بهترين كارها واقعاً چيست؟ اگر بخواهيم جزو كساني باشيم كه بهترين كارها را انجام مي دهند، چه كار كنيم؟
انسان بطور طبيعي كمال گراست و در ميان مراتب و سطوح كمالي نيز بهترين ها و سطح عالي و بلكه غايي آن را مي جويد؛ هر چند كه شرايط انساني در دنيا به وي امكان نمي دهد تا در كمالي به تماميت آن برسد، افزون بر اينكه تماميت به يك معنا همان خدا بودن نه خدا شدن است كه دست نيافتني است و تنها انسان مي تواند به جايي برسد كه امكان -خدايي شدن براي يك مخلوق وجود دارد؛ چنان كه پيامبر(ص) و معصومان(ع) به چنين جايگاهي از كمال دست يافتند و خدايي شدند.
لزوم كمال گرايي انسان
خداوند از انسان ها خواسته است كه همواره كمال گرا باشند و برترين و بهترين ها را غايت خود قرار دهند. در ميان بهتر و بهترين، خوب و خوب و خوب ترين، نيك و نيكوتر و نيكوترين و زيبا و زيباتر و زيباترين، آن صفت تفضيلي را برگزينند كه به يك معنا تمام است و در برتري براي مخلوق، برتر از آن متصور نباشد. از اين رو خواهان انتخاب احسن در هر كار خوبي است. (نساء، آيه 86؛ اعراف، آيه 145) خداوند نيز اين گونه عمل مي كند و براي همين اگر كار خوبي انجام دهيم بهترين را نصيب ما مي كند و پاداش مي دهد كه نه چشم ديده و نه گوش شنيده و نه به قلب و ذهن كسي خطور مي كند. (نحل، آيات 96 و 97 و آيات ديگر).
مشكل ما آدم ها در زندگي اين است كه با امور بسياري سر و كار داريم. در اين امور همواره مواجه با اموري از جنس بد و خوب و زشت و زيبا و حق و باطل هستيم. در ميان خوب ها نيز با مواردي مواجه مي شويم كه در يك كاري يكي خوب يكي خوب تر و آن سومي خوب ترين است. مثلا كتاب هاي زيادي است كه برخي باطل و بد و زشت و برخي ديگر خوب است. در ميان كتابهاي خوب نيز مواجه با كتاب هاي در سطوح خوب تر و خوب ترين هستيم. از سويي وقت و عمر زيادي هم نداريم كه به همه بپردازيم و ناچار بايد دست به انتخاب بزنيم. اين جاست كه نشان مي دهيم كه چه انسان با فهم و با شعوري هستيم و ارزش و اعتبار خود را اين گونه به نمايش مي گذاريم.
اگر بخواهيد خود يا ديگري را بر ترازوي ارزيابي قرار دهيد و ارزش و ارجمندي هر كسي را بسنجيد مي بايست به انتخاب هاي او توجه كنيد. انتخابها نشان مي دهد كه در چه درجه و سطح از شعور و ادراك است و مي فهمد چه كاري را انجام دهد كه بيشترين سود براي خود و ديگران را به همراه دارد. بنابراين، اگر شخص همواره در ميان خوب و خوب تر و خوب ترين، انتخاب خوب ترين را داشته باشد نشان مي دهد كه سطح فهم و شعور و ادراك او بيش از همه است و همين مساله نيز موجب ارزشمندي انتخاب بلكه خود او مي شود. پيامبر(ص) مي فرمايد: اعظم الناس قدرا من ترك ما لايعينه ارجمندترين مردم كسي است كه آنچه را كه برايش سودي ندارد رها كند. (الامالي، صدوق، ص 73) در حقيقت ترك كارهاي بيهوده نشان مي دهد كه تا چه اندازه براي خودش ارزش قايل است. از اين رو بايد همواره نه تنها بيهوده را رها بلكه در ميان با فايده ها، بهترين ها و احسن آن را انتخاب كند.
بندگي خدا، بهترين عمل
شكي نيست كه بندگي خدا بهترين كار است؛ چرا كه تنها راه رسيدن به يقين شهودي (حجر، آيه 99: و خدايي و رباني شدن (آل عمران، آيه 79) و رهايي از نواقص و بدبختي هاي دنيا و آخرت است. (سوره عصر و آيات ديگر) اصولا انسان براي بندگي آفريده شده است. (ذاريات، آيه 56) امام سجاد(ع) در اين باره مي فرمايد: من عمل بما افترض الله عليه فهو من خير اللناس؛ كسي كه به آنچه خداوند بر او واجب ساخته عمل كند از بهترين مردمان است. (جهاد النفس، ص 237)
اما بندگي خدا به معناي خدايي شدن، معنايي جز داشتن صفات كمالي در حد برترين ها و بهترين ها ندارد. پس بنده خوب خدا كسي است كه بهترين ها را در صفات خوب و فضايل انساني داراست. بر همين اساس بايد در اخلاق داراي خلق عظيم باشد (قلم، آيه 4) و با مردم خوشرفتار و آدمي خوشخو باشد؛ چرا كه پيامبر(ص) ماموريت داشته تا مردم را خدايي كند و اخلاق خدايي را به ايشان بياموزد و تعليم و تزكيه كند. از همين رو ماموريت خودش را كه در قرآن به تعليم و تزكيه تعبير شده (بقره، آيه 151) اتمام مكارم الاخلاق تعبير مي كند.
روايات امامان معصوم، بهترين مردم را كساني دانسته كه بيشترين نفع را به مردم مي رسانند. پس تنها خوش خويي به درد نمي خورد. اگر واقعاً مي خواهيم عنوان بهترين مردم را براي خود به ثبت برسانيم مي بايست سودمندترين كس به مردم باشيم. پيامبر(ص) در اين باره مي فرمايد: خيركم عندلله انفعكم للناس بهترين شما كسي است كه سودمندترين و نافع ترين كس به مردم باشد.
در اين ميان نزديك ترين مردم به انسان بيشترين توقع و انتظار را دارند و در ميان نزديكان همسر، انتظارات بيشتري دارد كه از شخصي كه به عنوان بهترين شناخته مي شود، بهره مند شود. اين در حالي است كه ما عادت كرده ايم در جامعه بهترين و در جامعه كوچك خانه و خانواده اگر بد و يا بدترين نباشيم ولي بهترين نيستيم. از همين رو در ميان بهترين ها، بهترين كس آن است كه در خانه اش بهترين باشد. حضرت فاطمه زهرا(س) در اين باره مي فرمايد: خياركم الينكم مناكبه و اكرمهم لنسائهم؛ بهترين شما كساني اند كه با مردم نرم ترند و زنان خويش را بيشتر گرامي مي دارند. (دلائل الامامه، ص 76)
بنابراين، اگر مي خواهيم خوب ترين و بهترين باشيم بايد از خود با خدا شروع كرده و سپس با همسر و خويشان و آنگاه به جامعه برسيم. در اين صورت است كه موفق خواهيم شد بهترين مردم باشيم. اگر اين گونه عمل كنيم مي توانيم اميدوار باشيم كه در دنيا و آخرت هرچه خير است نصيب و بهره ما خواهد شد و ما سعادت را براي خود و ديگران به ارمغان خواهيم آورد.
