يكي از آموزه هاي قرآني دشمن شناسي است تا بتوان بر اساس شناخت كامل از وضعيت دشمن او را ترساند و به مقابله با او برخاست.
برخي از دشمنان را مي توان از راه رفتارها و كردارهايشان شناخت و برخي ديگر از چشم مخفي و نهان هستند كه اين از همه خطرناك تر است. ابليس يكي از دشمنان مخفي از چشم انساني است؛ ولي غير از ابليس كساني هستند كه دشمن جان و دين مردم هستند، ولي از ديده ها مخفي و نهان مي باشند. قرآن يكي از اين دشمنان را دوستان حسود مي شمارد. دوستان حسود كساني هستند كه به جهت شناخت به وضعيت و توان قدرت آدمي عمل مي كند و بسيار خطرناك هستند.
گاه دوستان حسود، حسادت و دشمني شان تنها در دل و درون خود آنان است و در حقيقت جز خودخوري و ضربه و زيان رساني به روح و روان خود آسيبي وارد نمي سازند؛ ولي دوستان حسودي هستند كه حسادت شان را از درون و دل شان پافراتر مي نهد و از باطن شان بيرون مي آيد و به شكل عملي خود را نشان مي دهد. اين جاست كه براي آدمي، هيچ چاره اي جز به خدا پناه بردن و خواندن سوره فلق و استعاذه به خدا باقي نمي ماند و تنها خداست كه مي تواند به فريادشان رسد. از اين روست كه سوره استعاذه براي دفع ضرر و زيان چنين دشمنان دوست نما ضروري است و دست كم يك بار در روز آن را بايد خواند.
لزوم شناسایی دشمن
دشمنان ديگري نيز هستند كه شناخت آنان خوب و براي دفع شر و آزارشان ضروري و لازم است. از اين روست كه قرآن بر لزوم شناسايي دشمنان و آماده سازي براي مقابله با آن در آيه 6 سوره فاطر دستور مي دهد و در آيه 44 و 45 سوره نساء بيان مي كند كه براي تضمين مصونيت از انحراف و گمراه به دست دشمنان بهتر و لازم است كه آنان را بشناسيد.
بسياري از آسيب هايي كه انسان متحمل مي شود از دشمناني است كه نمي شناسد و آنان را به عنوان دوست پذيرفته و يا به شناخت آنان و راه هاي نفوذشان توجه نكرده است.
معیارهای قرآنی شناسایی دشمن
قرآْن چند ملاك و معيار براي شناسي دوست از دشمن بيان كرده است كه مي توان به عنوان نمونه به مساله بدخواهي و آرزوي رنج قرار گرقتن (آل عمران آيه 118 و 120) و تخريب كشاورزي و محصولات به روش هاي مختلف (بقره آيه 204 و 205) تلاش براي واداشتن شخص به بدعت و رفتارهاي ضد هنجاري و ضد اخلاقي (بقره آيه 168 و 169) دعوت به زشتي ها و كارهاي ناروا (همان ) دعوت به فساد و فحشا ( همان ) دعوت به تباهكاري و بزهكاري (بقرهآيه 204 و 205) و هم چنين گفتارهاي بغض آلود و كينه جويانه(آل عمران آيه 118) و اقدام به نسل كشي ( بقره آيه 204 و 205) و نفاق و دورويي(آل عمران آيه 118 و نيز نساء ايه 81 و 82) اشاره كرد.
بنابراين انسان عاقل كسي است كه دشمن خويش را خوب بشناسد و از راه رفتارهايش بداند كه او خواهان خير و مصلحت اوست و يا اين كه مي خواهد به اصطلاح سر تو تن او نباشد. با نگاهي به كشورها و مردمان و جوامع مختلف مي توان دوست و دشمن را از هم باز شناخت و در صورت ناتواني و اين كه دشمنان در جامه دوست به سراغ شما آمده اند هر روز يك معوذتين بخوانيد و به خودتان فوت كنيد شايد آثار اين كلمات همان تلقي كلماتي كه آدم از خداوند كرد و توبه اش پذيرفته شد در شما اثر گذارد و سدي ميان شما و دشمنان ايجاد كند تا نتوانند به شما زياني رسانند.
