انسان ها به طور طبيعي علوم خود را از ديگران مي آموزند. اين علوم شامل علوم رفتاري نيز مي شود. هر كسي مي كوشد باتوجه به مفهوم موفقيت و محبوبيت، از كساني تقليد و پيروي كند كه او را موفق و محبوب تر از ديگران مي شمارد. و لذا مفهوم الگوبرداري و الگوسازي در آدمي شكل مي گيرد.
از آن جايي كه انسان ها نمي توانند در همه زمينه ها موفق و سرآمد باشند، الگوها نيز دچار نواقص عديده اي هستند ولي مردم با چشم پوشي از نواقص باتوجه به موفقيت شخص در يك عرصه، او را در همه مسايل زندگي الگو قرار مي دهند. از اينرو جوان از فوتباليست موفق، حتي در زمينه نوع پوشش و آرايش مو و مانند آن تقليد و الگوبرداري مي كند. اين درحالي است كه چنين الگوبرداري از آدم هاي موفق در يك زمينه، مي تواند آثار منفي به دنبال داشته باشد.
خداوند با انتقاد از چنين الگوبرداري، خواهان محدوديت سازي از الگوبرداري ها مي شود و براين اساس پيامبران را تنها در همان زمينه و روش موفق آميزشان مورد تجليل و الگوبرداري معرفي مي كند و از الگوبرداري در ساير موضوعات و مسايل باز مي دارد. از اين رو از الگوبرداري از حضرت ابراهيم(ع) درباره دعا نسبت به مشرك باز مي دارد و او را سزاوار الگوبرداري در اين مطلب و موضوع برنمي شمارد (سوره ممتحنه، آيات4و 6) و در تحليل رفتار وي به اين نكته توجه مي دهد كه وي نسبت به مردم بسيار مهربان و دلسوز بوده و همين دلسوزي موجب شده تا رفتاري برخلاف اصول عقايد داشته باشد كه ازنظر دين، رفتاري كمالي نيست. (توبه، آيات113و 114)
اهل بيت(ع) كاملترين الگوها
خداوند در قرآن، كامل ترين الگوها را اهل بيت عصمت و طهارت(ع) برمي شمارد و به صراحت ايشان را به عنوان برترين الگوها معرفي مي كند؛ زيرا آنان در همه زمينه ها و عرصه ها بر پايه اصول وحياني حركت مي كردند و حتي در امور خرد و ريز نيز ترك اولي از ايشان مشاهده نشده است. خداوند در آيه21 سوره احزاب، حضرت پيامبر(ص) را اسوه كاملي معرفي مي كند كه در همه زمينه ها بايد الگو قرار گيرد.
حضرت فاطمه(س) از جمله الگوهاي معرفي شده از اين خاندان است كه در آيات و سوره هائي از جمله سوره انسان به عنوان برترين الگوي كامل در ميان زنان مطرح مي شود و از مؤمنان از زن و مرد خواسته شده تا از ايشان پيروي كنند و او را الگوي كامل خود در ايمان و رفتار قرار دهند.
نگاهي گذرا به گزارش قرآن از بينش و نگرش فاطمه(س) نشان مي دهد كه وي زني كامل در همه حوزه هاست و به سادگي قابليت پيروي از ايشان وجود دارد. وي داراي عفت و حيا بود كه ملكه اي نفساني است و شرم و حياي وي به گونه اي است كه با نامحرمان، هم كلام نمي شود ولي اين حيا موجب نمي شود تا از مسئوليت اجتماعي خود باز ايستد و براي مبارزه به ميدان نرود و حقوق خود و شوهرش را استيفا نكند، لذا به مسجد مي رود و در ميان مردان و زنان با حفظ حجاب و پوشش شرعي به سخنراني مي ايستد و از مقام ولايت دفاع و حقوق خويش را از فدك مطالبه مي كند.
آن حضرت(س) در عمل اجتماعي وارد مي شود و با آن كه به خودسازي از راه روزه ادامه مي دهد، به ديگرسازي نيز توجه دارد و درد افراد جامعه را درد خويش مي شمارد و در مقام ايثار، غذاهاي خود را به كافر حربي مي دهد كه اسير شده و يا غذاي خويش را به فقيران و مستمندان جامعه مي بخشد. چنين رفتاري قابل پيروي همگاني است.
حضرت فاطمه(س) ارزش زن را در دست يابي به كرامت و شرافت انساني مي داند و عرضه تن و بدن را نه تنها آزادي نمي داند، بلكه عاملي براي تعرض به ساحت امنيت روحي و اجتماعي خود برمي شمارد. به اين معنا كه برخي از آزادي ها را عين اسارت زن مي داند؛ زيرا اگر زيبايي هاي جنسي و جنسيتي زن آشكار و شناخته شود، احتمال تعرض از سوي بيماردلان اجتماعي وجود دارد و ضريب امنيتي وي كاهش مي يابد. از اين رو خود را به حجاب تن، افزون بر حيا و عفت روح مي آرايد تا اين گونه كرامت و شرافت خويش را حفظ كند، بي آن كه كوچك ترين تعرضي به حقوق انساني، اجتماعي، سياسي و اقتصادي وي شده باشد.
حجاب، راهكار امنيتي
بررسي ها نشان داده كه بيشتر زناني كه از سوي بيماردلان مورد تعرض قرار مي گيرند، كساني هستند كه زيبايي هاي زنانگي خويش را آشكار ساخته اند. بنابراين حجاب در حقيقت يك راهكار امنيتي است كه زنان با به كارگيري آن، هم از آزادي هاي واقعي در جامعه سود مي برند و هم از تعرض بيماردلان در امان مي مانند. از اين رو قرآن در تعليل لزوم حجاب از سوي زنان، به عدم شناخته شدن و عدم اذيت اشاره مي كند. (احزاب، آيه59)
رفتار خاندان اهل بيت عصمت و طهارت(ع) نشان مي دهد كه ايشان با رهايي از بند بردگي علايق دنيوي، هواهاي نفساني و وسوسه هاي شيطاني، به مرتبه آزادگي واقعي رسيده اند و در همه صحنه هاي اجتماعي و سياسي و اقتصادي حضوري واقعي و جدي دارند. اين گونه است كه حضرت فاطمه(س) و هم چنين دختران گرامي اش(س) در همه صحنه هاي حساس تاريخ ساز عصر نخست اسلامي حضور دارند و مسئوليت هاي اجتماعي، آنان را از مسئوليت خانوادگي و تربيت فرزند و شوهرداري باز نمي دارد. حضرت فاطمه(س) در ميدان هاي جنگي در كنار اميرمؤمنان(ع) و پدرش(ص) حضور مي يابد و هنوز مسجد فاطمه(س) در كنار شهر مدينه در جنگ احزاب و خندق وجود دارد كه بيانگر اين حضور حتي در عرصه نظامي و پشتيباني از نيروهاي رزمنده است.
همكاري در كارهاي خانه و مديريت آن و رايزني با پيامبر(ص) در امور خانه و خانواده، بخشي از گزارش هايي است كه در روايات بسيار آمده است. بنابراين شناسايي اين رفتارها و تحليل آن مي تواند زمينه اي براي الگوسازي درست از شخصيت زن كاملي چون حضرت فاطمه(س) براي نسل هاي امروز و فرداي جامعه باشد كه اين مهم بايد از سوي عالمان ديني با مراجعه به روايات معتبر و آيات قرآني صورت گيرد.
