محبوب‌های حقیقی و غیرحقیقی
انسان به‌طور فطری گرایش به محبوب دارد؛ یعنی اموری را دوست می‌دارد. این امور ممکن است که محبوب حقی باشد یا باطل و ناحقی؛ زیرا محبوب می‌بایست ارزش آن را داشته باشد که انسان بدان علاقه‌مند شود و بدان گرایش یابد و آن را بخواهد.
انسان به دلایلی محبوب‌هایی را انتخاب می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
1. خدا: از نظر قرآن، مومنان نه تنها خدا را محبوب خود قرار می‌دهند، بلکه به‌شدت آن را دوست می‌دارند: وَالَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلهِ؛ و کسانی که ایمان آورده‌اند، شدیدترین محبت را به خدا دارند.(بقره، آیه 165) البته این محبت مومنان به خدا، محبتی دو سویه است که آغازگر این محبت نیز خود خدا است؛ از این‌روست که خدا می‌فرماید: یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ؛ خدا آنان را دوست می‌دارد و آنان نیز خدا را دوست می‌دارند.(مائده، آیه 54) حضرت ابراهیم(ع) در تعلیل محبوب بودن خدا می‌فرماید: قَالَ لَا اُحِبُّ الْآفِلِینَ؛ گفت: من خدای افول‌کننده را دوست نمی‌دارم.(انعام، آیه 76) پس چون خدا همواره هست و هیچ‌گونه افول و زوالی برایش نیست، محبوب قرار گرفته است.
2. انسان: عده‌ای انسان‌ها را محبوب خویش قرار می‌دهند؛ هدف آنان نیز بیشتر از آنکه عاطفی باشد، شهوانی است؛ مانند محبت شدید مردان به زنان برای اهداف جنسی.(آل‌عمران، آیه 14)
3. حیوان: برخی از انسان‌ها محبوب خویش را حیواناتی چون اسب و چارپایانی چون شتر، گاو، گوسفند و بز قرار می‌دهند.(همان) از همین‌روست که به دامداری گرایش دارند.
4. گیاه: برخی نیز محبوب خویش را گیاهان قرار می‌دهند و به کشاورزی و باغداری گرایش و علاقه دارند.(همان)
5. جماد: برخی نیز به جمادات به‌ویژه زر و سیم و سنگ‌های گرانبها گرایش و علاقه داشته و آن را محبوب خود قرار می‌دهند.(همان)
ممکن است که کسی به این چهار مورد اخیر همزمان گرایش داشته باشد؛ زیرا جمع میان این چهارگانه امکان‌پذیر است؛ اما جمع میان چهارگانه اخیر با اولی شدنی نیست؛ زیرا انسان دو قلب ندارد تا دو دسته متضاد را محبوب خویش قرار دهد؛ چنانکه خدا می‌فرماید: خداوند برای هیچ‌کس دو دل در درونش نیافریده.(احزاب، آیه 4)
از نظر قرآن، محبوب‌های چهارگانه اخیر، جزو شهوات و امیال انسانی است(آل‌عمران، آیه 14) که برای انسان زینت داده شده، تا جایی که محبوب او می‌شوند؛ اما اگر انسان به حقیقت اینها پی می‌برد، بی‌گمان به جای آنکه این امور را محبوب خویش قرار دهد، خدا را محبوب خود قرار می‌داد.
البته بسیاری از مردم اموری را در سطح خدا بالا می‌برند و آنها را در جایگاه خدا قرارداده و به همان میزانی که خدا را محبوب می‌دارند، آن امور را نیز محبوب خویش قرار می‌دهند، خدا می‌فرماید: بعضی از مردم، معبودهایی غیر از خداوند برای خود انتخاب می‌کنند و آنها را همچون خدا دوست می‌دارند.(بقره، آیه 165)
