اصولی فقهیاقتصادیمعارف قرآنی

غش در معامله

غش در معامله نگاه اسلام به حيات فردي و اجتماعي نگاهي بلند و عالي است. از اين رو وظيفه انسان را در زمين آباداني معرفي مي كند تا از اين طريق در نقش خلافت الهي وظيفه خود را انجام دهد. بنابراين به تجارت و اموري ديگر به اين عنوان توجه دارد كه در تحقق اين اهداف عالي مي تواند نقشي ايفا كند. پس هر چه قدر ارزش مادي تجارت زياد باشد، تا وقتي اهداف معنوي اش مورد توجه نباشد و به اجتماع و اخلاق و مصالح عموم زيان رساند، از نظر اسلام بي ارزش است. بدين سبب، تحصيل مال از راه ربا، احتكار، غش در معامله، كم فروشي، بي انصافي، دروغ و امثال آن كه موجب ركود چرخهاي اقتصادي است، در اسلام ممنوع است؛ چرا كه اقتصاد به عنوان قوام جامعه بايد موجبات تعالي فرد و جامعه شود نه آن كه انسان و جامعه را به بند كشد.
هر چند كه در قرآن از واژه غش استفاده نشده، ولي در همين آيات قرآني كلياتي وجود دارد كه امامان(ع) به عنوان راسخون در علم تأويل كتاب الهي، از آن احكامي را درباره غش استنباط كرده اند. از امام صادق(ع) روايت است كه: نهي النبي(ص) أن يشاب اللبن بالماء للبيع؛ پيامبر(ص) از آميختن شير با آب، براي فروش نهي فرمود. (تهذيب، شيخ طوسي، ج7، ص 13)
غش به اين است كه صاحب كالا جنس معيوب خود را به عنوان سالم عرضه كند و به نوعي مشتري را فريب دهد. تأثير سوء اين رفتار اقتصادي در از ميان بردن سرمايه اعتماد اجتماعي و عمومي جامعه تا آن جايي است كه پيامبر(ص) اهل غش را بيرون از دايره اسلام و مسلمين برمي شمارد و در روايتي مي فرمايد: كسي كه با غش و فريب با مسلمانان رفتار كند مسلمان نيست. (وسائل الشيعه ج7 ص 279)

امام صادق(ع) فروش كالا در سايه و تاريكي را نيز مصداق غش دانسته و مي فرمايد: «ان البيع في الظلال غش و الغش لايحل» خريد و فروش در سايه و تاريكي كه جنس در آن به خوبي ديده نمي شود از مصاديق غش است و غش نيز حلال نيست.
پيغمبر اكرم(ص) هم چنين فرمود: از ما نيست كسي كه در معامله با مسلمانان غش كند، خداوند بركت روزي او را مي برد و راه معاش او را مي بندد و او را به خودش واگذار مي كند.
از نظر اسلام همه اشكال غش، حرام است. از جمله آنها مي توان به مخلوط كردن جنس خوب با جنس بد يا با چيز ديگر اشاره كرد. مثل برنج طارم و خزر و ندا را مخلوط كردن و به جاي جنس خوب يعني طارم درجه يك به مصرف كننده بفروشند. يا اين كه جنس را به صورت جنس ديگر وانمود كند و يا صورت ظاهري خوبي را به جنس بدهد و يا عيب جنس را مخفي دارد، اين در حالي است كه مشتري به فروشنده اعتماد دارد كه عيب جنس را از او مخفي نمي دارد.
بنابراين از آن جايي كه غش موجب سلب اعتماد عمومي از جامعه است، يكي از گناهان بزرگ اجتماعي است كه قوام و سرمايه هاي بزرگ اجتماع يعني سرمايه اعتماد عمومي را به غارت مي برد. اين مسئله درباره زر و طلا كه مبناي اقتصاد جوامع بشري است سخت تر است؛ چون اگر در زر و طلا غش راه يابد ديگر نمي توان اميد به چیزی به نام اعتماد داشت که پایه اقتصاد بر آن نهاده شده است.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا