اجتماعیاخلاقی - تربیتیروان شناسیمعارف قرآنی

صبر و استقامت در دين

اهميت استقامت و پايداري
هرچند كه عارفان منزل استقامت را يكي از مراحل سير و سلوك برشمرده اند و به نظر ايشان مرحله استقامت برزخي ميان پرتگاه هراسناك عالم تكثر و تفرق و سدره المنتهي جمع مي باشد

و يا روحي دانسته اند كه احوال سالكان بدان زنده و باقي است. (فتوحات مكيه ابن عربي ج 2ص 217 و منازل السايرين ص 42 و مدارج السالكين ج 2 ص 108) ولي در اصطلاح قرآني استقامت همان پايداري دردين صراط مستقيم و مسير حق در برابر دوري از كژروي هاست (التحرير و التنوير ج 11 ص 282)
مفهوم استقامت
در تفسير اين مفهوم قرآني گفته اند مراد از استقامت اين است كه انسان درحال قيام و ايستادن در متعادل ترين حالت و مسلط بر توانايي ها و كارهاي خود باشد. درحقيقت اين تسلط انسان برخود شخصيت وشان انسان سالم را مي رساند كه مي تواند كارها را مناسب با استعداد انساني انجام دهد.

در ادبيات عربي متعادل ترين حالت هر چيزي به گونه اي كه امكان نمايان شدن همه آثار و توانايي ها آن وجود داشته باشد، به صورت استعاره با واژه قيام ياد مي شود، بنابراين قيام عمودي است كه به صورت طولي بر افراشته گردد و قيام عدل به گسترش عدالت در زمين است. از اين رو استقامت نيز به معناي طلب قيام و استدعاي ظهور همه آثار و منافع است. نمايان شدن همه ويژگي ها و آثار هر پديده اي نيز به حسب توانايي و شخصيت ذاتي آن گوناگون است. استقامت انسان در هر امري آن است كه شخص قيام به آن امر و اصلاح آن را از خود طلب كند، به گونه اي كه كامل شود و فساد و نقص درآن راه نيابد.
تفاوت صبر واستقامت
تفاوت صبر (شكيبايي) با استقامت(پايداري) درآن است كه صبر در ناملايمات به كار مي رود درحالي كه استقامت اين گونه نيست. استقامت به معناي پافشاري و پايداري در اصل دين و ارزش هاي ديني و عدم كژروي از راه حق به بيراهه هاي كفر و نفاق و شرك است كه بيشتر درحوزه فكري و عقيدتي است درحالي كه صبر و شكيبايي در برابر سختي هاي اطاعت و دشواري هاي مصائب و عدم تمكين در برابر طغيان شهوات است كه بيشتر درمقام عمل متصور است؛ از اين در روايات قسيم يك ديگر قرارگرفته اند.
پيوند استقامت با مفاهيم ديگر
به هرحال مفهوم قرآني استقامت نيز بدان سبب كه همه آيات (جز يك آيه) در يك نگاه كلي استقامت در زمينه توحيد و باور به ربوبيت خداوند و سير به سوي او براساس اين باور مطرح كرده و مي توان از آن به استقامت در دين تعبير كرد، با مفاهيمي چون صراط مستقيم، هدايت، عبوديت، ايمان، عمل صالح و تقوا و هر آن چه لازمه دينداري است، پيوند دارد؛ زيرا استقامت در آن مفهوم پس از پذيرش دين مطرح مي شود: ان الذين قالوا ربنا الله ثم استقاموا (فصلت آيه 30) و يا فاستقم كما امرت (هود آيه 112) بنابر اين استقامت به معناي كمال رساندن مولفه هاي لازم دينداري چون تقوا، هدايت، ايمان، عبوديت و عمل صالح است.
با توجه به آيات قرآني مي توان گفت كه شناخت ويژگي هاي صراط مستقيم و رهروان آن (انعام آيه 87 و يس آيه 4 و نيز 118)اهل استقامت چون پيامبران، صديقان، شهيدان و صالحان كه بندگان نعمت يافته خدايند اهل استقامت هستند. (نساء آيه 68)
آثار استقامت
از آثار استقامت در دنيا مي توان به نزول بركات اشاره كرد. قرآن بيان مي دارد كه كسي كه استقامت در دين ورزد خداوند روزي فراوان نصيب او مي كند (جن آيه 16) و در آيه ديگري توضيح مي دهد كه اين نعمت و روزي فراوان هم آسماني و هم زميني و هم مادي و هم معنوي و هم دنيوي و هم اخروي خواهد بود. (مائده آيه 66)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا