غریزه و شهوت جنسی

بسم الله الرحمن الرحیم

انسان موجودی بس شگفت انگیز است که توانسته اوج را با حضیض، فعل را با انفعال، زشت و زیبا، خوب و بد و بسیاری از متقابلات را در خود گرد آورد. به یک معنا می توان گفت که انسان به عنوان مظهر اتم و اکمل اسمای الهی از یک جهت همانند آفریدگار خود است و همان گونه که خداوند به عنوان یک حقیقت بسیط همه متقابلات را در خود دارد و اول و اخر و ظاهر و باطن و جمال و جلال و مانند آن است، انسان در شکل ترکیبی اش که به یک معنا بسیط است همه این متناقضات و متقابلات را با خود دارد.

همین ویژگی است که انسان را در میان آفریده های الهی موجودی در سطح خدایی قرار داده و شایستگی و لیاقت خلافت الهی را یافته تا در مقام مظهریت اسمای الهی، یعنی مقام متالهین و خدایی شدگان، به ربوبیت ای بپردازد که برای ربانیین به عنوان جانشین خداست.

همان گونه که خداوند دارای مشیت و اراده است،‌ انسان نیز دارای مشیت و اراده است و همین دو ویژگی در کنار تعلیم اسمایی از سوی خداوند به انسان است که او را از دیگر موجودات متمایز ساخته است و به این امکان را بخشیده تا در مقام خلافت مطلق باشد یا این که در مسیر دیگر حرکت کرده و به جای آن که قوای خود را فعلیت بخشد، آن را نابود کند و با زیان و خسران در سرمایه،‌ اهل شقاوت و بدبختی ابدی شود.

بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، خسران و زیان آدمی در انتخاب نادرست او در مدت کوتاه عمر است و به نظر می رسد که شرایط دنیا و زندگی در آن به گونه ای است که همه در بستر خسران زندگی و حرکت می کنند و به یک معنا همه به شکلی وارد دوزخ می شوند.(مریم، آیه 71) پس برخی تنها بر آن جا ورود اشرافی دارند مثلا کسی که بر چاهی وارد شده و مشرف بر‌آن قرار می گیرد و دلوی را به آن می اندازد،(قصص، آیه 23؛ یوسف، آیه 19) و برخی دیگر ورودی عبوری دارند مانند کسی که بر صراط و پلی از رودی بگذرد که البته برخی در این هنگام ممکن است به سبب تنگی و تیزی از پل سقوط کند(مومنون، آیه 74) و برخی دیگر ورود دخولی دارند با این تفاوت که این دخول شدن همانند دخول در آتش نمرودی است که بر مومنان گلستان است(انبیاء، آیه 69) و یا چون دریای موسوی است که فرعونیان و کفار را در خود می گیرد و می سوزاند(انبیاء، آیه 98؛ هود، آیه 98)؛ چرا که آتش دوزخ تنها از مومنان دور است و هیچ آسیبی به آنان نمی زند و برای آنان گلستان است، اما برای کافران،‌ آتش عذاب سوزان و دردناکی است که در آن رها می شوند و میان مرگ و زندگی دست و پا می زنند.(مریم، آیه 72؛ اعلی، آیه 13)

پس طبیعت دنیا برای همه بشریت در حکم دوزخ را دارد. پس همه در این بازار مکاره کالای جان خویش را عرضه می کنند. پس برخی آن را به شهوت دنیایی و بهای اندک آن می فروشند و برخی ارزش متاع خود دانسته و آن با به گران ترین بها می فروشند که همانا لقای الهی و سعادت ابدی است. از این روست که خداوند در سوره عصر همه انسان ها را اهل خسران دانسته و سپس از میان آن ها مومنان دارای چهار ویژگی و صفت را استثنا می کند که ایمان،‌ عمل صالح، توصیه به حق و توصیه به صبر است. پس همه از سرمایه وجودی در این بازار خرج می کنند و تنها مومنان دارای این صفات هستند که از زیان و خسران سرمایه در امان هستند و به عنایت الهی از فضل و سودی برخوردار می شوند.

غرایز، شمشیر دو کاره

چنان که گفته شد انسان موجودی است که اوج و حضیض را با هم جمع کرده است و اراده و اختیار این اجازه را می دهد که یکی از دو مسیر حرکتی صعود و سقوط را انتخاب کند. پس کسانی که انتخاب نادرستی داشته باشند در همان دوزخ طبیعت می مانند و به سمت بهشت بیرون نمی روند و نجات نمی یابند.(مریم، آیه 72)

بر اساس آموزه های قرآنی این انتخاب نادرست به این معناست که برای شخص دنیا و زندگی دنیوی اصالت یابد و یا زندگی اخروی را نشناسد و نخواهد یا آن که با همه جزم در مقام اندیشه، اهل تردید در عمل باشد و میان عمل خوب و بد جمع کند.(توبه، آیه 102)

البته بسیاری از مردم شبهه علمی ندارند و این گونه نیست که حقایق هستی بر ایشان پوشیده باشد؛ زیرا هستی چنان از آیات الهی پر است که به هر جا بنگرند و دقت نظر و تامل کنند،‌ حقیقت خدا و هدفمندی دنیا و مساله معاد و حساب و کتاب اخروی برایشان حل می شود. بسیاری از شک و شبهه هایی که در مقام حکمت نظری مطرح می شود و جلوی جزم در مقام اندیشه را می گیرد، از جایی دیگر نشات می گیرد؛ زیرا این شهوت های عملی است که بسیاری از شبهه های علمی را می سازد. از این روست که خداوند در آیاتی که به شبهات علمی منکران خدا و معاد می پردازد، پس از پاسخ گویی به این شبهات به این نکته تاکید می ورزد که خاستگاه و ریشه این شبهات علمی،‌ همان شهوات عملی است. به عنوان نمونه در آیه 5 سوره قیامت پس طرح شبهات علمی معاندان می فرماید که این شبهه افکنی و شک علمی برای آن است که احساس گناه و خطوط قرمز را از جلوی خود بردارند و آزادانه به فجور بپردازند. پس اگر ریبی در افراد است نتیجه شک علمی نیست، بلکه این شک به ظاهر علمی برای ایجاد تردید علمی است که از آن به ریب یاد می شود؛ زیرا شک به معنای عدم قطع و ظن علمی و تردید به معنای آمد و شد در هنگام عمل و پا پیش گذاشتن و پس کشیدن و ریب به معنای شکی است که به حوزه عمل کشیده است.

از آن جایی که انسان گرفتار دوزخ طبیعت است،‌ اکثریت مردم گرفتار خسران از سرمایه های وجودی هستند؛‌زیرا غرایز که برای تامین نیازهای مادی در انسان قرار داده شده است، به سبب حضور در محیط مناسب خواهان افزایش بهره مندی می شود. این افزایش درخواست از سوی غرایز برای تامین بیش از اندازه نیازهای مادی موجب می شود که مساله شهوت پدیدار شود. همین مساله شهوت است که انسان را سرگرم دنیا و تامین نیازهای مادی کرده و از آخرت و تامین نیازهای روح و روان غافل می سازد.

شهوت، به معنای ميل شديد به هر چيز است و وقتی از شهوت نفس سخن به میان می آید مراد همان كشش نفس به خواسته مادی و تامین کردن فزاینده نیازهای غرایز است.(نگاه کنید: مفردات الفاظ قرآن کریم،‌راغب اصفهانی، ص 468، «شها»)

البته در اصطلاح روانشناسى، شهوت ميلى است كه شدّتش از حدّ معمول تجاوز كرده، اميال ديگر را تحت الشّعاع قرار دهد و تمام توجّه شخص را منحصراً به موضوع خود جلب نمايد.( روانشناسى تربيتى، دكتر سياسى ، ص 396)

هنگامی که قرآن از شهوت سخن به میان آورده هر دو معنای خاص و عام را مراد دارد؛ زیرا گاهی مراد از شهوت همان میل و کشش نفس به خواسته های خود است و گاه مراد فجور و تجاوزگری نفس از حدود الهی و پاسخ بی پایان همراه با غفلت و نادیده گرفتن دیگر نیازهای انسانی از جمله نیازهای روحی و اخروی است.

