واژه ثواب به معناي رجوع است؛ چرا که ثواب از «ثاب» به معناي «رَجَع» است. اينکه پاداش اعمال را ثواب گفته اند؛ چون رجوع نتيجه عمل انسان به انسان است و انسان نتيجه عمل خودش را دريافت مي کند. در آيات قرآني، ثواب، هم براي عمل خوب و هم براي عمل بد يعني پاداش خير و شر آمده است.
ثواب به معناي پاداش خير: خداوند در آيه103سوره بقره مي فرمايد: وَلَوْ اَنَّهُمْ آمَنُواْ واتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِّنْ عِندِ اللَّه خَيْرٌ لَّوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ؛ و اگر ايمان آورده و پرهيزگاري كرده بودند، هر آينه پاداشي از نزد خدا برايشان بهتر بود، اگر ميدانستند.
ثواب به معناي پاداش شر: خداوند مي فرمايد: قُلْ هَلْ اُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَالْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ الطَّاغُوتَ اُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَاناً وَاَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ؛ بگو: «آيا شما را به بدتر از [صاحبانِ] اين كيفر در پيشگاه خدا، خبر دهم؟ همانان كه خدا لعنتشان كرده و بر آنان خشم گرفته و از آنان بوزينگان و خوكان پديد آورده و آنان كه طاغوت را پرستش كردهاند. اينانند كه از نظر منزلت، بدتر، و از راه راست گمراهترند.» (مائده، آيه 60)
البته در قرآن گاه از ثواب با عنوان «مرَدّاً» تعبير شده که برگرفته از واژه «ردّ» و مردود و بازگرداندن است.(مريم، آيه 76) در حقيقت اين عمل انسان است که در قالب نتيجه به خودش باز مي گردد.
□
روزنامه كيهان، شماره 20851 به تاريخ 30/5/93، صفحه 6 (معارف)
