اسلام برای این که شخصیت انسانی حفظ و مراقبت شود و کسی نتواند دیگری را به درجه بی اعتباری و بی شخصیتی بکشاند، از او خواسته است که از مواضع تهمت و جاهایی که احتمال آن می رود تا متهم به امری باطل شود پرهیز کند.
حضور پسران در کنار مدارس دخترانه از مواردی است که به عنوان مواضع تهمت می تواند مطرح باشد؛ یاحضور زن و مرد نامحرم و بیگانه در یک اتاق و… نیز می تواند این مسئله را تشدید کند و تماس های تلفنی مکرر با افراد نامحرم و یا رفتارهایی از این دست از اموری است که به عنوان مواضع تهمت مطرح می باشد.
در ادارات و مراکز عمومی می بایست به گونه ای عمل کرد که انگشت اتهام به سوی انسان اشاره نرود. در مسایل مالی می بایست بیش تر از همه متوجه بود؛ زیرا این عرصه از اموری است که اتهام در آن شدت بیشتری دارد .
احتیاط، شرط عقل است
در مسایل عرض و آبرو این مشکل چند برابر است. به سادگی می توان کسی را متهم کرد. هر چند که در اصول اسلامی اصالت صحت عمل دیگران و اصالت برائت به عنوان دو اصل برای تصحیح رفتار بیان شده است و سوءظن به عنوان گمانی ناروا از سوی شارع و قوانین اسلامی به شدت محکوم و حتی مجازاتی برای آن درنظر گرفته شده است ولی با این همه انسان می بایست محتاط باشد و در جاها و مکان هایی قرار نگیرد که انگشت اتهام به سادگی به سوی او نشانه رود و او را بی اعتبار و بی آبرو سازد.
روزی شخصی همیان زر خویش را گم کرده بود، در اثنای جست و جوی خویش، حضرت امام صادق(ع) را در مسیر خویش دید. به آن حضرت(ع) عرض کرد: همیان زر مرا تو برده ای؟
حضرت فرمود: چقدر پول در آن بوده است؟
عرض کرد: فلان مقدار.
حضرت امام صادق(ع) آن مقدار پول را به وی داد. ساعتی نگذشت که همیان زر مرد پیدا شد و آن شخص با شرمندگی به خدمت حضرت آمد و خواست پول را بازگرداند ولی آن حضرت قبول نکرد.
در این داستان آن حضرت(ع) تنها به سبب این که در مسیر کسی قرار گرفته بود که همیان زر خویش را گم کرده بود و احتمال متهم شدن به برداشتن زر از سوی گم کننده را می داد همان مقدار زر گم شده را به وی می دهد تا هرگونه شبهه و احتمال اتهام و گمان ناروا را از بین ببرد حتی اگر این احتمال از نظر زمانی اندک باشد و او تنها ساعتی متهم به برداشتن همیان شود.
با این همه با پرداخت همیان زر کوشید تا خود را از موضع اتهام دزدی و برداشتن مال دیگری مبرا و پاک سازد؛ زیرا شخص پس از دریافت مبلغ خویش، او را متهم به برداشتن نمی کرد.
بر این اساس دوری از مواضع تهمت و پرهیز از این که انسان متهم به امری باطل شود و از شخصیت و آبرو و اعتبارش درنظر دیگران کاسته شود، امری پسندیده از نظر اسلام بشمار می رود.