از آیات قرآنی به دست می آید که غرایز اگر به درستی به کار گرفته شود، موجبات تعالی و کمال بشر خواهد بود؛ زیرا هر دستگاهی که از آن به غریزه مثلا جنسی، غذایی و مانند آن یاد می شود،‌پاسخ گوی بخشی از کلیت انسان است. انسان ها به علل و عوامل نیاز به غریزه جنسی دارند که از جمله آن ها تناسل است. غریزه موجب می شود که انسان تغذیه مناسب داشته باشد یا از خود دفاع کند،‌چنان مسئولیت غریزه غضب و خشم در انسان حفظ امنیت و تامین جان اوست.

اما پاسخ گویی بیش از حد نیاز به هر یک از غرایز به شکل شهوت عامل غفلت انسان از دیگر نیازهای بشری و در نتیجه سقوط او به وادی دنیاگرایی و آخرت گریزی است.

اقسام شهوت و شهوت جنسی

از آیات قرآنی به دست می آید که انسان دارای غرایز متعدد و متنوعی است و به همین میزان می توان از شهوت نفسانی سخن گفت. از مهم ترین اقسام شهوت و میل شدید و کشش افراطی نفس به چیزی می توان به شهوت مالی و ثروت(آل عمران، آیه 14) و شهوت و دلبستگى عاطفى انسان، به زن و فرزند خويش(همان) و شهوت جنسی(همان) اشاره کرد.

غریزه و شهوت جنسی پس از غریزه و شهوت غذا و غضب مهم ترین شهوت بشری است؛ زیرا انسان پس از آن که گرسنگی و تشنگی خود را برطرف کرد در اندیشه تامین امنیت خود است که قوه غضب آن را تامین می کند. پس این دو غریزه ، غریز جنسی و بقای نسل است که او را به سوی شهوت جنسی هدایت می کند.

خداوند در آیات بسیاری از جمله سوره ایلاف به مساله غذا و امنیت اشاره می کند و آن را عنصر اساسی در حیات بشر می شمارد و سپس به عنصر غریزه جنسی توجه کرده و می فرماید که این غریزه در انسان وجود دارد و حضرت آدم(ع)‌ تناسل را بر پایه همین غریزه ادامه داد؛(اعراف، ایه 189) چرا که «تغشى» به معناى پوشاندن است ولی در آيه، كنايه از آميزش جنسى است که حضرت آدم(ع) با حوا انجام داد.(مفردات الفاظ قرآن کریم، ص 607 ، «غش»)

بر اساس آیات قرآنی همه نوع بشر دارای این غریزه است و پیامبر و غیر پیامبر نمی شناسد.(رعد، آیه 38 ؛ تفسیر روح المعانى، ج 8 ، جزء 13، ص 242)

از آیات قرآنی این معنا استنباط می شود که شهوت جنسى مردان و تمايل شديد آنان به زنان، گرايشى غريزى است و ساختار طبیعت و ماهیت انسانی این گونه آفریده شده است.(بقره، آیه 187؛ آل عمران، آیه 14؛ یوسف، آیه 53؛ احزاب، آیه 37)

از نظر قرآن همین غریزه جنسی، مهم ترین نقطه ضعف بشر است؛ زیرا انسان را در برابر تمایلات شهوانی بسیار آسیب پذیر کرده است.(نساء، آیات 27 و 28) بنابراین، مدیریت غرایز به ویژه غریزه جنسی به وسیله قوه عقل بسیار مهم و اساسی است.

سرکوب غرایز از جمله غریزه جنسی امری نادرست است؛ زیرا این ها اموری است که خداوند ذات انسان قرار داده است؛ چرا که انسان ها در زندگی خودشان به آن ها نیاز دارند و پاسخ گویی به آن ها به میزان مناسب لازم و ضروری است. اما همان گونه که سرکوب آن ها جایز و روا نیست و دین و عقل آن را نمی پذیرد و تایید و امضا نمی کند، هم چنین اسراف و افراط به شکل شهوترانی را مجاز نمی داند و آن را عامل غفلت از حقایق و مسیر کمالی می داند.

انحراف در ارضای غریزه شهوت جنسی

خداوند در آیات بسیاری به مساله انحراف در این غریزه و پاسخ گویی به آن اشاره کرده است. از نظر قرآن اموری چون ارضاى این غریزه شهوت جنسی از راه زنا و فحشا(نساء، آیات 15 و 23 و 24؛ یوسف، آیات 23 و 24؛ مومنون، آیات 6 و 7؛ نور، آیه 33) ، یا ارضاى شهوت از راه جنس موافق مانند لواط و مساحقه(نساء، آیات 15 و 16؛ اعراف، ایات 80 و 81 و آیات دیگر)، ارضاى شهوت جنسی از راه نزديكى با حيوانات(مومنون، آیات 6 و 7؛ معارج، آیات 29 تا 31)، یا از راه خودارضايى و استمنا(همان) همان راه های نادرست، باطل و حرامی است که انسان را از خدا و آخرت غافل می کند و از راه مستقیم و ایین پاک دور می سازد.

در روايتى از امام صادق(عليه السلام) «وراء ذلك» را در آیات پیش گفته به استمنا و دیگر راه های باطل تفسير کرده و اين ها را گناهى بزرگ دانسته است. (وسائل الشّيعه، ج 28، ص 364، ح 4)

آثار انحراف در شهوت جنسی

این انحراف هم گونه که آثار جسمی مخربی بر می گذارد دارای آثار معنوی و روانی و نیز کیفر های دنیوی و اخروی الهی است؛ زیرا هر گونه انحرافی به معنای فجور و خروج از دایره عدالت و گرایش به ظلم و ستم است و خداوند ظالمان را به مجازات می کند.

از نظر قرآن، شهوترانی و اسراف در این غریزه جنسی موجب می شود که انسان و جامعه به انحطاط کشیده شود(نساء، ایه 27) و از مسیر کمالی و رشد و بالندگی واقعی بازایستد. این گونه رفتارهای نشانه ای از بی خردی است؛ زیرا عقل به طور طبیعی به دین داری و حیاورزی حکم می کند و کسی که مبتلا به این امور است در حقیقت جاهل به معنای بی خرد است؛‌ زیرا این جهل در برابر عقل است نه علم و دانایی تا گفته شود که منحرف جنسی انسان نادانی است بلکه انسان بی خردی است که از خرد هیچ بهره ای نبرده است.(یوسف، آیات 30 و 33؛ نمل، ایه 55)

از نظر قرآن شهوترانى، مايه دورى از رحمت الهى(نساء، آیات 23 تا 27)، گمراهی(مریم، آیه 59)، بدفرجامی در دنیا و آخرت است.(آل عمران، آیه 14) پس در دنیا از علم لدنی و شهودی بی بهره خواهد شد و حقایق ملکوتی از او مخفی و نهان شده و درک درستی از حق و باطل نخواهد داشت؛ چرا که داراشدن به علم شهودی و ملکوتی و تشخیص حق و باطل در ازای تقواست(بقره، آیه 285 ؛‌انفال، آیه 29)

کسانی که گرفتار شهوترانی هستند، هر آن ممکن است که از سوی خداوند به عذاب های دنیوی مبتلا شوند که به ظاهر از بلایای طبیعی است در حالی که مجازات و کیفر خداوندی است(اعراف، ایات 80 تا 84؛ ملک، آیه 16؛ اسراء، آیه 68 و آیات دیگر) و در آخرت نیز به شقاوت و بدبختی ابدی گرفتار شود.(مریم، آیه 59 و آیات دیگر)

