توفيق يكي از درخواست هاي مؤمنان است. از اين روست كه از زبان همگان توفيق براي خود و ديگري بسيار شنيده مي شود. هنگامي كه به كار نيكي اقدام كنند و يا عمل خوبي را به سرانجام رسانند در پاسخ سپاس بر اين نكته تاكيد مي شود كه خداوند توفيق اين كار خير را به من داده است. اما توفيق چيست و چرا مومن سپاسگزارانه و يا ملتمسانه از خدا توفيق مي جويد؟
توفيق در واژه شناسي به معناي ايجاد مطابقت و موافقت ميان دو چيز در كار خير و نيك آمده است. به اين معنا كه شخصي چيزي را موافق با ديگري انجام مي دهد به گونه اي كه تنافر و بيزاري از ميان رخت برمي بندد و موافقت، همراهي و همدلي پديد مي آيد.
توفيق را از اين رو فضل و بخشش الهي دانسته اند كه به عنوان امري است كه توقع و انتظار آن نمي رفت و تنها به فضل و زيادتي خداوندي نصيب و بهره شخص شده است. بنابراين فضل و توفيق به گونه اي با هم ارتباط تنگاتنگي دارند و در آيات قرآني مي توان مواردي را كه به فضل الهي كار خيري از سوي انسان انجام گرفته است، در حكم توفيق برشمرد.
آثار توفيق
براي توفيق آثاري در قرآن بيان شده كه بيانگر آن است كه اين افراد از فضيلتي برخوردار شده اند كه ديگر انسان ها از آن محرومند. به اين معنا كه افزون بر عنايت و رحمت عمومي، به عده اي كه خداوند توفيق مي دهد، از روي عنايت خاص و رحيميت خاص، فضيلت و بركتي داده مي شود كه ديگران از آن بي نصيب هستند.
از جمله آثاري كه قرآن براي اهل توفيق برمي شمرد، دوري و اجتناب از شيطان (نساء آيه 83) توبه و بازگشت به سوي خدا (ما توفيقي الا بالله عليه توكلت و اليه انيب، هود آيه 88 و نيز بقره آيه 64)، زدودن گناهان (احقاف آيه 15 و 16)، راهيابي به بهشت (بقره آيه 221)، توكل (هود آيه 88)، شرح صدر (انعام آيه 125)، قبولي اعمال (احقاف آيه 15 و 16)، رهايي از زيانكاري (بقره آيه 64)، مغفرت و آمرزش (بقره آيه 187)، هدايت خاص (اعراف آيه 43) و توفيق در اعمال صالح (احقاف آيه 15) است.
زمينه هاي توفيق
براي رسيدن به مقام توفيق انسان بايد زمينه هائي را در خود پديد آورد و ظرفيت خود را افزايش دهد تا توفيق، رفيق راهش شود. از جمله زمينه هايي كه مي بايست فراهم گردد مي توان به توبه (احقاف آيه 15)، توكل بر خدا (قصص آيه 22)، جهاد (عنكبوت آيه 69)، دعا و نیایش (نمل آيه 19)، عبادت و بندگی (حمد آيه 5)، قصد و نیت اصلاح امور (نساء آيه 35)، هجرت از خود و کارهای زشت به سوی خدا (توبه آيه 117 و كهف آيه 16) و مانند آن اشاره كرد.
همچنان كه ترديد و دو دلی در فکر و عمل(توبه آيه 44 و 45)، سنگدلي و قساوت قلب (يونس آيه 88) ، تنگي صدر و فقدان شرح صدر(انعام آيه 125) و كفر و بی ایمانی(مائده آيه 41 و توبه آيه 45) از موانع رسيدن به توفيق الهي است.
