يـار بـــــــــد، مــــــــار بـد

انسان موجودي اجتماعي است. گرايش به اجتماع ازنظر عقل و عاطفه، وي را نيازمند همسر و دوست مي كند تانيازهاي مادي و معنوي و نيز جسمي و روحي خود را بدان پاسخ دهد.

اما بيش تر انسان ها درانتخاب همسر و دوست به خطا مي روند و كسي را برمي گزينند كه به جاي آرامش و محبت و مودت، مايه تشويش و دشمني و بدبختي مي شود.

تأثير همسر و دوست در زندگي انسان بسيار است؛ زيرا اين دو دسته از انسان ها چنان به آدمي نزديك هستند كه از آن به (بطانه) در آيات قرآن ياد شده است. در ادبيات عربي به زيرپيراهن كه به بدن چسبيده نيز بطانه مي گويند. براين اساس، همسر و دوست از كوچك ترين رازها و اسرار همسر و دوست خود آگاه است همين آگاهي از رازهاي آدمي شخص را در تنگنا قرار مي دهد و اگر همسر و دوست، امين نباشند، عامل هلاكت و بدبختي شخص مي شوند.

اصل ايمان و صداقت درانتخاب دوست

از اين رو در انتخاب همسر و دوست بسيار تاكيد شده است. در انتخاب همسر و دوست مي بايست اصل ايمان و صداقت را مورد تاكيد قرار داد. دوست را در عربي صديق گفته اند تا دانسته شود كه معيار اصلي در دوستي، محبت نيست بلكه صداقت است درهمسر نيز افزون بر صداقت و ايمان بايد برجنبه مودت وي تاكيد شود. مودت نوعي دوستي عاطفه و خاص است كه فراتر از محبت مي باشد.

به هرحال، انسان نبايد با هركسي دوست شود يا هركسي را به همسري برگزيند؛ زيرا دوست و همسر، ياري است كه نيكي و بدي اش دامن گير شخص مي شود. شخص پيش از هر كسي از دوست و همسر خويش ياد مي گيرد و مي آموزد؛ زيرا اينان آموزگاران خواسته و ناخواسته آدمي هستند دوست وهمسر مي بايست نقش پوشش بودن خود را به خوبي به نمايش گذارند؛ يعني همسر نقش لباس و جامه همسرش را به عهده دارد و يا دوست نزديك، هم چون بطانه و زير جامه است ولذا بايد زشتي هاي آدمي را بپوشانند و عامل زيبايي و آراستن شخص باشند و از مشكلات و گرما و سرماي زندگي محافظت نمايند.

براي شناخت هركسي مي توان با نگاهي گذرا به همسر و دوستش، او را شناخت، زيرا همسر و دوست آدمي بيانگر وضعيت خود شخص است. پيامبر (ص) درباره اين مطلب مي فرمايد:اياك و قرين السوء فانك به تعرف، از همنشين بد پرهيز كن كه به وسيله او شناخته خواهي شد. (كلمة الرسول الاعظم، ص 448)

قرن به معناي شاخ است. هر جانوري دو شاخ همانند دارد. از يك شاخ مي توان دانست كه شاخ ديگر كه مقابل آن قرار دارد چگونه است.

امام صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل مي كند كه فرمود: المرء علي دين خليله فلينظر احدكم من يخالل؛ آدمي بر دين و آيين دوست خويش است. بايد هريك از شما بنگرد با چه كسي دوستي مي كند. (بحارالانوار، ج 74، ص 192)

تأثير دوست

درباره تاثير دوست در ديگري حضرت امام جواد (ع) مي فرمايد: اياك و مصاحبة الشرير فانه كالسيف المسلول يحسن منظره و يقبح اثره؛ از همنشيني با شرور و بدكار پرهيز كن؛ زيرا همانند شمشير كشيده اي است كه منظره اش زيبا ولي اثرش زشت است. (همان، ص 78، ص 364)

آثار دوست درزندگي آدمي همانند بوي خوش و ناخوش عطر است كه همان آن را استشمام مي كنند و آبروي آدمي را مي خرد يا مي برد. از اميرالمومنان (ع) نقل شده كه فرمود: صحبة الاخيار تكتسب الخير كالريح اذا مرت بالطيب حملت طيبا؛ هم نشيني با نيكان مايه كسب خيز و نيكي است و همانند باد است كه هرگاه از روي عطر و بوي خوش بگذرد، آن بوي خوش را با خود همراه مي آورد. (غرر الحكم، ص 454)

بنابر اين، اگر دوست و قرين خوبي داشته باشي، بوي خوش آن را همگان متوجه خواهند شد و اگر اين دوست و قرين بد باشد، بدي آن تو و ديگران را مي آزارد و زماني كه مي رسد كه آرزو مي كني كه اي كاش چنين دوست بدي نداشتم.

اصولا آدمي، متاثر از خلق و خوي دوستان و همسران خويش است. چنان كه گرايش آدمي به چيزي بيانگر اين نكته نيز مي باشد كه به آن چيز علاقه مند است و آن را دوست مي دارد. اگر كسي همسر و دوست بد و زشتكار را برگزيند، درحقيقت نشان مي دهد كه علاقه مند به زشتي است و زشتكاري را دوست مي دارد. از امام رضا (ع) روايت است كه فرمود: من احب عاصيا فهو عاص و من احب مطيعا فهو مطيع؛ هركس گناه كاري را دوست داشته باشد خود، گناهكار است و هركس فرمانبرداري را دوست بدارد خود فرمانبردار است. (وسايل الشيعة، ج 11،ص 446).

اين حكم از آن رو صادر مي شود كه آدمي اگر عمل قوم و گروهي را دوست بدارد درحقيقت مانند عامل آن است. خداوند در قرآن با اين كه پي كننده شتر صالح و كشنده آن يك نفر بود، اما عمل پي كردن را به همه قوم نسبت داده و همگان را عذاب مي كند، زيرا همگان راضي وخشنود به آن عمل بودند و همين دوستي و علاقه ايشان به عمل موجب شد كه عمل را به همگان نسبت داده و مجازات درمورد همه آن مردم به اجرا در آيد.

پيامبر (ص) مي فرمايد: من احب عمل قوم خيرا كان او شرا كان عمله، هر كس عمل گروهي ، خواه بد و خواه خوب، را دوست داشته باشد مانند كسي است كه آن را انجام داده است.

بنابراين، ارتباط دوستي با نيكان به معناي همراهي در عمل نيك و دوستي با بدان به معناي همراهي دركار زشت و بد مي باشد.

دوست و يار خوب، مي تواند سعادت و خوشبختي دنيوي و اخروي انسان را تضمين كند و دوست بد، شقاوت و بدبختي ابدي را براي آدمي رقم مي زند. از اين رو شاعر از هر يار بد از زن و دوست و رفيق پرهيز مي دهد و مي سرايد:

تا تواني مي گريز از يار بد

يار بد بدتر بود از مار بد

مار بد تنها تو را برجان زند

يار بد بر جان و بر ايمان زند.