عوامل انحراف جنسی

از مهم ترین علل و عواملی که قرآن به عنوان موجبات انحراف جنسی بر می شمارد، بی اعتقادی به خدا و آخرت است. غیر از این برخی علل و عواملی هم وجود دارد که موجبات تحریک شهوت جنسی و در نهایت انحرافات جنسی می شود. به عنوان نمونه خداوند بى حجابى و خودنمايى زنان در انظار نامحرمان، موجب تحريك شهوت مردان دانسته (نور، ایه 31؛ احزاب، آیات 53 و 59) و از مومنان خواسته تا مراعات پوشش خود را داشته باشند تا زمینه تحریک جنسی دیگران نشوند و آنان را به شهوترانی و انحرافات جنسی سوق ندهند.

خداوند در آیه 33 سوره نور می فرماید که خودآرايى و آرايش زنان در برابر نامحرمان، موجب تحريك شهوت و آلودگى جنسى آنان می شود پس باید از خودآرایی به این شکل خودداری کرد تا زمینه بحران جنسی در جامعه نشد.

هم چنین اظهار عشق و روابط پنهانى ميان مردان و زنان، موجب تحريك شهوت و زمينه ساز آلودگى جنسى آنان است که خداوند به این مساله در آیه 23 سوره یوسف اشاره کرده است.

از آیات 30 و 31 سوره نور این معنا به دست می آید که چشم چرانى، موجب تحريك شهوت و زمينه آلودگى به فحشاست. پس می بایست مواظب و مراقب نگاه خود و دیگران باشیم تا زمینه فساد جنسی را فراهم نیاوریم و به دام شیطان و شیطنت های او نیافتیم.

دیدن و مشاهده صحنه شهوانى به هر شکلی چون دیدن معاشقه والدین، عکس ها و تصاویر و فیلم های شهوت انگیز یا شهوترانی دیگران از مهم ترین عوامل انحراف جنسی و تحریک شهوت است که خداوند در آیاتی از جمله 58 و 59 سوره نور با مطرح کردن خوابگاه های اختصاصی والدین و زمان مشخص تماس جنسی از سوی آنان، خواسته تا از این آلودگی در امان ماند.

صداى نرم و نازك زنان، موجب تحريك شهوت مردان و طمع ورزى آنان می شود و از همین روست که خداوند از مومنان خواسته از هر گونه رفتار و کردار و گفتار تحریک آمیز از جمله صوت خوش و نازک پرهیز شود.(احزاب، ایه 32)

البته غیر از این امور می بایست مواظب دشمن سوگندخورده نادیدنی باشیم که همه جا حضور دارد و ما از آن بی خبریم که همان شیطان است.(اعراف، ایات 16 و 17)

منابع

غریزه جنسی و ازدواج / مصباح یزدی، محمد تقی

مسایل جنسی در آموزه های قرآنی، خلیل منصوری

فلسفه آمیزش و ازدواج در تحلیل قرآنی

زیباترین روش شوهرداری

بدگمانی و خیانت در همسران

چشم چرانی در آموزه های قرآنی

آسیب شناسی خانواده

رفتار با زنان در تحلیل قرآن

زمینه های بی عفتی از نظر قرآن

رضایی اصفهانی، محمد علی؛ (1387) پرسش های قرآنی جوانان: روابط دختر و پسر، قم، ا نتشارات پژوهش های تفسیر و علوم، چاپ سوم.

روابط جنسی از نگاه قرآن کریم

آثار روابط جنسی از منظر قرآن ، احادیث امامان و پیامبر اسلام ( ص)

راهکارهای قرآن برای کنترل میل جنسی

نظر قرآن درباره ی غریزه جنسی و لذت طلبی

راه های کنترل غریزه جنسی در قرآن

روابط جنسی (زناشویی ) از دید قرآن کریم

شهوت ‏پرستی و عفاف در قرآن