هرگاه كسي از شما التماس دعا داشته باشد مي توان درهمان حال براي او دعاي كلي كرد و براي او خير خواست. و گفت: خداوند به شما خير دهد و يا خداوند حاجات خير شما را روا كند.
خيرخواهي براي ديگران بايد به عنوان يك اصل دردعا باشد تا دين و جسم وي به سلامت باشد و دنيا و آخرت او به سوي خير جهت دهي شود.
التماس دعا داشتن كاري بسيار خوب است؛ زيرا انسان از زبان ديگري چيزي را از خدا مي خواهد و خداوند دعاي ديگران را درحق انسان زود اجابت مي كند.
«نخير» يا «نه» به روايت استاد حسن زاده آملي
با اين همه، آن چه مي بايست معيار در دعا و نيايش قرارگيرد، خيرخواهي براي ديگري است.چنان كه مي بايست هرگز به كسي نه نگوييد و اگر روزي ناچار شديد تا از واژه نه استفاده كنيد بهتر آن است كه «نخير» بگوييد.
استاد حسن زاده آملي درتحليل واژه «نخير» فارسي كه براي بيان نفي به كار مي رود، مي فرمود: اين واژه كه به معناي لا و نفي عربي درادبيات و فرهنگ اسلامي و ايراني به كار مي رود، از بار معنايي بالايي برخوردار است زيرا در روايتي از امام سجاد(ع) نقل شده كه اگر جمله لااله الا الله نبود من هرگز لا به كار نمي بردم و همواره به ديگري پاسخ مثبت مي دادم و حاجت ها و نيازهايش را بر آورده مي ساختم.
از اينرو شاعر معروف، فرزدق، درباره ايشان چنين مي سرايد:
ما قال «لا» قط الا في تشهده
لولا التشهد كانت لاؤه نعم
او جز در تشهد نمازش لا نگفت واگر تشهد نبود «لاء» او هميشه «نعم» بود.
بنابر اين پاسخ مثبت به درخواست ديگران دادن و به كمك آنان شتافتن به عنوان يك فضيلت همواره مطرح بوده و هست. بر اين اساس بايد كوشش شود تا شخص از در خانه دست خالي باز نگردد. برخي گفته اند اگر چيزي نداريد بدهيد دست كم گشاده رو باشيد و او را با ترش رويي نرانيد.
استاد حسن زاده درادامه مي فرمود: با توجه به اين كه پاسخ دادن به ديگران به شكل نفي و نه گفتن به آنان دشوار و سخت است، در ادبيات فارسي پس از كلمه نه واژه خير نيز افزوده شده كه مي توان گفت ترجمه آن در زبان و ادبيات عربي اين است: لا! جزاك الله خيرا؛ نه (نمي توانم) ولي خداوند به تو جزاي خير دهد.
براين اساس كسي كه به زبان فارسي مي گويد نه خير درحقيقت مي گويد خداوند روزيت را جاي ديگر حواله كند و به تو خير دهد هر چند كه من نتوانستم به تو خيري برسانم و تنها خير من همين دعا به پيشگاه خداوند براي تو مي باشد.
خيرخواهي و سلامت جويي براي ديگران
نكته ديگر كه در اين عبارت مورد تاكيد است واژه خير است كه به معناي كاري پسنديده و نيك و يا چيزي مفيد و سازنده است. از اينرو شخص با خيرخواهي براي ديگري از خداوند اين چيز و يا امر را براي او طلب مي كند.
براين اساس دعا و نيايش براي كساني كه التماس دعايي دارند و يا حاجتي را نزد شما آورده اند بايد به گونه اي انجام شود كه خير به عنوان ملاك و معيار اصلي دعا باشد؛ زيرا شخص ممكن است خواسته اي داشته باشد كه به ظاهر خوب و مثبت است اما از باب«عسي ان تحب شيئا و هوكره لكم» (چه بسا چيزي را دوست مي داريد كه آن براي شما شر مي باشد) شرو ناپسند است. از اين رو مي بايست تنها خير را براي ديگري طلب كرد و از خدا در دعاي خويش براي ديگري حتي خود، اين گونه خواست كه آن چه خير او يا شخص است به وي عنايت كند.
خداوند در بيان اجابت دعاي ابراهيم (ع) هنگامي كه در آتش افكنده شد مي فرمايد: كوني بردا و سلاما علي ابراهيم؛ اي آتش بر ابراهيم خنك و سلامت شو.
نكته اين است كه اگر اين (برد) يعني سرد و خنك شدن آتش بر حضرت ابراهيم (ع) همراه سلامت (خير) نمي بود، ممكن بود كه سردي آتش به سلامت وي ضرر برساند و به آن بزرگوار از جهت سرما آسيب بزند. يعني آتش چنان سرد مي شد كه به شكلي دچار يخبندان مي گشت و فاقد سلامت رساني مي شد. بر اساس اين آموزه قرآني بايد در دعا و نيايش خود، همواره خيرخواهي و سلامت جويي براي ديگران را اصل قرار داد و به هنگام دعا از خداوند بخواهيم كه آن چه خير اوست به وي عطا نمايد؛ يعني خيري كه سلامت دين و دنياي او در آن مي باشد.
