اجتماعیاخلاقی - تربیتیاعتقادی - کلامیاقتصادیمعارف قرآنیمقالات

نیکی و نیکوکاری در اسلام

بسم الله الرحمن الرحیم

نیکی از اصول اخلاق انسانی است. نیکی در دو شکل اساسی نیکی به خود و نیکی به دیگران تجلی می کند. نیکی به خود را می توان در فضایل اخلاقی شخص و نیکی به دیگران را در نیکوکاری و احسان به دیگران جست و جو کرد. از این روست که واژه احسان در عربی در دو معنای عام و خاص آن به کار رفته است. نویسنده در این مطلب بر آن است تا جلوه ها، آثار و ارزش های نیکی و نیکوکاری را براساس آموزه های اسلامی تبیین نماید. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

نیکی، توسعه در خیرخواهی

نیکی کار پسندیده ای است که هر انسانی آن را می ستاید هر چند که خودش اهل آن نباشد. نیکی دارای انواع و اقسام بسیاری است که در ادبیات عربی برای هر یک نام و اصطلاحی است. از جمله این نام ها می توان به احسان،‌ بر، خیر و مانند آن اشاره کرد.

واژه «بِرّ» ، در اصل ، مصدر و اسم مصدر از ريشه «برر» به معناى خير ، نيكى ، صلاح ، کار پسندیده، معروف، شفقت،‌ عطف توجه، و مانند آن است.(ترتيب كتاب العين : ص ۷۶ ؛ لسان العرب : ج ۴ ص ۵۲ ) «برّ» ، آن خيرى است كه با قصد و توجّه همراه باشد، ولى در خير ، «قصد» شرط نيست ؛ بلكه گاهى حتی با «سهو» همراه است ؛ از اين روست که خير معنايى عام دارد .( معجم الفروق اللّغوية : ص ۹۵ ؛ مجمع البيان : ج ۱ ص ۴۷۳)

در واژه «برّ»، اتساع و گستردگی لحاظ شده است؛ زیرا و اژه «بَرّ به معنای فضاى باز بيابان» و «بِرّ» از يك ريشه دانسته اند . راغب اصفهانی می نویسد: بَرّ ، در برابر بحر (دريا) است . به خاطر گستردگى اى كه از آن تصوّر مى رود ، بِرّ از آن مشتق شده است ؛ يعنى وسعت در كار خير . اين ، گاهى به خدا نسبت داده مى شود ، مثل «إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ ؛ او نيكوى رحم آور است» .( طور : آيه ۲۸ ؛ مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۱۴ .)

واژه «بِرّ» با مشتقّاتش در مجموع ، بيست بار در قرآن به كار رفته است : «بِرّ» هشت بار ، «أبرار» شش بار ، «بَرّ» سه بار ، «بَرَرة» ، «تبرّوا» و «تبرّوهم» هر كدام يك بار . در قرآن و احاديث اسلامى ، واژه «برّ» ، مانند واژه هاى «خير» و «معروف» ، در معناى لغوى آن ، يعنى مطلقِ نيكى هاى اعتقادى ، اخلاقى و عملى به كار رفته است و بدين سان ، اسلام ، جامعه بشر را به مطلقِ نيكوكارى دعوت مى نمايد .

از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره مفهوم نیکی و بر و معیار ارزشی بودن آن، این روایت نقل شده كه فرمود : البِرُّ ما سَكَنَت إلَيهِ النَّفسُ ، وَ اطمَأَنَّ إلَيهِ القَلبُ ، وَ الإِثمُ ما لَم تَسكُن إلَيهِ النَّفسُ ، وَ لَم يَطمَئِنَّ إلَيهِ القَلبُ ، وَ إن أفتاكَ المُفتونَ؛ نيكى، آن است كه دل با آن آرام گيرد و قلب با آن اطمينان يابد؛ و گناه، آن است كه جان به آن آرام نشود و قلب با آن اطمينان نيابد، هر چند فتوادهندگانْ تو را [ بر خلاف آنچه احساس مى كنى ،] فتوا دهند .( مسند ابن حنبل : ج ۶ ص ۲۲۳ ح ۱۷۷۵۷ )

