انسان، اشرف مخلوقات
براساس آموزه هاي قرآني انسان برترين و شريف ترين آفريده خداوندگار است. لذا همه هستي تحت تسخير انسان است و انسان از قرارگاه زمين بر همه هستي به عنوان خليفه الهي حكومت مي كند تا هر آفريده اي را به كمال شايسته و بايسته خود برساند.
كرامت آدمي در اين است كه با بهره گيري از آموزه هاي الهي و حركت در مسير تقوا وعدالت، عبوديت را در خود تقويت كرده و به خداوند تقرب اسمايي يابد و با فعليت اسماي الهي سرشته شده در ذات خود، مظهريت الوهيت الهي شده و متاله گردد و آن گاه در مقام مظهريت ربوبي به پروردگاري همه هستي اقدام كند.
اگر آدمي اندازه و ارزش خويش را در هستي بداند، درمي يابد كه همه هستي در انتظار اويند تا ايشان را به حكم خلافت الهي به كمال برساند. براساس آموزه هاي قرآني، فرشتگان و جنيان كه پس از انسان از شرافت وجودي برخوردارند و از عقل كامل تري سود مي برند درانتظارند تا آدمي ايشان را به كمال برساند.
از اين رو همه هستي ازجمله فرشتگان و جنيان در انتظارند تا آدمي در مقام «تعليم» و يا دست كم «انباء» بنشيند و ايشان را به سوي كمالات رهنمون كند و در مقام پروردگاري و خلافت ربوبي، آنان را بپروراند و «تعليم و انباء» كند؛ چنان كه حضرت آدم(ع) در همان آغاز به اين مهم قيام كرد و به تعليم اسمايي و انباء اسمايي اقدام كرد. (بقره، آيه 33) پس از آن كه اين تعليم ازسوي حضرت ايشان صورت گرفت، فرشتگان و جنيان به نمايندگي از همه هستي به اطاعت و تسليم در برابر آدم(ع) سجده بردند. (بقره، آيه 34) و در مقام تشريع همانند تكوين، نيازمندي خويش را به ربوبيت آدمي اعلان داشتند، هر چند كه در اين ميان موجود سركشي چون ابليس از جماعت جنيان، فرمان نبرد، ولي در عمل در مقام تكوين از اصل اطاعت و تسليم بيرون نرفت.
اكنون هريك از ما بايد بداند كه در برابر همه هستي و آفريده هاي خداوندي مسئوليت داريم و آنها در انتظارند تا ما ايشان را به كمال برسانيم. موجودات ريز و درشت در زمين از جمادات و گياهان وجانوران درانتظارند تا ما با آبادسازي و تغيير درست در ايشان آنها را در مسير حكمت و هدف آفرينش پرورش دهيم. هرسنگ و خاكي كه به دست مؤمني كمال مي يابد اوج لذت را تجربه مي كند كه به كمالات مطلق شايسته و بايسته خود رسيده؛ البته آن كه به دست كافري نيز به كمال مي رسد درانتظار است كه اين كمال به دست مؤمني تكميل شود؛ زيرا انسان، خليفه الهي است و همه انسان ها در نقش پروردگاري ظهور مي كنند ولي از آن جايي كه كافران تنها مظهريت برخي از اسماي جلالي را دارند، موجودات پرورش يافته شده آنها در حالتي از نقص به سر مي برند كه با پرورش انسان هاي مؤمن به كمال مطلق و شايسته خويش مي رسند. از اين رو مرغي كه در شكم مؤمني قرار مي گيرد و يا خاكي كه سجده گاه مؤمني مي شود و ذكر الله بر آن جاري مي گردد، خود را در كمال مطلق و تسليم محضي مي يابد كه به دست يك مؤمن تحقق يافته است.
