عمران در زمین خلیفه خدا
از نظر آموزههای قرآنی ماموریت اصلی انسان به عنوان خلیفه خدا در زمین در حوزه برونی، عمران و آبادانی زمین در راستای اهداف آفرینش انسان و جهان است. (هود، آیه 61)
بر همین اساس است که خدا هرگونه فعالیت اقتصادی و غیر اقتصادی انسان را منوط به تغییراتی دانسته که بر خلاف اصول و قواعد و قوانین الهی حاکم بر تکوین هستی یا تشریع خاص برای انسان نباشد؛ زیرا در غیر این صورت در راستای اهداف انحرافی ابلیس خواهد بود. (نساء، آیه 119)
در صورتی که انسان بر خلاف قوانین و سنت الهی حاکم بر تکوین و تشریع عمل کند به جای تحقق اهداف و انجام مسئولیت و وظیفه خلافت، به نابودی و فاسد در خود و محیط زیست اقدام کرده است؛ چنان که خدا در آیه 41 سوره روم می فرماید : ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُم بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ؛ ﺩﺭ ﺧﺸﻜﻲ ﻭ ﺩﺭﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺯﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺩم ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪﻧﺪ ، ﻓﺴﺎﺩ ﻭ ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﺪﺍ ﻛﻴﻔﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎم ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ ، ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﻃﻐﻴﺎﻥ ﺑﺮﮔﺮﺩﻧﺪ .
پس دستاورد های بشری به سبب همین رویه نادرست و خلاف قوانین تکوینی و تشریعی موافق تکوین (روم، آیه 30) چیزی جز فساد و تباهی نیست.
اصولاً از نظر قرآن انسان هایی که بر خلاف قوانین حاکم الهی عمل و رفتار میکنند، افزون بر فساد در محیط زیست، زمینه و بستر هلاکت خود و تمدن خویش را فراهم می کنند. از این رو می فرماید: أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَٰكِن كَانُوا أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﻏﻔﻠﺖ ﻧﺎﻧﻲ ﻣﻰ ﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰ ﺑﺮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﮔﺮﺩﺵ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺄﻣﻞ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮﺩ ؟ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﻮﻱ ﺗﺮ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ، ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺪﻑ ﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ چون بهره برداری از معادن و خانه سازی ﺯﻳﺮ ﻭ ﺭﻭ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺁﺑﺎﺩﺵ ﻛﺮﺩﻧﺪ ، ﺁﺑﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ، ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻧﺸﺎﻥ ﺩﻟﺎﻳﻞ ﺭﻭﺷﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻧﺸﺎﻥ ﻫﻠﺎﻙ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺧﺪﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﺘﻢ ﻛﻨﺪ ، ﻭﻟﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺳﺘﻢ ﻣﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ .(روم، آیه 9)
از این آیه به دست میآید فعالیت های اقتصادی و عمرانی و آبادانی زمین که از وظایف اصلی خلافت الهی انسان است در صورتی مورد تایید قرار میگیرد که در راستای اهداف آفرینش انسان و جهان باشد. در غیر این صورت موجب نابودی و فساد زمین و بشر مخالف قوانین خواهد شد.