آن حضرت (ص) درجایی دیگر می فرماید: نيكى ، آن است كه سينه ات ، بدان آرامش يابد؛ و گناه ، آن است كه در سينه ات خَلَجان كند، هر چند مردم در باره [درست بودن ]آن ، برايت فتوا دهند.( كنز العمّال : ج ۳ ص ۴۳۲ ح ۷۳۱۲ )

از نظر آن حضرت(ص) نیکوکاری این نیست که انسان نعمتی را به دیگری بدهد یا خیری رساند، بلکه گاه بهترین نیکی همان خوش رویی و خوشرفتاری است. آن حضرت (ص) می فرماید: نيكى، خوش رفتارى است؛ و گناه، آن است كه در سينه ات اضطرابْ پديد آورد و خوش نداشته باشى كه مردم از آن ، آگاه شوند .( صحيح مسلم : ج ۴ ص ۱۹۸۰ ح ۱۴)

خداوند در آیاتی از قرآن بر نیکی و بر تاکید کرده و مسلمانان و مومنان را به آن دعوت کرده است. در آیات و روایات نیز از صفات خداوند، فرشتگان، پیامبران و مومنان، بر و نیکی اشاره شده است. این نیکی باید در حق همگان باشد ولی در حق والدین (مریم ، آیات 14 و 32؛ بحار الأنوار : ج ۶۷ ص ۲۶۸ ح ۱ ) و برداران (بحار الأنوار : ج ۶۹ ص ۳۶۷ ح ۳ ) باید بیش تر مورد توجه و اهتمام باشد. مومنان و مسلمانان باید یک دیگر را به این کار دعوت کرده و در این امور با همان تعاون و همکاری داشته باشند.(مائده، آیه 2)

مومن باید بداند که نیکی کردن فرصتی است که خداوند به او داده است و باید در این کار شتاب کند(غرر الحكم : ج ۳ ص ۲۴۱ ح ۴۳۶۳) امام رضا(ع) نیز می فرماید: نيكى كردن، غنيمت شخص دورانديش است.( بحار الأنوار : ج ۷۸ ص ۳۵۷ ح ۱۲ ) آن حضرت هم چنین می فرماید: بر شما باد ميانه روى در گاهِ توانگرى و نادارى، و نيكى كردن به مقدار كم يا بسيار؛ زيرا خداوند ـ تبارك و تعالى ـ ، نصف خرمايى را [كه انفاق مى شود] ، چندان بزرگ مى گردانَد كه در روز قيامت ، به اندازه كوه اُحد مى شود.( بحار الأنوار : ج ۷۸ ص ۳۴۶ ح ۴ )

مستحقان نیکی

این که به چه کسانی نیکی کنیم خود مساله ای است؛ ولی شک نیست که نیکی در حق هر کسی رواست حتی اگر گیاه و حیوان باشد. اما در حق برخی اولویت دارد و بهتر است که مراعات آنان شود. چنان که گفته شد اولین اولویت والدین هستند و سپس برادران چه دینی و چه غیر دینی. پس از آن می توان به افراد زیر اشاره کرد:

نیکی به خود ابرار(غرر الحكم : ج ۲ ص ۳۹۱ ح ۲۹۵۴)، احرار و آزادگان(غرر الحكم : ج ۳ ص ۴۲۱ ح ۴۹۵۵)، محتاج و نیازمند(غرر الحكم : ج ۳ ص ۴۲۵ ح ۴۹۷۴)، ایتام و یتیمان(غرر الحكم: ج۶ ص۴۴ ح۹۴۳۳)، خویشان و اهل رحم(غرر الحكم : ج ۲ ص ۳۹۶ ح ۲۹۸۴ )، دوست پدر(كنز العمّال : ج ۱۶ ص ۴۶۵ ح ۴۵۴۶۲ )، اهل قبور(كنز العمّال : ج ۱۵ ص ۶۵۶ ح ۴۲۶۰۰)، و کسانی که غافل از بر و نیکی نیستند ( غرر الحكم : ج ۲ ص ۴۱۲ ح ۳۰۶۸) از کسانی هستند که باید به آنان نیکی کرد و بر دیگران مقدم داشت.

