمت رهبري در سايه شفقت، هر خللي را پر مي كند و هر فتقي را رتق مي نمايد. پس اگر شكافي است به مهر و شفقت پر مي شود و اگر چالشي بروز كرد به محبت برداشته مي شود و رهبري به جاذبه شفقت و رحمت، امت را از بحران به سلامت عبور مي دهد.
مهر رهبر جامعه است كه آرامش را به آن باز مي گرداند و خانواده انساني را در مسير رشد و تعالي و كمال، همراه و همدل و هماهنگ مي كند. (روم، آيه 21)
مهرباني و شفقت رهبري است كه هر فساد را اصلاح و هر گمراهي را به راه مي آورد (آل عمران، آيه 159 و يونس، آيات 84 و 85) چرا كه اگر اين گونه رفتار نشود، همه افراد جامعه همانند سيارات دور خورشيد، چنان دفع مي شوند كه براي خورشيد رهبري، امتي نمي ماند، چنان كه براي امت نيز وجودي باقي نخواهد ماند.
عدل و شفقت، قوه جاذبه و دافعه رهبري
اين كه در فرمايش امام زمان(عج) بر عدل و شفقت به عنوان دو عنصر اصلي در رهبري تاكيد شده، از آن روست كه عدل و شفقت همانند قوه دافعه و جاذبه عمل مي كند تا امت در مدار درست و دقيق و عادلانه بر گرداگرد خورشيد رهبري بگردد؛ زيرا فقدان عدل موجب مي شود تا جاذبه شفقت رهبري، همه را به سوي خود بكشاند و بسوزاند و فقدان شفقت نيز موجب مي شود تا قوه دافعه عدالت رهبري، همه امت را همانند سيارات از خود دور سازد. بنابراين، عدل و شفقت همانند دو قوه دافعه و جاذبه عمل مي كند.
گرايش امت به امام و رهبري، در گرو شفقت مشروط به عدالت است تا تعادل و اعتدال را در جامعه برقرار كند. از اين رو در آموزه هاي قرآني به عناصر دافعه و جاذبه يعني عدل و شفقت توجه خاص شده است تا در جايي كه شفقت و رحمت زيادي، امتي را گستاخ مي كند، دافعه عدالت، آنان را به خط اعتدال بازگرداند و در جايي كه عدالت، جايي براي خطاپوشي نگذاشته است، شفقت همانند قوه جاذبه اي، خطاپوشي كرده و امت را در مدار صحيح خود نگه دارد. (آل عمران، آيات 159 و توبه، آيه 128 و مريم، آيه 13 و نيز يوسف، آيات 91 و 92 و آيات بسيار ديگر)
البته همان اندازه كه عناصري چون شفقت، مهرباني، رافت، محبت و رحمت، در كنار عدالت در رهبري لازم است تا امت در مدار درست و صحيح خود بگردد و به كمال دست يابد، همچنين لازم است تا امت از دو عنصر اساسي رفتار هنجاري (حسن سيرت و رفتار) و انصاف بهره برد و در رفتارهاي اجتماعي از مدار هنجارها و انصاف بيرون نرود. در اين صورت است كه جامعه اسلامي تحقق خواهد يافت و انسان در يك بستر مناسب و سالم به خدايي و پروردگاري دست مي يابد.
رهبري در زمان هاي دشوار و رفتارهاي نادرست امت و بويژه كارگزاران نظام مي بايست خوش خويي و مهرباني را چنان مراعات كند تا عضو گريخته از مدار به مدار بازگردد و اجازه داده نشود تا حتي يكي از اعضاي امت به دليل اشتباه و خطايي از مدار خارج شود. (آل عمران، آيه 159)
در جايي كه كارگزاران و يا عضوي از اعضاي امت اسلام، در اثر خطا و فتنه يا اشتباه خود يا ديگران، از مدار رهبري بيرون روند مي بايست جاذبه اي قوي تر از شفقت و رحمت رحيمي اعمال شود تا عضو گريخته به مدار صحيح و جايگاه پيشين خود بازگردد و زمينه براي تباهي عضو و كارگزار فراهم نيايد كه خسران آن دامنگير رهبري و امت نيز خواهد شد. هر عضو و كارگزاري در امت سازي جايگاه و نقشي دارد كه مي بايست دانسته و برپايه آن رفتار شود. البته گاه لازم است تا عضوي قطع شود، ولي اين زماني است كه ديگر همه راه هاي جذب و جلب از مغفرت و رحمت و شفقت رحيمي به بن بست برسد؛ چنان كه حضرت موسي(ع)، سامري را به سبب گمراه سازي جامعه و تهديد رهبري و خطر انحراف و فتنه، از جامعه طرد كرد و پيامدها و درد و رنج اين جراحي عظيم را پذيرفت.
به هر حال، مهرباني و شفقت از مهمترين ابزارهاي رهبري و مهم ترين قدرت و قوت جاذبه خورشيد رهبري است كه مي بايست براي همگان بويژه خطاكاران اعمال شود. بدين ترتيب جامعه به سلامت از هر گردنه فتنه و آزمون و توطئه اي مي گذرد و به ساحل آرامش و امنيت مي رسد.