بهار، زمان رويش فطرت هاست. خاك زمان نشسته بر جان و تن، به باران عشق شسته مي شود و گل فطرت دوباره غنچه مي شود و فرصتي دوباره به مردگان داده مي شود. هر ساله زمين، رستاخيز را به ياد انسان مي آورد و فرصت مكرري را به آدمي مي بخشد تا خود را بتكاند از هرچه خاك زمانه بر دل وي نشانده است.
انسان در دنيا نيازمند تغيير دايمي است؛ چرا كه شرايط زيست دنيوي به گونه اي است كه حركت به سوي كمال و كدح بي پايان لازم است وگرنه همانند بركه اي بي موج مي شود كه مي گندد و فضا را همچون خود آلوده مي سازد.
زنگارهاي روح
بسياري از مردم تنها به چشم ظاهر خويش اعتماد دارند. از اين رو با نگاهي تند و گذرا، كوچك ترين گرد و غباري را روي ميز و اشياء خانه مي بينند و به عيب جويي از كدبانوي خانه مي پردازند؛ اما كمتر كسي است كه غبار و زنگار نشسته بر جان و روانش را ببيند. اين در حالي است كه روان آدمي همانند تن آدمي در يك فرآيندي اندك اندك، غبار مي گيرد و زنگار سياهي، آينه صاف وجودش را به تيرگي مي كشاند. اين گونه است كه ديگر، حقايق را چنان كه هست بازتاب نمي دهد. خداوند در آياتي از جمله آيات 2 تا 15 سوره حجر و 32 تا 44 سوره طور و آيات 1 تا 6 سوره قمر، به غبار زندگي بر جان و روان آدمي اشاره مي كند كه شخص را چنان تيره و تار مي گرداند كه حقايق عيني و محسوس و ملموس را نمي بيند و به انكار شق القمر و يا هر معجزه آشكار ديگري كه در برابر ديدگانش رخ مي دهد، مي پردازد.
خداوند به صراحت از زنگار قلوب و دل ها، در آياتي از جمله 14 سوره مطففين اشاره مي كند و مي گويد كه لجاجت و بهانه جويي بسياري از مردم به سبب همين زنگار دل هاست. اين گونه است كه در يك فرآيندي چنان دل ها تيره و زنگار گرفته مي شود كه حتي خورشيد را در نيمه روز منكر مي شود و تكذيب مي كند.
از اين رو، همان گونه كه جسم، هرازگاهي نيازمند شست وشو است تا چرك زدايي شود، لازم است تا روان نيز زنگارروبي شود. چه بسيارند كساني كه هفته اي چند بار تن خويش به آب پاك مي شويند و ماهي يا سالي خانه تكاني كامل انجام مي دهند و هر خار و خاشاك و غبار و زشتي را از خانه بيرون مي ريزند و چنان به اين كار اهتمام مي ورزند كه گويي خانه را مي تكانند، در حالي كه سالي يك بار خانه د ل هايشان را به آب صفا و صميمت نمي شويند و غبار و زنگار از آينه دل به ايمان و تقوا پاك نمي كنند. اين در حالي است كه خانه دل بيشتر نيازمند خانه تكاني و غبارروبي است.
بهار زمان رستاخيز زميني
خداوند، فصل بهار را زمان رستاخيز زمين مي داند و در آياتي از جمله 9 تا 11 سوره ق، آن را همانند رستاخيز انسان مي شمارد. انسان مي بايست از اين رستاخيز زمين عبرت گيرد و همان طور كه تن و خانه از غبار ايام مي زدايد و به پالايش آلايش ها مي پردازد، جان و روان خويش را نيز از غبار كينه ها و زشتي ها بپالايد و خود را به خوبي ها و زيبايي ها بيارايد.از اين رو تزكيه به معناي پاكسازي و خودسازي، يك برنامه اصلي در برنامه هدايتي وحي معرفي شده است و خواهان خانه تكاني و تخليه براي تحليه مي شود و از انسان مي خواهد تا زشتي ها را از تن و روان بزدايد و به تحليه و آراستن آن بشتابد و دمي در اين كار سستي نورزد.هر كدبانويي مي داند كه برخي از وسايل و اثاث خانه را بايد بشويد، يا بتكاند، يا گردوغبارروبي كند يا برخي ديگر را اصلاح و تعمير كند و يا برخي را به عنوان آشغال از خانه بيرون ريزد. هر انساني بايد بداند كه اگر خانه و يا تن به شست وشو و خانه تكاني به اين معنا نياز دارد، روان و جانش نيز اين گونه نيازمند توجه است. پس بايد دل را به برخي از خصوصيات و فضايل اخلاقي بيارايد و برخي از زشتي ها و رذايل را از خانه دل بيرون راند و برخي از خصلت ها را اصلاح كند و برخي را به آب محبت و مودت آبياري كند.