آثار نیکی

نیکی کردن آثار و برکات فردی و اجتماعی و مادی و معنوی بسیاری دارد که از جمله آن ها می توان به تقرب به خدا(الكافي : ج ۴ ص ۲۷ ح ۵ )، محبت و دوستی خدا(الكافي : ج ۴ ص ۴۱ ح ۱۵ )، افزایش عمر(بحار الأنوار : ج ۹۶ ص ۱۴۶ ح ۲۲ )، آبادی خانه ها و شهرها(كنز العمّال : ج ۳ ص ۳۶۰ ح ۶۹۳۶ )، افزایش روزی(بحار الأنوار: ج ۷۴ ص ۸۱ ح ۸۴ )، نزول رحمت الهی(غرر الحكم : ج ۶ ص ۱۲۰ ح ۹۷۳۳)، قبولی دعا و نیایش و اجابت آن(الأمالي للطوسي : ص ۵۳۴ ح ۱۱۶۲)، محبت و الفت مردم(غرر الحكم : ج ۴ ص ۲۵۹ ح ۶۰۳۲)، بلند آوازگی و شهرت(غرر الحكم : ج ۵ ص ۳۳۶ ح ۸۶۳۲)، در برده محبت کردن آزادگان (غرر الحكم : ج ۳ ص ۲۰۵ ح ۴۲۱۳)، پيشگيرى از مرگ هاى بد و ناگوار(الفردوس : ج ۲ ص ۳۳ ح ۲۲۰۷)، آسان شدن حساب(بحار الأنوار : ج ۷۴ ص ۱۳۱ ح ۹۸ )، و مانند آن اشاره کرد.

مصادیق بر و نیکی

چنان که گفته شد، بر به معنای نیکی با بر به معنای خشکی و بیابان(مقابل بحر و دریا) از یک ریشه و دلالت بر گستردگی و اتساع دارد. پس ارتباط تنگاتنگی با شرح صدر، سعه صدر و مانند آن دارد، چنان که این مطلب را از روایات بسیاری می توان یافت. این بدان معناست که انسان نیکوکار پیش از هر چه چیزی از سعه صدر و انشراح قلب برخوردار است و به سخن دیگر،‌ دریا دل است؛ البته از آن جایی که عرب با بیابان و بر در تماس بود، همان مفهوم دریادلی را از بر و بیابان می فهمد که به معنای اتساع و بی کرانگی است. بنابراین، همه انواع خیر و نیکی را می توان از ابرار انتظار داشت؛ چنان که خداوند در سوره انسان از اهل بیت(ع) به عنوان ابرار یاد کرده و از ایثارگری و احسان خاص آنان نسبت به اسیر و یتیم و مسکین سخن به میان آورده است.

  1. ایمان: چنان که گفته شد، احسان و نیکی دارای دو مقوله فردی و اجتماعی است. در مقوله فردی مهم ترین مصداق احسان ایمان است. خداوند در آیه 177 سوره بقره می فرماید: لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْاخِرِ وَ الْمَلاَئِكَةِ…؛ «نيكى ، آن نيست كه روى خود را به سوى مشرق و مغرب بگردانيد ؛ بلكه نيكى آن است كه كسى بر خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب [آسمانى] و پيامبران ، ايمان آوَرَد، مال خود را با وجود دوست داشتن، به خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه ماندگان و نيازخواهان ، و در [راه آزاد كردن] بندگان بدهد، و نماز را بر پا دارد و زكات را بدهد، و آنان كه چون پيمان ببندند ، به پيمان خود وفادارند، و در سختى و زيان و به هنگام جنگ ، شكيبايند. آنان اند كسانى كه راست گفته اند و آنان ، همان پرهيزگاران اند».
  2. عمل صالح: خداوند در آیه 177 سوره بقره به این مصداق اشاره دارد. هم چنین در آیه 92 سوره آل عمران با اشاره به انفاق از محبوب ترین ها بر آن است تا این تفسیر از بر و نیکی را ارایه دهد که عمل صالح از مصادیق آن است. خداوند می فرماید: لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَىْ ءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ؛ هرگز به نيكى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد ، انفاق كنيد ؛ و از هر چه انفاق كنيد ، قطعا خدا بدان داناست». در روایت است که او (ابو ذر) از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در باره ايمان پرسيد. ايشان ، اين آيه را خواند: «نيكى آن نيست كه روى خود را…» تا آخر آيه . ابو ذر ، دوباره پرسيد. پيامبر صلى الله عليه و آله دوباره همين آيه را خواند. سه باره پرسيد. ايشان ، باز همان آيه را خواند. بار چهارم پرسيد . پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «و هر گاه كار خوبى انجام دادى ، دلت آن را دوست بدارد، و هر گاه كار بدى انجام دادى ، دلت آن را منفور بدارد» .( المستدرك على الصحيحين : ج ۲ ص ۲۹۹ ح ۳۰۷۷ ) آن حضرت(ص) هم چنین می فرماید: دو كار است كه بالاتر از آن ، كار نيكى نيست: ايمانِ به خدا، و سود رساندن به بندگان خدا؛ و دو كار است كه بدتر از آنها كارى نيست: شرك به خدا، و زيان رساندن به بندگان خدا.( تحف العقول : ص ۳۵ ، بحار الأنوار : ج ۷۷ ص ۱۳۷ ح ۲ ) امیرمومنان علی(ع) نیز در بیان مصداق بارز بر و نیکی می فرماید: نيكى كردن، كردارى شايسته است.( غرر الحكم : ج ۱ ص ۲۱۹ ح ۸۷۱)
  3. عمل اصلاحی: همان طور که بر و نیکی، عمل صالح و کردار شایسته است، هم چنین از مصداق آن اصلاح گری است. از امیرمومنان علی(ع) روایت است که فرمود: البِرُّ عَمَلٌ مُصلِحٌ؛ نيكى كردن، كردارى اصلاحگر است.( غرر الحكم : ج ۱ ص ۱۴۸ ح ۵۵۴)
  4. صدقه: از مصادیق بارز بر و نیکی صدقه دادن است. البته از روایات بر می آید که صدقه در نهان افضل است. پیامبر(ص) می فرماید: بهترين نوع نيكى، صدقه دادن است.( المعجم الكبير : ج ۱۲ ص ۱۴۲ ح ۱۲۸۳۴) امیر مومنان علی(ع) نیز می فرماید: صدقه دادن نهانى ، از برترين كارهاى نيك است.( غرر الحكم : ج ۱ ص ۳۹۲ ح ۱۵۱۸ )
  5. شهادت در راه خدا: پیامبر(ص) در این باره فرموده است: بالاتر از هر نيكى، نيكى اى وجود دارد تا آن كه انسان در راه خدا ، كشته شود، و چون در راه خدا كشته شد ، ديگر بالاتر از آن، نيكى اى وجود ندارد.(بحار الأنوار : ج ۷۴ ص ۶۰ ح ۲۵ )
  6. محافظت بر نماز: پیامبر(ص) می فرماید: از گناهان ، هجرت [و دورى] كن كه اين ، بهترين هجرت است، و نمازها را پاس بدار كه اين ، برترين نيكى [ و طاعت ]است.( كنز العمّال : ج ۱۵ ص ۷۹۹ ح ۴۳۱۷۱ )
