نقش اسراف جنسی در بحران اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
امروز در جهان پدیده فروپاشی خانواده به عنوان مهم ترین بحران اجتماعی مطرح است. سبب اصلی این امر را به خیانت همسران نسبت می دهند. گویا بیش از 90 در صد طلاق ها به سبب همین امر اتفاق می افتد و اسباب دیگر چون مسایل مادی کم تر در این امر نقش دارد.
نویسنده با مراجعه به آموزه های قرآنی بر آن است تا به نقش اسراف جنسی به عنوان یکی از اسباب خیانت جنسی در همسران و پدیده نابهنجار و زشت طلاق و آثار و تبعات آن بپردازد. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
بی خانوادگی عامل اصلی بحران اجتماعی
جامعه از افراد تشکیل می شود. هر فرد از افراد جامعه می بایست بر اساس هنجارهایی پرورش یابد که زمینه همسویی و هم گرایی اجتماعی را فراهم آورد و افراد به عنوان قطعات پازل و جورچین در کنار هم با نقش های متنوع قرار گیرند تا در نهایت جامعه متحد و منسجم شکل گیرد.
در این میان نقش خانواده در کنار مدرسه و مانند آن، به عنوان مهم ترین مرکز پرورشی بسیار مهم و حساس و اساسی است؛ زیرا خانواده مهم نقش را در آموزش و پرورش کودکان ایفا می کند؛ چرا که جنبه های عاطفی و احساسی شخص در خانه و خانواده شکل گرفته و پرورش می یابد و همین بعد احساسی و عاطفی است که همانند ملات عمل می کند و قطعات جورچین متنوع و متعدد جامعه را به هم پیوند می زند؛ کاری که از دیگر مراکز آموزشی و پرورشی چون مدرسه بر نمی آید، زیرا در این نوع مراکز تنها همکاری، همیاری، قانون پذیری، جامعه پذیری و مانند آن به کودک آموخته می شود و تنها خانه و خانواده است که جنبه عاطفی را پرورش می دهد و شخص را برای ارتباط روحی، روانی، عاطفی و احساسی آماده می کند تا برخاسته از این روحیه، رفتارهای ایثارگرانه و احسانی داشته باشد و بی چشم داشتی از حق خود بگذرد و به دیگری کمک و احسان و انفاق مادی و معنوی داشته باشد.
پس اگر خانواده ای وجود نداشته باشد یا خانواده سست بنیاد باشد، نمی تواند مسئولیت اصلی در پرورش افراد و شخصیت سازی آن ها را به عهده گیرد یا به درستی انجام دهد؛ چرا که فقدان خانواده به معنای فقدان احساسات و عواطف مبتنی بر مودت و رحمت خواهد بود و اگر هم احساسات و عواطفی به حکم فطرت در ذات هر فردی باشد، به دلیل عدم پرورش یا به طور کامل دسیسه و دفن می شود یا با نوری اندک تنها فضای محدود را روشن می کند و جنبه انسانی شخص چنان قوی نیست که همه یا بخش بسیاری از افراد را در بر گیرد.
هم چنین خانواده های سست بنیاد که اختلاف و تضاد در آن موج می زند و خبری از ایثار و احسان و عواطف همسری نیست، کودکانی ناقص و بیمار و رنجور روانی به جامعه تحویل می دهد که یا احساسی متضاد نسبت به دیگری دارند و در تقابل با دیگران قرار می گیرند یا این که خود نیازمند بازسازی و اصلاح شخصیت هستند و از ارتباط سالم و صحیح اجتماعی با دیگران رنج می برند و نمی توانند در ایجاد ارتباط یا تقویت آن موثر و مفید باشند.
مجموعه از افراد جامعه ای که این گونه رشد کرده و پرورش یافته اند، نمی توانند جامعه سالم و سازنده ای را تشکیل دهند؛ چرا که یا فاقد احساسات و عواطف طبیعی و سالم و سازنده بوده و یا با عواطف و احساسات سست و مخدوش در جامعه زندگی می کنند. چنین جوامعی هماره با انواع بحران ها مواجه هستند و اگر گوشه ای به کمک قانون و فشارهای بیرونی جامعه اصلاح و تصحیح شود، ولی از جایی دیگر این بیماری بروز و ظهور می کند و روابط سالم اجتماعی را با خطر مواجه می کند.
پاسخ علمی و برهانی قرآن به علل و عوامل بحران ها
اکنون که نقش اصلی و اساسی خانواده در ایجاد جامعه سالم دانسته شد ، به طور طبیعی، بی خانوادگی و یا خانواده های سست بنیاد متهم اصلی بحرانهای اجتماعی شناخته و معرفی می شود. اما پرسش این است که چرا جامعه ای دچار بحران بی خانوادگی یا خانواده های بی پایه و استوار می شود؟
برای پاسخ گویی به این پرسش می توان به منابع متعدد و متنوعی مراجعه کرد؛ چرا که امروزه رشته های گوناگونی برای شناخت و تحلیل و نیز توصیه در حوزه خانه و خانواده و جامعه شکل گرفته است. علوم انسانی چون جامعه شناسی، مردم شناسی، روان شناسی اجتماعی و مانند آن تلاش می کند تا درک و تفسیر عملی از پدیده های گوناگون مربوط یا مرتبط با انسان و رفتارهای فردی و اجتماعی آن داشته باشد و به میزان دایره دانش ها و ابزارهای شناختی، ضمن ارایه توصیف از وضعیت موجود، تحلیل و تبیین علمی از آن، توصیه ها و راهکارهایی را نیز ارایه دهند تا اگر نتوانستند راهکار درمانی و قطعی ارایه دهند دست کم بحران های اجتماعی از طریق آن ها مدیریت و مهار شود.
اما یکی از روش های علمی از نظر ما مسلمانان، مراجعه به آموزه های وحیانی اسلام است؛ زیرا بر این باوریم که اسلام تنها راه حل آسان، کامل، سالم و مفید است؛ زیرا آموزه های اسلامی که از سوی خداوند فروفرستاده شده، از سوی خداوند عالم و حکیم و در چارچوب فطرت و هماهنگ با عقل است.(روم، آیه 30) این آموزه ها از سوی خداوندی است که آفریده انسان است و به همه خصوصیات و صفات انسانی آگاهی کامل دارد و می تواند راه کارهایی را بیان کند که مطابق طبیعت، فطرت و عقل بشر است و او را در مسیر سالم و سلامت به آسانی به مقصد و مقصود برساند.
مجموعه آن چه به عنوان دین از آن یاد می شود، شامل آموزه های معرفتی و شناختی از سویی است که ما را با جهان و جان و جامعه آشنا می کند و حقایق هستی را از زاویه بیرون و درون به شکل کلی و جامع در اختیار ما می گذارد، و از سویی دیگر، مسیر درست کمالی و رشدی را در قالب احکام و قوانین شرعی به آدمی نشان می دهد تا بتواند بر اساس تعلمیات الهی به تزکیه و تربیت بپردازد و جامعه ای سالم و سعادتمند در دنیا و آخرت داشته باشد.
از نظر مسلمانان، آموزه های قطعی اسلام همانند هر قضیه علمی و قطعی تجربی و عقلی می تواند، در کبرای قیاس و برهان قرار گیرد و ما را به حکم قطعی برساند. پس اگر خداوند در آیه ای از سنتی چون بلا به سبب گناه خبر می دهد، می توان گفت که مثلا زلزله ای در فلان جا رخ داد. هر زلزله می تواند به سبب گناه رخ دهد. پس این زلزله به سبب گناه می تواند رخ داده باشد.
این شکل منطقی همانند دانشی است که دانشمندان به تجربه کسب کرده و گفته اند: هر زلزله می تواند به سبب حرکت گسل ها رخ دهد. در فلان جا زلزله ای رخ داده است. پس این زلزله می تواند به سبب حرکت گسل ها رخ داده باشد.
همان گونه که تحقیقات علمی و پژوهش های دانشمند در کبرای قضایا قرار می گیرد، آموزه های قطعی و یقینی قرآن و روایت نیز این گونه است. به سخن دیگر، اگر علوم تجربی اسباب گوناگونی برای زلزله چون حرکت گسل، فوران آتشفشان و مانند آن بیان کرده باشد، علم الهی یک سبب دیگر چون گناه را عامل آن معرفی می کند که می تواند درعرض آن اسباب علوم تجربی باشد یا در طول آن قرار گیرد. به این معنا که در کنار اسباب تجربی اسباب غیر مادی را قرار می دهیم یا این که می گویم که گناه موجب خشم و غضب الهی می شود و خشم الهی موجب می شود تا از طریق اسباب عادی و طبیعی مانند آتشفشان یا حرکت گسل ها زلزله رخ دهد. به نظر می رسد که بر اساس آموزه های قرآنی این دومی به حق نزدیک بلکه عین حق باشد. به این معنا که اسباب غیر مادی در طول اسباب مادی و در مرتبه بالاتر قرار می گیرند. از این روست که در آیات قرآنی و روایات معتبر ترسالی و خشکسالی، فراوانی و کمبودها، سیل و زلزله و بسیاری از بلاهای به ظاهر طبیعی به رفتار آدمی نسبت داده می شود. مثلا خداوند در آیه 96 سوره اعراف به صراحت و روشنی بیان می کند که ایمان و تقوا عامل افزایش فراوانی ها و برکات و تکذیب آموزه های الهی یعنی کفر و گناه عامل کمبودها و بحران های اقتصادی است.
از پیامبر (ص) روایت است که فرمود: ما منع قوم الزکوة الا ابتلا هم الله بالسنین؛ هیچ قومی از پرداخت زکات امتناع نورزید الا اینکه به قحطی و گرسنگی مبتلا و دچار شد. (قرضاوی، ج1، ص76) امام صادق(ع) فرمود: هنگامی که آیه زکات در ماه رمضان نازل شد که : از اموال آنان صدقه بگیر تا آنان را پاکیزه و تزکیه نمایی، پیامبر خدا (ص) دستور داد که سخنگویش در بین مردم اعلام کند که: خدای متعال زکات را بر شما واجب کرد همانگونه که نماز را بر شما واجب کرد.(وسائل‌الشیعه، ج ۶ ، ص ۳)
امام علی(ع): شما را به زکات وصیت و سفارش می‌کنم، از پیامبر شما که درود خدا بر او و خاندانش باد شنیدم که می‌فرمود: زکات پل اسلام است، پس کسی که زکات بپردازد از پل می‌گذرد، و کسی که آن را نگهدارد به پایین سقوط خواهد کرد، و پرداخت زکات خشم پروردگار را فرو می‌نشاند.(بحارالانوار ، ۷۷ ، ص ۴۰۷)
اسراف جنسی مهم ترین عامل فروپاشی خانواده
از نظر آموزه های قرآنی، مهم ترین عامل در فروپاشی خانواده و به تبع آن بحران های اجتماعی و بلکه حتی خشکسالی و قحطی و جنگ و مانند آن را می بایست در اسراف جنسی بشر دانست.
از نظر قرآن همان گونه که اسراف در عقاید با کفر و شرک خودنمایی می کند،(غافر، آیات 34 و 35) و اسراف در اقتصاد با زیاده روی و ریخت و پاش و مانند آن همراه است،(اعراف،آیه 31 و آیات دیگر) و در حوزه قضایی و حقوقی با اسراف در قصاص و مانند آن (اسراء، آیه 39 و آیات دیگر) و هم چنین در مسایل اجتماعی اسراف به شکل استکبار ، خودبزرگ بینی، تفاخر و نژاد پرستی و مانند آن (مائده ، آیه 32) و نیز در حوزه رفتارهای جنسی، اسراف با خیانت و لواط و زنا و مانند آن بروز و ظهور می کند.
اسلام به شدت با هر گونه اسراف در هر حوزه و موضوعی مخالفت و مبارزه می کند؛ زیرا این گونه رفتارها به سبب افراط گرایی موجب می شود تا سلامت شخص و شخصیت و در نهایت سلامت جامعه با خطر مواجه شود و فرصت و بستر رشد و کمال یابی انسان از دست برود.
اِسراف، به معناى تجاوز از حد در هر كارى كه انسان انجام مى‌دهد(مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ذیل واژه سرف) و نيز به معناى خطا، جهل و غفلت است.(اقرب الموارد، ذیل واژه سرف) این واژه در قرآن به معناى زياده‌روى در امور اقتصادى، زياده‌روى در گناه و در بسيارى از موارد، به معناى مطلق زياده‌روى در كارى استعمال شده است.
از آن جایی که اسراف در همه موضوعات و مسایل، خروج از حد اعتدال و عدالت است(راهنما، ج ۳، ص ۱۰۴)، از نظر اسلام حرام دانسته شده است.(اعراف، آیه 31؛ نساء، آیه 6؛ طه، آیه 81؛ انعام، آیه 141 و آیات دیگر) و هر مسلمانی می بایست خود را از هر گونه اسراف دور نگه دارد و راه افراط را نپیماید. از همین روست که مردان الهی و یاران پیامبران، از خداوند درباره گناهان خود و افراط و تفریط در کارهای خویش، طلب آمرزش کرده و ثبات قدم و پیروزی بر قوم کافران را از او درخواست میکنند: رَبَّنا اغفِرلَنا ذُنوبَنا و إِسرافَنا فِی أَمرِنا؛ پروردگارا از گناهان ما و اسراف در کارهایمان در گذر.(آل‌عمران، آیه ۱۴۷)
از نظر آموزه های قرآنی گرایش به اسراف را می بایست یا در فقدان ایمان و سستی آن جست و جو کرد؛ چرا که کافران به دنیا و مادیات گرایش دارند و هیچ اعتقاد و باوری به آخرت ندارند و به همین سبب تمام خوشبختی را در تلذذ و بهره گیری مادی دانسته و بدان گرایش تمام دارند. این گونه است که از حد اعتدال خارج شده و گرایش به اسراف و افراط در مصرف و لذت جویی پیدا می کنند. سست ایمان ها نیز به سبب فقدان باور قوی و جزم در اندیشه یا حتی عزم در اراده گرایش به مادیات و اسراف پیدا می کنند. این گونه است که مسلمانان فاسق به سمت و سوی اسراف گرایش دارند و مرتکب گناه می شوند.
پس باید گفت که ارتکاب گناهان و گرایش به مادّیات به سبب کفر یا سست ایمانی است که موجبات خروج انسان از راه حق و مسیر اعتدال و استواء شده، و انسان ها را به سوی اسراف و افراط می کشاند. همان گونه که کافران در خطر گرایش به اسراف هستند مسلمانان نیز ممکن است مبتلا به آن شوند و گناهی را مرتکب گردند. پس باید مراقب و مواظب باشند و اگر گناهی اسرافی داشته باشند، به سرعت توبه کنند. به هر حال همه در معرض خطر هستند و مسلمانان نیز در شرایطی ممکن است که این گونه عمل کنند. (مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۷۸۵)
از نظر قرآن مسرفان در هر شکل و در هر موضوعی، رفتار اسرافی خود را زیبا و هنجاری می دانند؛ زیرا شخص و شخصیت آنان به گونه ای شکل گرفته که افراط و اسراف را گاه به عنوان تفاخر و گاه به عناوین دیگر پسندیده و زیبا می شمارند و بر خلاف حکم عقل و عقلاء و شریعت، اسراف را رفتاری ضد اخلاقی و نابهنجار و زشت نمی دانند.(یونس، آیه 12)
در این میان کافران به سبب همان اصالت بخشی به زندگی دنیوی بیش از دیگران به اسراف و افراط در هر چیز و کاری رو می آورند. خداوند در آیات قرآنی توجه بیش از حدّ به امور غیر مهم، چون مسائل دنیایی در مقابل امور آخرتی و اصالت بخشیدن به دنیا در مقابل خدا را نوعی اسراف شمردهاست. این اهتمام به دنیا به سبب همان اصالت بخشی به دنیا است که متاع های ناچیز دنیا برای آنان همه چیز می شود در حالی که همه سرمایه های دنیا به نسبت به آخرت اندکی بیش نیست.
کسی که به دنیا اصالت می دهد و خوشبختی و سعادت را در دنیا و لذات های آن می جوید، به طور طبیعی در مسایل جنسی مانند دیگر مسایل گرایش به اسراف پیدا می کند؛ به ویژه که برای انسان های کافر، به جای عقل قوای شهوانی و غضبانی اصالت می یابد و شکم و زیر شکم همه زندگی آنان را تشکیل می دهد و خورد و خواب برای آنان همه سعادت و خوشبختی است. از این روست که در مسایل جنسی گرفتار اسراف شده و مبتلا به انحرافات جنسی می شوند به گونه ای که به سبب غرق شدن در این امور، دیگر از جنس مخالف لذت نمی برند و گرفتار هم جنس گرایی می شوند که خلاف طبیعت، فطرت و عقل و شرع است.( مجمع‌البیان، ج ۴، ص ۶۸۴- ۶۸۵)
خداوند گزارش می کند که قوم لوط، نخستین کسانی بودند که از زنان روی گردانده، به همجنس بازی گراییدند. حضرت لوط علیه السلام در آیات ۸۰-۸۱ اعراف آنان را از ارتکاب این عمل زشت، پرهیز داده، از اسرافکاران میشمرد:«بَل أَنتُم قَومٌ مُسرِفون».
خداوند در ادامه این آیات و نیز در آیات ۳۲-۳۴ ذاریات به این سنت الهی اشاره می کند که چنین رفتاری موجب نزول بلاهای گوناگون از جمله بلاهای اجتماعی و عذاب های الهی می شود؛ چنان که در این می فرماید: لِنُرسِلَ عَلیهِم حِجارَةً مِن طِینٍ مُسوَّمةً عِندَ رَبِّكَ لِلمُسرِفین؛ خداوند، فرشتگان عذاب را با سنگهایی ویژه بر سرآنان فرو فرستاد و همه مسرفان را نابود کرد.
از نظر قرآن، مسرفان در هر کاری، نه تنها اصلاحاتی ندارند، بلکه همواره افساد می کنند و کارهای خوب و زیبا را به اموری زشت و بد تبدیل می کنند.(شعراء، آیه 151) از این رو، جامعه اسلامی نمی بایست پیرو مسرفان باشد؛ زیرا جامعه اسلامی بر مدار اعتدال(بقره، آیه 143) و اصلاح طلبی در حد توان و استطاعت حرکت می کند.(هود، آیه 88 و آیات دیگر)
رفتارهای اسراف جنسی بیرون از خانواده از جمله زنا و لواط موجب می شود تا خانواده با مشکل جدی مواجه شود و حتی اگر خانواده ای باقی و برقرار باشد به گونه ای نیست که بتواند آموزش و پرورش درست و هنجاری را برای کودکان داشته باشد. از این روست که خداوند چنین محیط های آلوده را محیط کفر و فجور می داند که از نظر اعتقادی فرزندان کافر و از نظر رفتاری، افراد گناهکار و فاجر تربیت می کنند که از حدود گذشته و قوانین را نادیده گرفته و می شکافند و به خواسته های نفسانی خود پاسخ می دهند.(نوح، آیه 27)
خداوند به صراحت در این آیه روشن ساخته است که چگونه خانواده کافر و فساد می تواند فرزندانی را تربیت کند که جز کفر و فجور از آنان کاری ساخته نباشد. چنین محیط آلوده ای نمی تواند جامعه ای سالم را ایجاد کند و همین رفتارهای کفری و فجوری از خانه و خانواده به جامعه کشیده می شود به گونه ای که جز با نابودی آن جامعه نمی توان امید سلامت و جامعه ای سالم داشت.(همان آیه و آیات دیگر)
جامعه لوط به سبب افراط و اسراف در مسایل جنسی پس از آن که دیگر گرایشی به جنس مخالف نداشتند(هود، آیات 78 و 79؛ حجر، آیات 71 و 72) به جنس مخالف رو آورند و این گونه خانواده را نابود ساختند و نسل ها را از میان بردند و جامعه نیز با نابودی مواجه شد.
از نظر قرآن گرایش رفتارهای نابهنجار به سبب مشکل خانوادگی و تربیتی است که انجام می گیرد. وقتی در درون خانه رفتارهای اسرافی باشد و مادر و پدر به خیانت و زنا آلوده باشند یا گرایش به لواط و مساحقه و هم جنس گرایی داشته باشند، چنین خانواده ای فرزندانی نابهنجار تربیت می کنند که به هیچ اصل از اصول اخلاقی و قانونی پای بند نخواهند بود. از این روست که با تعبیر فجور بر این نکته تاکید می کند که رفتارهای آنان شکافنده قوانین و هنجارها خواهد بود.(نوح، آیه 27)
انسانی که گرفتار فجور می شود می خواهد جلویش آزاد باشد و هیچ مانع درونی و بیرونی نباشد تا او را از انجام کاری زشت بازدارد و یا سد کند. از این روست که خداوند در آیه 5 سوره قیامت می فرماید: انسانی که منکر خدا و پیامبر و یا قوانین الهی می شود در حقیقت می خواهد جلویش باز باشد تا هر کاری فجور آمیزی را بی مانع انجام دهد. در حقیقت خواهان بی بندباری است. پس برای هیچ قانون و سنت و رسومی از آداب جامعه و قوانین آن احترام و ارزشی قایل نیست و هر زمانی که امکان دهد آن را نایده گرفته یا دور می زند و به کارهای خلاف قانون می پردازد و حرمت قوانین را نگه نمی دارد و زمینه بروز پدیده های بحران های اجتماعی را فراهم می آورد.
پس باید گفت که بحران اجتماعی گوناگون ریشه در اموری از جمله فروپاشی خانواده ها به سبب اسراف های جنسی از زنا و لواط و مانند آن دارد.
آمارها در ایران و جهان نشان می دهد که روز به روز بر بحران اجتماعی افزوده می شود؛ زیرا خانواده ها دچار نابودی و یا تزلزل شده است. علت و سبب اصلی این تزلزل در بیشترین موارد که برخی تا 98 درصد نیز گفته اند، اسراف و انحراف جنسی است.
ماهواره ها و فیلم های خیانت بار و جنسی آنان در این میان نقش مهمی در انحراف جامعه ایرانی به اسراف جنسی داشته است. در برخی از آمایش ها در سال 90 و 91 روشن شده که مهم ترین عامل طلاق در حد حتی 98 درصد در جامعه ایرانی مساله و مشکلات جنسی و یا اسراف جنسی و خیانت همسران بوده است.
