ازدواج آسان و غیر تشریفاتی

ازدواج یک سنت الهی است؛ زیرا خداوند انسان را زوج و دو جنسیتی آفریده است. اما در اسلام نکاح به معنای نوعی خاص از ازدواج که به قصد مودت و رحمت و احسان است ، به عنوان سنت اسلامی پیامبر(ص) مطرح می شود. از عبارت «النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی؛ نکاح سنت من است پس هر کس از آن روبرگرداند پس از من و مسلمان نیست» فهمیده می شود که نوعی خاص از ازدواج مراد و منظور است که در چارچوب فلسفه و سبک زندگی قرآنی – اسلامی تعریف می شود.

برای تحقق نکاح این سنت اسلامی می بایست نخست اصول و قواعد اسلامی ازدواج را شناخت و سپس بر اساس آن رفتار و عمل کرد. به نظر می رسد که آن چه در ایران اسلامی در جریان است اصولا با فلسفه زندگی قرآنی و سبک زندگی اسلامی در تضاد است؛ از همین روست که چنین رویه ای در سنت ازدواج نه تنها نمی تواند اهداف و فلسفه اسلامی ازدواج را برآورده سازد بلکه به جای آن که اثر مثبت به جا گذارد اثر منفی و غیر سازنده دارد. وقتی رفتاری دوگانه با دو معیار و ملاک در زندگی نمود پیدا کند به طور طبیعی به فروپاشی و بحران کشیده می شود.

بسیاری از مسلمانان بر اساس این قاعده غلط «ایمان به بعض و کفر به بعض » عمل می کنند که از نظر خداوند تکه کردن قرآن و آموزه های آن است که نمی تواند تاثیر مثبت و سازنده ای داشته باشد. در جایی که به نفع خودشان باشد به اسلام عمل می کنند و آن جایی که به نظر می رسد با هوا و هوس های آنان ناسازگار است به سنت ملی و قومی و مانند آن تمسک می جویند و قوانین غربی و غیر اسلامی را ملاک عمل قرار می دهند.

به عنوان نمونه جهیزیه جزو ضروراتی است که مرد می بایست فراهم آورد، اما در ایران بر گردن زن و خانواده زن قرار داده شده است. البته زن می تواند در این امر کمک کند ولی نباید بر مرد منت بگذارد، چنان که پیامبر(ص) به زنانی که مالی را به خانه همسر می برند تا در زندگی مشترک هزینه کنند، هشدار داده و می فرماید: اگر تمام چيزهايى که در روى زمين از طلا و نقره وجود دارد و زن آنها را به خانه شوهرش بياورد. آنگاه يک روز از روزها بر سر شوهرش منت‏بگذارد و بگويد تو کيستى؟ اين اموال مال من است. در اين صورت اجر و عمل زن از بين مى‏رود اگر چه از عابدترين مردم باشد. مگر اينکه توبه کند و برگردد و از شوهرش عذرخواهى کند. ﴿مکارم الاخلاق، باب ۸، ص ۲۰۲﴾

هم چنین ولیمه به عنوان یک امر مستحب دانسته شده تا ضمن اطعام به دیگران نوعی اعلان رسمی ازدواج شده و همگان آنان را به عنوان زن و شوهر بشناسند، اما ولیمه های عروسی خود به یک معضل عظیم با هزینه های غیر قابل تحمل تبدیل شده است.

مهریه ها در اسلام باید کم گرفته شود؛ زیرا مهریه کم به معنای ارزش ذاتی زن است وهر چه مهریه بیش تر و سنگین تر باشد معادله عکس می شود و از شوم و بدیمنی زن همان سنگینی مهریه اوست. پیامبر(ص) می فرماید: :افضل نساء امتى اصبحهن وجهان و اقلهن مهرا؛ بهترين زنان امت من زنانى هستند که خوشروتر و مهريه ايشان کمتر باشد. ﴿من لايحضره الفقيه، ج ۳، ص ۲۵۲﴾

امام صادق(ع) نیز می فرماید: ان من برکة المراة قلة مهرها؛ از برکات زن کمى مهريه اوست. ﴿من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۲۵۴﴾

امام علی(ع ) در تحلیل و چرایی سبک گرفتن مهریه می فرماید: لا تغالوا بمهور النساء فتکون عداوة؛ مهريه زنها را سنگين نگيريد که موجب کدورت و دشمنى گردد. ﴿وسائل الشيعه، ج ۱۵، ص ۱۱﴾

پس خوشبختی را نمی توان با مهریه سنگین به دست آورد ؛ چنان که با ریخت و پاش و اسراف هیچ کس به خوشبختی نمی رسد و نرسیده است.

پیامبر(ص) هم چنین در باره آسان گیری در خواستگاری می فرماید: ان من يمن المراة تيسير خطبتها؛ از نشانه‏هاى برکت زن آن است که خواستگاريش بى تکلف و آسان انجام گيرد. ﴿کنز العمال، ج ۱۶، ص ۳۲۲، ح ۴۴۷۲۱﴾ پس نباید در انجام خواستگاری و عقد و عروسی کاری کرد که موجب تکلف باشد بلکه باید به آسانی مقدمات عروسی و رفتن زوجین به خانه بخت را فراهم آورد.

این که پیامبر(ص) برای ولیمه سفارش می کند و می فرماید: لا وليمة الا فى خمس: عرس او خرس او عذار او وکار او رکاز؛ سور و وليمه در پنج مورد است:۱- عروسى ۲- تولد اولاد ۳- ختنه کردن نوزاد ۴- خريدن خانه ۵- بازگشت از سفر مکه. ﴿من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۲۶۳﴾ منظوراین نیست که این مهمانی به اسراف و تبذیر کشیده شود؛ زیرا از نظر قرآن اسراف و تبذیر حرام بوده و خداوند مسرفان و اهل ریخت و پاش را دوست نمی دارد چنان که در آیه 141 سوره انعام و 31 سوره اعراف گفته است و هم چنین در آیه 27 سوره اسراء آنان را برادران شیطان خوانده است.

آن حضرت(ص) چنان که حضرت امام صادق(ع) فرموده در امر ولیمه دادن خیلی به سادگی توجه داشته و با یک غذای ساده و معمولی عامه پسند از مهمانان پذیرایی کرده است: ان رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم حين تزوج ميمونة بنت الحارث اولم عليها و اطعم الناس الحيس؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم در هنگام تزويج «ميمونه‏» دختر «حارث‏» وليمه داد و با غذاى معجون خرما از حاضرين پذيرايى فرمود. ﴿فروع کافى، ج ۵، ص ۳۶۸٫﴾

اگر بخواهیم خانه ای از مودت و رحمت ایجاد کنیم باید در مقدمات نکاح آن را مراعات کنیم، نه آن که کاری کنیم که خانواده ها تن به ازدواج ندهند و پسران گریزان شوند و خانواده دختر ماتم جهیزیه و خانواده پسر ماتم هزینه های سنگین تالارها و مراسم ها و تهیه مقدمات عروسی را داشته باشد. شکی نیست که هرگز با پول نمی توان محبت خرید و آرامش را تامین کرد؛ چنان که خداوند به پیامبرش می فرماید اگر تمام ثروت زمین را هزینه کنی نمی توان مردم را به دور خود گرد آوری و محبت آنان را به دست آوری، بلکه این محبت به سبب عنایت و رحمت الهی حاصل می شود. پس اگر کسی بخواهد به آرامش برسد و خانه ای از مهر و مودت و محبت بنا کند باید به جای تجملات و هزینه های گزاف و تالار و جهیزیه ها و مهریه های سنگین به سنت های دیگری عمل کند که باعث استواری بنای خانه و خانواده می شود.