  7. خوش اخلاق: از دیگر مصادیق بارز نیکوکاری خوش رویی و خوش اخلاقی است. امیرمومنان علی(ع) در این باره می فرماید: گشاده رويى ، نخستين نيكى است.( غرر الحكم : ج ۳ ص ۳۹۳ ح ۴۸۵۷ ) آن حضرت (ع) هم چنین می فرماید: خوش خويى، در رأس همه نيكى هاست(غرر الحكم : ج ۳ ص ۳۹۳ ح ۴۸۵۷) پیامبر(ص) نیز می فرماید: نيكى ، كارِ آسانى است: روى گشاده، و سخن نرم [ داشتن ] است.( الفردوس : ج ۲ ص ۳۲ ح ۲۲۰۱) به هر حال در روایات بسیاری حسن خلق را از مصادیق بر و نیکی دانسته شده است.(صحيح مسلم : ج ۴ ص ۱۹۸۰ ح ۱۴) پس باید بر آن بیش از دیگر وجوه اهتمام کرد؛ زیرا کسی که خوش خوی نباشد عطایش را باید به لقایش بخشید.
  8. سکونت و وقار: از دیگر مصادیق بر و نیکی، داشتن آرامش و وقار در منش و کنش است. این که شخص خود را به جامه زیبا بیاراید ولی آرامش و وقار نداشته باشد،‌ هیچ فایده ای ندارد. از این روست که پیامبر(ص) می فرماید: لَيسَ البِرُّ في حُسنِ الزِّيِّ ، ولكِنَّ البِرَّ فِي السَّكينَةِ وَالوَقارِ ؛ نيكى ، در ظاهرِ آراسته نيست ؛ بلكه نيكى ، در آرامش و وقار است.( مستدرك الوسائل : ج ۱ ص ۱۰۶ ح ۱۰۵ )
  9. جود، صداقت و عفو: در روایتی از امیرمومنان (ع) آمده است که ایشان فرمود: مِن أفضَلِ أعمالِ البِرِّ : الجودُ فِي العُسرِ ، وَالصِّدقُ فِي الغَضَبِ ، وَالعَفوُ عِندَ القُدرَةِ؛ از برترين كارهاى نيك ، بخشندگى ، با وجود تنگ دستى ، و راست گفتن در هنگام خشم، و گذشت كردن در هنگام قدرت [بر انتقام] است .( شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : ج ۲۰ ص ۳۰۴ ح ۴۸۶ )
  10. رفق و نرم خویی: این نیز از مصادیق خوش خویی است ولی به سبب آن که اخلاق اجتماعی بسیار مهم است آن را جداگانه مورد تاکید قرار می دهیم. امیرمومنان علی(ع) می فرماید: أكبَرُ البِرِّ الرِّفقُ؛ بزرگ ترين نيكى، نرم خويى است.( غرر الحكم : ج ۲ ص ۳۷۴ ح ۲۸۶۷ )
  11. تقوا: تقوا در آموزه های اسلامی شامل عمل به واجبات و ترک محرمات و بلکه عمل به مستحبات و ترک مکروهات نیز است؛ بنابراین، همه حوزه های زندگی فردی و اجتماعی بشر و شخصیت و کنش و منش و واکنش های او را تحت تاثیر قرار می دهد. از این روست که باید آن را بسیار مهم ارزیابی کرد. بر همین اساس امیرمومنان (ع) در بیان مصادیق بر و نیکی به آن نیز توجه داده و می فرماید: أبَرُّكُم أتقاكُم؛ نيكوكارترينِ شما، پرهيزگارترينِ شماست.( غرر الحكم : ج ۲ ص ۳۷۰ ح ۲۸۳۶)
  12. مهربانی و دلسوزی: امیرمومنان (ع) شفقت و رحمت را از جامع ترین مصادیق بر و نیکی دانسته و می فرماید: رَأَيتُ جَميعَ البِرِّ ، فَلَم أرَ بِرّا أفضَلَ مِنَ الرَّحمَةِ وَالشَّفَقَةِ؛ همه نيكى ها را ديدم ؛ امّا نيكى اى برتر از مهربانى و دلسوزى نديدم.( المواعظ العدديّة : ص ۲۶۳ )
  13. انجام بایسته و شایسته کارها: از دیگر مصادیق بر و نیکی این است که هر چیزی را بر اساس بایسته ها و شایسته هایش انجام دهیم. خداوند در آیه 189 سوره بقره می فرماید: «نيكى ، آن نيست كه از پشت خانه ها [ به آنها ] درآييد ؛ بلكه نيكى آن است كه كسى پروا پيشه كند ؛ و به خانه ها ، از درِ آنها در آييد و از خدا ، پروا داريد ، شايد كه رستگار شويد». امام باقر(ع) نیز در تفسیر آیه می فرماید: يَعني أن يَأتِيَ الأَمرَ مِن وَجهِهِ ؛ أيَّ الاُمورِ كانَ؛ يعنى كار را از راهش وارد شود، هر كارى كه باشد.( المحاسن : ج ۱ ص ۳۵۲ ح ۷۴۲)
  14. سخاوت، خوش گفتاری و صبر: این ها نیز از مصادیق دیگر و از ابواب مهم بر و نیکی است. پیامبر(ص) به امیرمومنان علی(ع) می فرماید: يا عَلِيُّ ، ثَلاثٌ مِن أبوابِ البِرِّ : سَخاءُ النَّفسِ ، وطيبُ الكَلامِ ، وَالصَّبرُ عَلَى الأَذى ؛ اى على! سه چيز از درهاى نيكى است : داشتن روحيه بخشندگى ، خوش گفتارى، و شكيبايى بر آزار .( بحار الأنوار : ج ۷۱ ص ۸۹ ح ۴۱ )

