بصیرت ویژگی شماری از انسان هایی است که توانایی تشخیص و تحلیل رخدادها را داشته و بر اساس آن رفتار و نگرش خود را سامان دهی می کنند. از این دسته افراد می توان به عنوان روشنفکران و روشنگران اجتماعی نیز یاد کرد، زیرا با تحلیل درست رخدادها و توصیه هایی دقیق می توانند جوامع را به سمت و سویی هدایت کنند که بیش ترین بهره و بهترین استفاده از سرمایه اجتماعی خود ببرند.
نویسنده در این نوشتار کوتاه بر آن است تا ضمن تبیین ویژگی های صاحب بصیرت ، نقش روشن بینی الهی را در آن تبیین کند و بصیرت سیاسی را از دیدگاه آموزه های وحیانی قرآن تبیین نماید. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
ويژگي صاحب بصيرت
انسان صاحب بصيرت كسي است كه قدرت تحليل و تجزيه رخدادها را داشته باشد و حتي بتواند توصيه هاي مناسب ارائه دهد و مسير آينده را با چراغ نشانه ها و داده هاي يافته از گذشته بيابد.
در حقيقت زمان حال، همواره زمان تجزيه و تحليل است و انسان بصير هر نشانه اي را كه از گذشته و حال مي يابد در كنار هم مي نهد تا بتواند عمل بعدي خود را به درستي انجام دهد. از اينرو مي توان گفت انسان صاحب بصيرت در فرهنگ قرآني همان انسان روشنگري است كه در برخي از زمان ها از آن به روشنفكر نيز ياد شده است.
اگر به آموزه هاي قرآني مراجعه اي گذرا شود، در همه جا انسان داراي بصيرت را انسان روشن بيني معرفي مي كند كه پرده ها از هر جنس و نوعي را كنار زده است و از هر نشانه بزرگ و كوچك بهره برده تا راه اصلي را هرگز گم نكند؛ زيرا در جهاني كه همه چيز دست به دست هم داده تا انسان را از خودش نيز غافل كند، چه رسد از خدا و فلسفه آفرينش هستي و انسان، چگونه مي توان بي هوشياري و بيداري، خود را يافت و راه و چاه را شناخت و در دام غفلت نيفتاد.
بارها ديده شده است كه حتي هوشياران و بيداران به وسوسه هواها و خواسته هاي دروني و يا زمزمه ابليس بيروني، به خواب رفته و در دام غفلت افتاده اند. اين كه انسان هر دم از خود بپرسد از كجا آمده ام، آمدنم بهر چه بود و به كجا مي روم؟ تنها عاملي خواهد بود كه وي را از فراموشي خود و خدا رهايي مي بخشد. اما اگر دمي اين پرسش را از خود فراموش كند و غافل شود، همان فراموشي، برابر با غفلتي از خود و خدا و فلسفه زيستن آدمي مي شود.
خداوند در قرآن، نشانه هاي هستي را روشني بخش آدمي مي شمارد و معجزه هاي پيامبران را كه گاه از آن به آيات و بينات و گاه ديگر به بصاير تعبير مي كند، در حقيقت چيزي جز روشنگري نمي داند.
هر نشانه اي از نشانه ها را بايد در كنار هم گذاشت و از تجزيه و تحليل آن، حقايق را از باطل ها باز شناخت و چاه را از راه دانست. اگر اين گونه عمل شود، انسان صاحب بصيرت مي شود و مي تواند به خود و ديگران توصيه كند كه چگونه مي توان به هدف اصلي رسيد و از آن غافل نماند.
لزوم كشف الغطا در فتنه ها
اگر انسان، امروز داراي چشم تيزبين و نشانه شناس نباشد تا در وراي پرده هاي زمخت وسوسه ها و حيله ها، حقيقت را نيابد، زماني كه اين پرده ها كنار برود و خود را عامل فتنه ها و تاريكي ها و بازيچه باطل بيابد آن زمان ديگر بسيار دير است. كشف الغطا براي اهل بصيرت مي بايست در همين فتنه ها و زمانه آن انجام پذيرد تا بتواند با در كنار هم گذاشتن نشانه ها، تحليل درستي از رخدادها داشته باشد. اين زمان است كه مي تواند مرگ اختياري را تجربه كند و يقين عيني را به شهود و يا حضور، درك و فهم كند، آن گاه وقتي تصميمي مي گيرد، عين حق خواهد بود و مي تواند مدار و محور حق باشد و ديگران را نيز به سوي كمال حق رهنمون شود؛ زيرا ديگر از هيچ چيزي نمي ترسد و مرگ را به اختيار تجربه كرده است و ترسي از مرگ موهوم غير اختياري ندارد.
اگر كشف غطايي نيز صورت گيرد و پرده اي به كنار رود، براي او تفاوتي نمي كند، زيرا اين را به كشفي پيش از اين دريافته بود، حتي اگر اين كشف با كنار هم گذاشتن نشانه هاي و تحليل حركت ها براساس موافقت با اصول و مباني فلسفه آفرينش و يا مخالفت با آن برايش صورت گرفته باشد.
به عبارت ديگر انسان صاحب روشنگري و روشنفكري، همان اهل بصيرتي است كه با نشانه شناسي و بينش و نگرش نوري و خداوندي، دانسته است كه حركتي فتنه ساز در چه مسيري پيش مي رود و در هياهوي بحران ها و تاريخ نمايي ها مي داند كه نور در كدامين سمت و سو است و بدان سو مي رود. پس هم آينده را مي بيند و هم بدان اميد دارد و هم ديگران را به آن نور روشن، هدايت مي كند؛ زيرا همواره حقيقت چون چكادي استوار در برابرش ايستاده است و از آن دمي غافل نيست.