راه دست یابی به مقام ابرار

مقام ابرار بر اساس آیات قرآنی مقام بسیار بزرگی است که اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در اوج آن قرار دارند. برای دست یابی به این مقام راه هایی است که برخی از آن ها در این جا مطرح می شود:

کتمان گری در اشکال مختلف از مهم ترین راه های دست یابی به این مقام است؛ یعنی از مهم ترین راه های دست یابی به این مقام این است که انسان برخی از کارهای نیک خود را مخفیانه انجام دهد و سر و خفا را در آن ملاحظه کند.

انسان وقتی بتوان برخی از مصیبت ها و بلایا را در کنار برخی از اعمال صالح خویش مخفی نگه دارد، استعداد این را می یابد که به مقام ابرار دست یابد.

برخی از مردم عادت دارند که به کوچک ترین مصیبت و بلایی هیاهو می کنند و یا کار خیر خویش را با شهرت طلبی و ریاورزی تباه می کنند و تمام اعمال خیر خودشان را نابود می سازنن. بنابراین کتمان گری و مخفی کاری بسیار مهم است. ابو عامر سكونى می گوید: گفتم : اى پيامبر خدا ! تمام نيكى چيست ؟ فرمود : «اين كه در نهان ، همان كارى را انجام دهى كه در آشكار مى كنى» .( كنز العمّال : ج ۳ ص ۲۴ ح ۵۲۶۵ )

در روایات است که پیامبر(ص) فرموده است: أربَعَةٌ مِن كُنوزِ البِرِّ : كِتمانُ الحاجَةِ ، وكِتمانُ الصَّدَقَةِ ، وكِتمانُ المَرَضِ ، وكِتمانُ المُصيبَةِ؛ چهار چيز ، از گنج هاى نيكى است: پنهان داشتن نياز، پنهانى دادن صدقه، پنهان داشتن بيمارى، و پنهان داشتن مصيبت.( الأمالي للمفيد : ص ۸ ح ۴ )

آن حضرت (ص) در جایی دیگر می فرماید: ثَلاثَةٌ مِن كُنوزِ البِرِّ : إخفاءُ الصَّدَقَةِ ، وكِتمانُ الشَّكوى ، وكِتمانُ المُصيبَةِ ، يَقولُ اللّهُ تَعالى : إذَا ابتَلَيتُ عَبدي بِبَلاءٍ فَصَبَرَ ولَم يَشكُني إلى عُوَّادِهِ ، أبدَلتُهُ لَحما خَيرا مِن لَحمِهِ ، ودَما خَيرا مِن دَمِهِ ، فَإِن أبرَأتُهُ أبرَأتُهُ ولا ذَنبَ لَهُ ، وإن تَوَفَّيتُهُ فَإِلى رَحمَتي؛ سه چيز ، از گنج هاى نيكى است : پنهانى دادن صدقه، پنهان داشتن درد [ و گرفتارى ] ، و پنهان داشتن مصيبت. خداوند متعال مى فرمايد: «هر گاه بنده ام را به دردى گرفتار ساختم و او شكيبايى ورزيد و به عيادت كنندگانش ، از من شكايت نكرد، گوشت و خونى بهتر از آنچه در اوست ، جاى گزينش مى سازم، و اگر او را بهبود بخشم ، در حالى بهبود مى بخشم كه از هر گناهى پاك شده باشد، و اگر جانش را بگيرم ، به رحمت من ملحق مى شود» . (حلية الأولياء : ج ۷ ص ۱۱۷ )

در جایی دیگر نیز فرموده است: ثَلاثَةٌ مِن كُنوزِ البِرِّ : كِتمانُ الصَّدَقَةِ ، وكِتمانُ المُصيبَةِ ، وكِتمانُ المَرَضِ؛ سه چيز ، از گنج هاى نيكى است : پنهانى دادن صدقه، پنهان داشتن مصيبت، و پنهان داشتن بيمارى. (بحار الأنوار : ج ۸۱ ص ۲۰۸ ح ۲۳)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا