اجتماعیاخلاقی - تربیتیاصولی فقهیروان شناسیمعارف قرآنیمقالات

آثار زیانبار نوشیدنی های الکلی

somamusبسم الله الرحمن الرحیم
انسان نیازمند تغذیه درست و پاک و طیبی است که با تن و روان وی سازگار و مناسب بوده و زمینه صحت و سلامت و رشد جسمی او را فراهم آورد. تن سالم برای روان سالم همانند مرکب رهواری است که او را به سلامت به مقصد می رساند. اما اگر تغذیه نامناسب باشد این مرکب بیمار شده و دیگر نمی تواند روان آدمی را حمل و به مقصد ومقصود رساند. از جمله تغذیه های نامناسب برای بشر نوشیدنی های الکلی و خمر و شراب در اقسام و انواع آن است. نویسنده در این مطلب به مضرات و زیان های بر اساس آموزه های اسلامی پرداخته است. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
پلیدی شراب از نظر قرآن
از نظر اسلام هر آن چیزی که برای انسان مفید و سازنده و مناسب با سازه بدنی و روانی انسان است، به عنوان حلال مجوز استفاده گرفته و هر آن چیزی که به هر شکلی به انسان زیان و ضرر می رساند حرام شمرده شده است. از همین روست که در یک دسته بندی در اسلام سخن از طیب و خبیث است که طیب آن حلال و خبیث آن حرام دانسته شده است. از همین روست که خداوند بر دو شرط اساسی طیب و حلال بودن در تغذیه تاکید داشته و می فرماید: وَ كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمْ اللَّهُ حَلالاً طَيِّباً؛ و از آنچه خدا روزى شما ساخته است، حلال و پاكيزه بخوريد.( مائده، آیه 88 و نیز نگاه کنید: بقره، آیه 168؛ انفال، آیه 69)
بر همین اساس، خمر و شراب الکلی به عنوان خبیث دسته بندی شده و به سبب رجس و پلیدی آن، مجوز استفاده برای آن صادر نشده است. خداوند می فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، شراب و قمار و بتها و تيرهاى قرعه پليدند [و] از عمل شيطانند. پس، از آنها دورى گزينيد، باشد كه رستگار شويد.(مائده، آیه 90)
«رجس»در لغت عربی به مفهوم پليد، بانگ بسيار بلند و چندش‏آور و نیز به معناى هر پديده زشت آمده است.
در مجمع البیان آمده است: «خمر» در اصل به‏معناى «پوشش و پوشاندن است، و به آنچه انسان يا پديده ديگر را مى‏پوشاند – همانند درخت – نيز «خمر» گفته مى‏شود؛ به همين جهت هم است كه به مقنعه زنان «خمار» مى‏گويند؛ زيرا سر و گردن را مى‏پوشاند.(مجمع البیان، ذیل آیه 219 سوره بقره)
«خمر» در لغت به معنای کپک زدگی و تخمیر وور آمدن و پوشش است. علامه طباطبایی در ذیل آیه می نویسد: ” خمر” عبارت است از هر مايعى كه در اثر تخمير و ورآمدن خاصيت سكر و مستى به خود گرفته باشد، و خوردنش عقل را تيره و بيهوده كند.(المیزان، ذیل آیه)  از این رو، خمر در کاربردهای عمومی در زبان عربی به مفهوم شراب انگور و خرما به کار رفته است که از طریق خاصی تولید و مورد استفاده قرار می گیرد. خداوند در آيه 67 سوره نحل مى فرماید: و من ثمرات النخيل و الاعناب تتخذون منه سكرا و رزقا حسنا ؛ و از ميوه هاى درخت نخل و انگور، مسكرات و روزيهاى پاكيزه فراهم مى كنيد. پس تهیه مسکرات اختصاص به انگور نداشت، بلکه بیش تر شراب خرما رواج داشته است و شراب انگور کم تر در دسترس همگی بوده است. گفتنی است در اينجا سكر يعنى مسكر و شرابى را كه از انگور و خرما مى گرفتند، این سکر و مسکر، درست در مقابل رزق حسن قرار داده شده است؛ بنابراین، سکر در قرآن يك نوشيدنى ناپاك و آلوده شمرده است .
به هر حال، به این مایه تولیدی و فرآوری شده از خرما و انگور، بدان دليل «خمر» گفته مى‏شود كه با مست ساختن انسان، عقل و خرد او را مى‏پوشاند واو را به بى‏خردى مى‏كشاند.(مجمع البیان، ذیل آیه 90 سوره مائده)
روشن است كه منظور از حرمت و ناروا بودن شراب، خوردن آن است و مقصود از حرمت قمار، عبارت از قماربازى و پرستش بتها و بازى با تيرهاى قرعه، به منظور برد و باخت است. از آيه شريفه چنين دريافت مى‏گردد كه همه اينها پليد و كارهايى است شيطانى و نادرست؛ اگرچه همه اينها از پديده‏ها و آفريده‏هاى خدايند، امّا چيزهايى هستند كه شيطان از آنها براى گسترش تباهى و افشاندن بذر كينه و دشمنى در ميان مردم بهره مى‏جويد. شيطان مردم را به باده‏نوشى فرامى‏خواند تا خردشان را بى‏فروغ سازد، و به قمار وامى‏دارد تا ضدّارزشها و اخلاق ناپسند را در ميان جامعه گسترش دهد، و به پرستش بتها دعوت مى‏كند تا شرك و آفت مرگبار آن را در دلها و جامعه‏ها بيفكند و به بازى با تيرهاى قرعه و برد و باخت وسوسه مى‏كند تا خُلق و خُوى نادرست و گستاخى و سركشى را پديد آورد، به همين جهت خدا همه اينها را تحريم و شيطانى عنوان مى‏سازد و هشدار مى‏دهد كه از همه اينها دورى جوييد تا رستگار گرديد.
علامه طباطبایی در ذیل آیه با اشاره به ده خصوصيت در اين آيات بر تشديد و تاكيد حرمت شراب ، می نویسد: يكى از جهت اينكه كلمه” انما” در آن به كار رفته است؛ دوم از اين كه شراب را پليد و رجس خوانده است؛ سوم اينكه آن را عمل شيطان ناميده است؛ چهارم از جهت اين كه مشتمل بر امر صريح به اجتناب از آن است ؛  پنجم از جهت اين كه فرموده است در آن اجتناب انتظار و توقع رستگارى است؛ ششم از اين جهت كه مشتمل است بر بيان مفاسدى كه بر آشاميدن شراب مترتب است؛ هفتم از اين كه مى‏پرسد، آيا اين مقدار از بيان مرتكبين اين عمل را از عمل زشتشان باز مى‏دارد يا نه؟ ؛ هشتم از اين كه بعد از آن همه تاكيد آنان را به اطاعت خدا و رسول امر نموده از مخالفتشان بر حذر مى‏دارد؛ نهم آن كه مى‏فرمايد خداوند از اين كه شما اطاعتش بكنيد يا نكنيد بى نياز است؛ دهم اين كه در يك آيه بعد مى‏فرمايد:” لَيْسَ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ …” چون بنا بر توضيحى كه بعدا خواهيم داد اين آيه نيز خالى از دلالت بر تشديد نيست.(المیزان، ذیل آیه)
در تفسیر نمونه آمده است: شرابخوارى و ميگسارى در زمان جاهليت و قبل از ظهور اسلام فوق العاده رواج داشت و به صورت يك بلاى عمومى در آمده بود، تا آنجا كه بعضى از مورخان مى گويند عشق عرب جاهلى در سه چيز خلاصه مى شد: شعر و شراب و جنگ !، و نيز از روايات استفاده مى شود كه حتى بعد از تحريم شراب مساله ممنوعيت آن براى بعضى از مسلمانان فوق العاده سنگين و مشكل بود، تا آنجا كه مى گفتند: ما حرم علينا شىء اشد من الخمر؛ هيچ حكمى بر ما سنگينتر از تحريم شراب نبود .(نمونه، ذیل آیه)
البته قرآن منکر تاثیرات اندک مثبت خمر نیست و در آیه 219 سوره بقره می فرماید: يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذَلِكَ يُبيِّنُ اللّهُ لَكُمُ الآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ؛ تو را از مَىْ و قمار مى‏پرسند، بگو: در آنها گناهى است بزرگ و سودهايى براى مردم و گناه آنها از سودشان بزرگتر است. و از تو مى‏پرسند كه چه انفاق كنند؟ بگو: افزون [از نياز] را. بدين گونه خدا آيات را براى شما روشن بيان مى‏كند، شايد بينديشيد.
از نظر قرآن منافع اندک آن چیزی نیست که آن را به یک چیز مفید و طیب برای بدن تبدیل کرده و از رجس و پلیدی و خباثت به امر طیب و پاک تغییر دهد. در روایت نیز به این نکته توجه داده شده و شبهه فایده و درمانی و دارویی آن نفی شده است: سُوَيْدُ بْنُ طُارِقِ سَاَلَ النَبىّ صلي الله عليه و آله عَنِ الخَمْرِ، فَنَهْاهُ فَقالَ: اَصْنَعُ لِلدَّواءِ فقالَ صلي الله عليه و آله: اِنَّها داءٌ وَ لَيسَتْ بِدَواءٍ؛  سويد بن طارق از پيامبر صلي الله عليه و آله درباره شراب سئوال كرد. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله او را از آن نهى كرد، او گفت: آن را براى دواء مى سازم، پيامبر صلي الله عليه و آله فرمود: شراب درد است، نه دواء. (كنز العمال، ج 5 ، شماره 13756 )
پس شراب های مست آور نمی تواند حتی به عنوان دارو تجویز کرد؛ زیرا زیان آن بیش تر از سودش است و به جای آن که درمانی را موجب شود بر دردهای دیگر می افزاید و خود موجب بیماری ها و دردهای دیگر می شود.
خداوند در آیه 91 سوره مائده در تبیین مضرات و زیان های خمر به آثار اجتماعی آن نیز اشاره می کند و بر آن تاکید ورزیده و می گوید: إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ؛ همانا شيطان مى‏خواهد با شراب و قمار، ميانِ شما دشمنى و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد. پس آيا شما دست برمى‏داريد؟
با نگاهی به آمارهای انواع جرم و جنایت ها و بلاهت ها و سفاهت و دیوانگی ها و جنون ها در جهان به سادگی می توان نقش مخرب و زیانبار شراب و قمار را در فروپاشی خانواده و جامعه و گسترش نابهنجاری ها و کینه و عداوت و مانند آن را به دست آورد؛ یعنی چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است.
شراب در شرایع الهى
برخلاف آن چه در مسیحیت کنونی رواج دارد ، شراب مست آور و خمر در همه شرایع الهی از شرایع نوح(ع) گرفته تا ابراهیم(ع)، موسی(ع) و عیسی (ع) و محمد(ص) حرام بوده است؛ زیرا علت حرمت همان رجس و پلیدی آن و آثار و تبعاتی است که به دنبال نوشیدن آن پدید می آید. از همین رو، نمی تواند در هیچ شریعتی از شرایع اسلام مجوزی برای حلیت آن یافت و کسانی که آن را تحلیل کردن در حقیقت حرام خداوند را حلال شمرده اند و افترا به خداوند بسته اند.
امام رضا عليه السلام در این باره فرموده است:  مـا بَعَثَ اللّهُ نَـبيّا اِلاّ بِـتَحْرِيمِ الْخَـمْرِ، وَ اَنْ يَـقِرَّلَهُ بِاَنَّ اللّهَ يَـفْعَلُ مـا يَشاءُ؛ خداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرد مگر با حرام كردن شراب، و اينكه اقرار داشت كه خدا آنچه را بخواهد انجام مى دهد. (بحارالأنوار، ج 79 ، ص 134)
حرمت تهیه ، توليد و توزیع شراب
بر همین اساس، هر گونه فرآوری و تولید شراب و مسکرات در اسلام از آدم(ع) تا خاتم(ص) حرام بوده است. پس کسی که در امور وارد می شود باید بداند گناهی بزرگ مرتکب شده و هر کسب و درآمدی که دارد، حرام و باطل و خبیث است که آثار آن در زندگی شخص و خانواده خودش را نشان می دهد.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: لَعَنَ اللّهُ الْخَمْرَ وَ عاصِرَها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقيَها وَ بائِعَها وَ مُشْتَريها وَ آكِلَ ثَمَنَها وَ حامِلَها وَ الْمَحْمُولَةِ اِلَيْهِ؛ خداوند، شراب و بوجود آورنده و تهيه كننده آن را و مصرف كننده و اعطاء كننده و خريدار و فروشنده و استفاده كننده از قيمت آن و حمل كننده و صاحب آن را لعن كرده است. (بحارالأنوار، ج 79 ، ص 126 )
آثار زیانبار مشروبات الکلی
برخی از آثار زیانبار مشروبات الکلی از جمله ایجاد کینه و دشمنی میان مردم در آیات قرآنی بیان شده است. از جمله آثار دیگری که در آیات و روایات بیان شده عبارتند از:
1. خروج نور ايـمان از شـرابـخوار: اگر کسی به خدا و آخرت ایمان آورد، زمانی دچار شرابخواری می شود، عقل و خرد خویش را از دست می دهد و در دام فحشاء و منکرات می افتد و عقل و قلبش تباه می شود؛ این گونه است که به سبب سفاهت و بی عقلی و بی خردی، دین و ایمانش را از دست می دهد. از این روست که رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: مَنْ شَرِبَ خَمْرا خَرَجَ نُورُ الاِيمانِ مِنْ جَوْفَهِ؛ هر كس شراب بنوشد نور ايمان از قلب او خارج مى گردد. (كنز العمال، ج 5 ، ش 13180 ) از نظر آن حضرت(ص) نمی توان میان ایمان و شرابخواری جمع کرد. ایشان می فرماید : لا يَجْمَعُ الْخَمْرُ وَالايمْانُ فى جَوْفٍ اَوْ قَلْبِ رَجُلٍ اَبَدا؛ هيچگاه، شراب و ايمان در قلب يا درون انسان جمع نمى شود. (بحارالأنوار، ج 79، ص152)
2. قـرآن علیه شرابخوار: از دیگر آثار شرابخواری آن است که قرآن در قیامت علیه او خواهد بود.  پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: مَنْ كان فى قَلْبِهِ آيةٌ مِنَ الْقُرآنِ اَوْ حَرْفٌ فَصَّبَ عَلَيْهَا اَلْخَمْرَ يَوْمَ الْقيامَةِ يُخاصِمُهُ القُرآنُ؛ هر كس كه در قلب او آيه يا كلامى از قرآن باشد و آن را با شراب بيالايد، روز قيامت قرآن با او مخاصمه مى كند. (بحارالأنوار، ج 79، ص148)
3. گرایش به سوی بدی ها : انسان وقتی مایه ای را می نوشد که عقل را فاسد و تباه می سازد نباید امید داشت که از چنین شخصی کار خیر و نیکی صادر شود و گرایش به بدی نداشته باشد؛ زیرا این عقل است که او را به سوی خیر و نیکی هدایت و از زشتی و بدی دور می سازد و چون چراغ راهنمای او می شود. پس وقتی عقل و خرد در پرده افتد دیگر نوری نمی تابد تا خیر و شر را ببیند و بشناسد و به خیر گرایش یابد و از شر گریزش داشته باشد. این گونه است که در تباهی گناه و زشتی ها و بدی ها غرق خواهد شد. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: لَنْ يَزالُ العَبْدُ فى فُسْحَةٍ مِنْ دِينهِ مالَمْ يَشْرَبِ الْخَمْرَ وَ اِذا شَرِبَها خَرَقَ اللّهُ عَنْهُ سَتْرَهُ و كانَ الشَّيْطانُ وَليَّهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ يَسُوقُهُ اِلى كُلِّ شَرٍّ وَ يَعْرِفُهُ عَنْ كُلِّ خَيْرٍ؛ بنده تا شراب ننوشد عرصه دين بر او گشاده باشد و چون بنوشد پرده خدا از او بدرد و شيطان يار و گوش و چشم او شود و او را به سوى بدي ها براند و از نيك ها منصرف كند. (نهج الفصاحه، حديث 2291 )
4. لزوم طرد اجتماعی و عدم اعتماد نسبت به شرابخوار: شرابخوار به سبب گرفتاری از سفاهت قابل اعتماد نیست؛ پس همان طوری که بر اساس آیه 5 سوره نساء نباید مالی را به دست بی خرد و سفیه نسپرد، نباید هیچ امر مهمی را به او واگذار کرد و او را باید روانی و دیوانه ای یا کودنی بدانیم که نمی توان به وی اعتماد کرد. پس لازم است او را از جامعه دور نگه داشت و زن و مالی یا چیزی را به دستش نسپرد. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است:  شارِبُ الْخَمْرِ لا تُصَدِّقُوهُ اِذا حَدَّثَ، وَ لا تُزَوِّجُوهُ اِذا خَطَبَ، وَ لاتُعَّوِدُوهُ اِذا مَرِضَ، وَ لا تَحْفِرُوهُ اِذا ماتَ، وَ لا تَأْتَمِنُوهُ عَلى اَمانَةٍ، فَمَنْ اِئْتَمَنَهُ عَلى اَمانَةٍ فَاسْتَهْلَكَها فَلَيْسَ عَلَى اللّهِ اَنْ يُخْلِفَ عَلَيْهِ، وَ لا اَنْ يَأجُرَهُ عَلَيها، لاَنَّ اللّهَ يَقوُلُ:(لا تُؤْتُوا السُفَهاءَ امَوْالَكُمْ نساء / 5. ) وَ اَىُّ سَفيهٍ اَسْفَهُ مِنْ شارِبِ الخمْرِ؛ هنگامى كه شرابخوار سخن گفت او را تصديق نكنيد، و وقتى خواستگارى كرد باو زن ندهيد، و هنگامى كه مريض شد از او عيادت نكنيد، و هنگامى كه مرد او را دفن نكنيد، و او را بر امانتى امين قرار ندهيد، پس كسى كه او را امين حساب كرد بر امانتى و او از بين برد بر خداوند نيست كه آن امانت را حفظ كند، و او را نبايد براى كارى اجيرى كرد، زيرا خداوند در قرآن مى فرمايد: اموال خود را به دست سفيهان ندهيد. و چه كسى سفيه تر از شرابخواراست؟ (بحارالأنوار، ج 79، ص127) آن حضرت (ص) در جایی دیگر به زیان ارتباط با شـرابـخوار اشاره می کند و می فرماید: مَنْ سَلَّمَ عَلى شارِبِ الْخَمْرِ اَوْ عانَقَهُ او صافَحَهُ اَحْبَطَ اللّهُ عَلَيْهِ عَمَلَ اَرْبَعينَ سَنَةٍ؛ هر كس به شرابخوار سلام كند، يا با او ديده بوسى يا مصافحه كند، خداوند عمل چهل سال او را از بين مى برد.(بحارالأنوار، ج 79، ص151) پس آن حضرت(ص)از امت می خواهد تا شرابخوار را طرد کنند و هیچ گونه ارتباطی با او نداشته باشند. ایشان می فرماید: سَـلِّمُوا عَـلَى الْيَهُودِ وَ النَـصـارى وَ لا تُسَـلِّمُوا عَـلى شارِبِ الْخَمْرِ، وَ اِنْ سَلَّمَ عَلَيْـكُمْ فَلا تَرُدُّوا جَوابَهُ؛ بر يهود و نصارى سلام كنيد، ولى بر شارب الخمر سلام نكنيد و اگر او سلام كرد شما جواب او را ندهيد. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص 152 ) این در حالی است که در اسلام جواب سلام واجب است. خداوند می فرماید: وَإِذَا حُيِّيْتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا؛ و هنگامى كه شما را به درودى درود گويند، پس به نيكوتر از آن درود گوييد يا همان را باز گوييد. همانا خداوند بر هر چيزى حسابگر است.(نساء، آیه 86) در راستای همین طرد اجتماعی و هر گونه ارتباط با آنان پیامبر(ص) از همنشينى با شـرابخوار به شدت پرهیز می دهد و می فرماید: لا تُجالِسُوا شُـرّابَ الخَـمْرِ فَـاِنَّ اللَعْـنَةَ اِذا نَزَلَتْ عَـمَّتْ مَـنْ فـى الْمَجْـلِسِ؛ امام صادق عليه السلام فرمود: با شرابخواران همنشين نشويد، زيرا هنگامى كه لعنت خدا فرود آيد همه كسانى را كه در مجلس هستند فرا مى گيرد. (الحكم الزاهره، 301 ) آن حضرت(ص) مـؤمن را از نشستن بر سـفره شـرابخوار بر حذر می دارد و می فرماید: : مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ فَلا يَجْلِسْ عَلى مائِدَةٍ يُشْرَبُ عَلَيْهَا الخَمْرُ؛ هر كس كه به خدا و رستاخيز ايمان داشته باشد در كنار سفره اى كه در آن شراب خورده مى شود نمى نشيند. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص 129 ) از نظر آن حضرت (ص) هر گونه دوستى و حتی همسايگى بـا شـرابـخوار جایز نیست و در راستای طرد اجتماعی آنان فرمان می دهد و می فرماید:  مُـجاوَرَةُ الْيَـهُودِ وَ النَـصارى خَيْـرٌ مِـنْ مُجـاوَرَةِ شــارِبِ الخَمْرِ، وَ لا تُصادِقُوا شارِبَ الخَمْرِ فَاِنَّ مُصادِقَتَهُ نِـدامَةٌ؛ همـسايگى با يهـود و نصـارى از همسـايگى با شـرابخوار بـهتر اسـت و بـا شرابخوار دوستى نـكنيد كه دوستى با او پشيمانى در پى دارد. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص 152 ) هم چنین رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: لاتُجالِسُوا مَعَ شارِبِ الْخَمْرِ، وَ لاتُعَوِّ دُوا مَرْضاهُمْ، وَلاتُشَيِّعُوا جَنائِزَهُمْ، وَ لاتُصَلُّوا عَلى اَمْواتِهِمْ، فَاِنَّهُمْ كِلابُ [اَهْلِ] النّارِ كَماقالَ اللّهُ . «اِخْسَؤُا فيها وَ لاتُكَلِّمُونِ» ؛ با شرابخوار همنشينى نكنيد، و از بيماران آنان عيادت نكنيد، و جنازه هايشان را تشييع نكنيد، و بر اموات آنها نماز نخوانيد، زيرا آنها سگهاى جهنميان هستند چنانچه خداوند در قرآن فرمود: اى سگها به دوزخ رويد و با من سخن مگوئيد.( بحارالأنوار، ج 79، ص148)
5. محروم از بهشت: شرابخوار به بهشت وارد نمی شود و از آب کوثر نمی تواند بنوشد. در روایت است:  قالَ رَسُولُ اللّهُ صلي الله عليه و آله عِندَ مَوْتِهِ: لَيْسَ مِنّى مَنِ اسْتَخَفَّ بِصلاتِهِ، لايَرِدُ عَلىَّ الحَوْضَ لا وَ اللّهِ، لَيْسَ مِنّى مَنْ شَرِبَ مُسْكِرا، لايَرِدُ عَلىَّ الحَوْضَ لا وَاللّهِ ؛ پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله هنگام رحلت فرمود: كسى كه نمازش را كوچك شمارد از من نيست، بخدا سوگنداو در حوض كوثر وارد بر من نمى شود، و كسى كه ميگسارى كند از من نيست، سوگند به خدا كه او هم در حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص 136 ) امام صادق عليه السلام نیز فرموده است: اَرْبَعَةٌ لايَدْ خُلُونَ الجَنَّةَ: اَلكاهِنُ وَ المُنافِقُ، وُ مُدْمِنُ الخَمْرِ والقَتّاتُ وَ هُوَ النَّمّامُ؛  چهار گروه وارد بهشت نمى شوند: 1 ـ جادوگر 2 ـ منافق 3 ـ شرابخوار 4 ـ سخن چين. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص129) از این روست که حشر شرابخوار با بت پرستان و کافران بلکه بدترین و شقی ترین مردمان است. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: شارِبُ الْخَمْرِ مَلْعُونٌ، شارِبُ الْخَمْرِ كَعَبَدَةِ الاَوْثانِ، يُحْشَرُ يَوْمَ الْقِيامَةِ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ؛ شرابخوار از رحمت خدا دوره شده است، شرابخوار همانند بـت پـرستان است، روز قـيامت با فرعون و هامان محشور مى شود. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص141) شراب خواری نه تنها او را سیراب نخواهد کرد بلکه حتی در قبر و قیامت موجب تشنگى شـرابـخوار می شود به گونه ای که نالان شده و فریاد العطش بلند می کند. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است:  وَ الذَّى بَعَثَنى بِالْحَقِّ اِنَّ شارِبَ الْخَمْرِ يَمُوتُ عَطْشانَ، وَ هُوَ فى الْقَبْرِ عَطْشانٌ، وَ يُنادى: واعَطَشاهْ اَلْفَ سَنَةٍ؛ سوگند به كسى كه مرا به حق مبعوث كرد شرابخوار با تشنگى مى ميرد، او در قبر هم تشنه خواهد بود و روز قيامت هم با تشنگى برانگيخته مى شود و تا هزار سال نداى تشنگى سر مى دهد. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص147)
6. كيفر شرابخواری علنی: هر کسی در مخفی هر کاری کرد به خودش مربوط است و پاسخ گویی خود در پیشگاه خداوند باید باشد؛ اما وقتی علنی کرد و در اجتماع کاری زشت و گناهی از جمله شرابخواری را مرتکب شد باید بداند که مجازات و کیفر دنیوی نیز به دنبال کارش است. در کیفر و مجازات اجرای حدود شرابخواری پیامبر(ص) می فرماید:  مَنْ شَرِبَ بِصْقَةً مِنْ خَمْرٍ فَاجْلِدُوهُ ثَمانينَ؛ هر كس يك قپه شراب نوشيد او را هشتاد ضربه شلاق بزنيد. (كنز العمال، ج 5 ، شماره 13186 ) اجرای این حدود برای حفظ جامعه از هر گونه هنجارشکنی و قانون شکنی است. حتی در روایت است که تکرار این حدود در نهایت موجب بدترین مجازات یعنی مرگ نسبت به شرابخوار می شود. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است:اِذا شَرِبَ الرَّجُلُ الْخَمْرَ فَاجْلِدُوهُ، فَاِنْ شَرِبَ فَاجْلِدُوُهُ، فَاِنْ شَرِبَ فِى الرابِعَةِ فَاقْتُلُوهُ؛ هنگامى كه مرد شراب نوشيد او را شلاق بزنيد، و اگر دوباره خورد باز هم او را شلاق بزنيد، اگر بار چهارم باز نوشيد او را بكشيد. (كنز العمال، ج 5 ، ش 13707 ) البته این حکم اخیر نیازمند بررسی و تبیین ابعاد گوناگون آن دارد؛ ولی شرابخوار باید بداند که از نظر اسلام خون کسی که تا این اندازه گستاخی می کند که بارها علنی شرابخواری می کند و حد می خورد، هدر بوده و هیچ ارزشی ندارد. امام صادق عليه السلام فرمود: ثَلاثةٌ لايَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ: السَّفّاكُ لِلدَّمِ وَ شارِبُ الْخَمْرِ وَ مَشّاءٌ بِنَميمَةٍ؛ سه گروه واردبهشت نمى شوند: 1. خونريز؛ 2 . شرابخوار؛ 3 . كسى كه پى سخن چينى است. ( بحارالأنوار، ج 79، ص129)
7. سيه‏رویى شـرابـخوار: در قیامت دو گروه سفید رو و سیه رو است.(آل عمران، آیه 106؛ زمر، 60) از جمله سیه رویان در قیامت شرابخوار است.  رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است: وَالَّذى بَعَثنى بِالْحَقِّ اِنَّ شَارِبَ الخَمْرِ يَجيى ءُ يَوْمَ الْقيا مَةِ مُسْوَدّا وَجْهُهُ، أزْرَقٌ عَيناهُ، قالِصا شَفَتاهُ، يَسيلُ لُعابُهُ عَلى قَدَمَيْهِ يَقْذِرُ مَنْ رَآهُ؛ سوگند به كسى كه مرا به حّق بر انگيخت، شرابخوار در روز قيامت با چهره اى سياه و چشمانى كبود و لبانى كج مى آيد(محشور مى شود) در حالى كه آب دهان او روى پاهايش مى ريزد و هر كس آنرا مى بيند ناپاك مى داند. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص147)
8. مایوس از رحمت خدا: بدترین حالت در میان بشر حالت یاس است. شـرابـخوار کسی است که در قیامت باید خودش را مایوس از رحمت الهی ببیند. رسول گرامى صلى الله عليه و آله فرمود: يَخْـرُجُ الْخَـمّارُ مِـنْ قَبْـرِهِ مَـكْتُـوبٌ بَيْنَ عـَيْنَيْهِ آيِـسٌ مِـنْ رَحْـمَةِ اللّهِ؛ شرابخوار كه از قبرش بيرون مى آيد، وسط دو چشمش نوشته شده است: از رحمت خدا مأيوس شده است. (كنزالعمال، ج 16 ، ش 43958 ) شـرابخوار از نـگاه و لطف الهى محروم است.  رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: اَرْبَـعَهٌ لايَنْـظُرُ اللّهُ اِلَيْـهِمْ يَوْمَ الْقيامَةِ: عاقٌ، وَمَنّانٌ، وَ مُكَذِّبٌ بِالْقَدَرِ وَمُدْمِنُ خَمْرٍ؛ خداوند روز قيامت به چهار گروه نگاه نمى كند، عاق والدين، منّت گذار، تكذيب كننده سرنوشت و شرابخوار. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص129) این که گفته شد شرابخوار در حکم بت پرست است منظور ميگسارى است. اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: مُدْمِنُ الْخَمْرِ يَلْقىَ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ حينَ يَلْقاهُ كَعابِدِ وَثَنٍ، فَقالَ حُجْرُ بْنُ عَدِىٍّ: يا اَميرَالْمُؤمِنينَ مَااْلمُدْمِنُ؟ قالَ: اَلَّذى اِذا وَجَدَها شَرِبَها؛ شرابخوار خدا را همانند كسى كه بت پرست است ملاقات مى كند، حجر بن عدى گفت: يا اميرالمؤمنين شرابخوار كيست؟ فرمود آن كسى كه هر وقت شراب گيرش بياید بنوشد. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص128)
9. محروم از شفاعت: هر گناهکاری امید شفاعت دارد که در نهایت در اعراف از سوی پیامبر(ص) و اولیای معصوم(ع) شفاعت شده و درون بهشت در آید. اما شرابخوار محروم از چنین شفاعتی است؛ زیرا  رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: ولايَـنالُ شَـفاعَتى مَـنْ شَـرِبَ المُـسْكِرَ، لايَـرِدُ عَـلىَّ الْـحَوْضَ لاوَاللّهِ؛ شفاعت من به كسى كه مست كننده (شراب) مى نوشد نمى رسد، به خدا سوگند او بر من در حوض كوثر وارد نمى شود. (وسائل الشيعة، ج 17 ، ص 261)
10. انواع عذابـهاى شرابخوار: عذاب های شرابخوار در دنیا و آخرت بسیار متنوع و متعدد است. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: شارِبُ الْخَمْرِ یُعَذِّبُهُ اللّهُ بِسِتّينَ وَثَلاثَ مِأَةَ نَوْعٍ مِنَ الْعَذابِ؛ خداوند شرابخوار را سيصد و شصت نوع عذاب مى كند. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص152)
11. نماز شرابخوار: کسی که هنوز گرفتار میگساری نشده باشد، باید بداند که خوردن یک قطره یا یک جام از شراب به معنای دوری از خداوند است؛ زیرا گرفتار بی تقوایی شده است و خداوند عمل متقین را می پذیرد.(مائده، آیه 37) امام باقر عليه السلام در باره نماز شرابخوار فرموده است: مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ لَمْ تُقْبَلْ صَلاتُهُ اَرْبَعينَ يَوْما، فَاِنْ تَرَكَ الصَّلاةَ فى هذِهِ الاَيّامِ ضُوعِفَ عَلَيهِ الْعَذَابُ لِتَرْكِ الصَّلاةِ؛ كسى كه شراب بخورد خداوند چهل روز نمازش را نمى پذيرد، چنانچه در اين چهل روز نماز را هم ترك كند عذاب او بخاطر ترك نماز دو چندان مى شود. (بحارالأنوار، ج 79 ،ص134)
12. مرگ شرابخوار: رسول خدا صلي الله عليه و آله فرموده است: اَلْخَمْرُ اُمُّ الخَبائثِ فَمَنْ شَرِبَها لَمْ يُقْبَلْ صَلاتُهُ اَرْبَعينَ يَوْما، فَاِنْ ماتَ وَهِىَ فى بَطْنِهِ ماتَ ميتَةً جاهِليَّةً؛ شراب ريشه همه ناپاكيهاست، هر كس آنرا بنوشد نمازش تا چهل روز پذيرفته نمى شود، اگر شراب در درونش باشد و بميرد با مردن زمان جاهليت مرده است. (كنزالعمال، ج 5 ، ش 13183)
13. عروس شيطان: شرابخوار عروس شیطان است.  رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: مَنْ باتَ سُكْرانا باتَ عَرُوسا لِلشَّيطانِ؛ كسـى كـه در حـال مسـتى بخوابد آن شب عروس شيطان خـواهد بود. (بحارالأنوار، ج 79 ، ص 148)
14. شراب در خانه: رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: اَرْبَعٌ لاتَدْخُلُ بَيْتا واحِدَةً مِنْهُنَّ اِلاّخَرِبَ وَ لَمْ يَعْمُرْ بِالْبَرَكَةِ: اَلخيانَةُ، وَالسِّرقَةُ وَ شُرْبُ الْخَمْرِ، وَالزِّنا؛ چهار چيز است چنانچه يكى از آنها وارد خانه اى شود آن خانه را طورى خراب كند حتّى با بركت نيز آباد نگردد آنها عبارتند از: خيانت، دزدى، شرابخوارى و زنا.(بحارالأنوار، ج 79، ص125)
15. از دست رفتن نور انسانیت: در روایت است. المُفَضَّلِ قالَ قُلْتُ لاِبى عَبْدِاللّهِ عليه السلام : لِمَ حَرَّمَ اللّهُ الْخَمْرَ؟ قالَ حَرَّمَ اللّهُ الْخَمْرَ لِفِعْلِها وَ فَسادِها، لاِنّ مُدْمِنَ الْخَمْرِ تُورِثُهُ الاِرْتِعاشَ وَ تَذَهَبُ بِنُورِهِ، وَ تَهْدِمُ مُرُوَّتَهُ، وَ تَحْمِلُهُ عَلى اَنْ يَجْتَرِئَ عَلى اِرْتِكابِ المَحارِم، وَ سَفْكِ الدِّماءِ، وَ رُكُوبِ الزِّنا وَلا يُؤمَنُ اِذا سَكَرَ اَنْ يُثيبَ عَلَى حَرِمِهِ، وَ هُوَ يَعْقِلُ ذلِكَ، ولايَزيدُ شارِبُها اِلاّ كُلَّ شَرٍّ؛  مفضلّ مى گويد: به امام صادق عليه السلام گفتم: چرا شراب حرام شده است؟ امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند شراب را بواسطه اثرات و تباهى آن حرام كرده است؛ زيرا شرابخوار موجب لغزش مى شود و نور انسانيت انسان را مى برد، و جوانمردى او را ويران مى كند، و انسان را به مرتكب شدن گناهان و خونريزى و زنا وادار مى كند، و هنگامى كه انسان مست شد در امان نيست كه ناآگانه به محارم خود تجاوز كند، و جز بدبختى چيزى گير صاحبش نمى آيد. (بحارالأنوار، ج 79، ص133)
16.  شـرابـخوارى بدتر از بی نمازی: راوي گويد: سَألَ رَجُلٌ اَباعَبدِاللّهِ عليه السلام عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ اَشَرُّاَمْ تَرْكُ الصَّلاةِ؟ فَقالَ: شُرْبُ الْخَمْرِ اَشَرُّ مِنْ تَرْكِ الصَّلاةِ، وَ تَدْرى لِمَ ذلِكَ؟ قالَ: لا، قالَ يَصيرُ فى حالٍ لايَعْرِفُ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ ولايَعْرِفُ مَنْ خالِقُهُ؛ مـردى از امام صـادق عليه السلام پرسـيد: آيا نوشيدن شراب بدتر است يا نمـاز نخواندن؟ امـام عليه السلام فرمود: شـرابخوارى از بـى نمازى بـدتر است مى دانى چـرا؟ آن مرد گفت: نه، فرمود: او حالتى پيدا مى كند كه نه خداى بزرگ و عزيز را مى شناسد، نه آفريننده خود را مى شناسد.(بحارالأنوار، ج 79، ص133)
17. فاضـلاب جهنم نوشیدنی شراب خوار: چنان که گفته شد انواع عذاب های دوزخیان بسیار است. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ لَمْ تُقْبَلْ صَلاتُهُ اَرْبَعينَ لَيْلةً، فَاِنْ تابَ تابَ اللّهُ عَلَيْهِ قالَها ثَلاثا، فَاِنْ عادَ كانَ حقّا عَلَى اللّهِ اَنْ يَسْقِيَهُ مِنْ نَهْرِ الْخِبالِ، قيلَ وَ ما نَهْرُ الخِبال؟ قالَ صَديدُ اَهْلِ النّارِ؛ كسى كه شراب بخورد خداوند چهل شب نمازش را قبول نمى كند، پس اگر توبه كند خداوند توبه اش را تا سه بار مى پذيرد، پس اگر براى چهارمين بار نوشيد حق خداست كه او را از نهر خبال سيراب كند، گفته شد نهر خبال چيست؟ فرمود: فاضلاب جهنمى هاست. (كنزالعمال، ج 5، ش13704 )
18. شراب در آخـرالـزمان:  پيامبر عظيم الشأن صلي الله عليه و آله فرمود: يَا ابْنَ مَسعُودٍ وَ الَّذى بَعَثَنى بِالْحَقِّ لَيَأتى عَلَى النّاسِ زَمانٌ يَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ، وَ يُسَمُّونَهُ النّبيذَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللّهِ وَ الْمَلائكَةُ وَ النّاسِ اَجْمَعينَ، اَنَا مِنْهُمْ بَرئٌ، وَ هُمْ مِنّى بَراءٌ؛ اى ابن مسعود قسم به كسى كه مرا بحقّ برانگيخت زمانى مى رسد كه مردم شراب را حلال مى شمارند و آن را نبيذ مى نامند، لعنت خدا و ملائكه و مردم بر آنان باد من از آنان بيزارم و آنها هم از من دورند. ( بحارالأنوار، ج 79، ص151)
19. آثار دنیوی شـرابـخوارى:  شرابخواری بسیاری از پلیدی ها را به دنبال خود دارد؛ چنان که قرآن بر بغضاء و عداوت تاکید کرده است. به اميرالمؤمنين على عليه السلام گفته شد كه :  عَلَىٍّ عليه السلام اَنَّهُ قِيلَ لَهُ: اِنَّ شُرْبَ الْخَمْرِ اَشَدُّ مِنَ الزِّنا وَ السِّرْقَةِ؟ قْالَ: نَعَمْ اِنَّ شارِبَ الْخَمْرِ يَزْنى وَ يَسْرِقُ وَ يَقْتُلُ وَ يَدَعُ الصَّلاةَ؛ آيا شرابخوارى از زنا و سرقت بدتر است؟ امام عليه السلام فرمود: بله، زيرا شرابخوارهم زنا و دزدى مى كند، هم آدم مى كشد و نماز را هم رها مى كند. (كنزالعمال، ج5، ش13693 )
20. بزرگترين گناه: برخی از امور مانند دروغ و شراب ام الخبائث و مادر گناهان دیگر هستند؛  پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرموده است: اَلْخَمْرُ اُمُّ الْفَواحِشِ وَ اَكْبَرُ الكَبائِرِ مَنْ شَرِبَها وَقَعَ عَلى اُمِّهِ وَ خالَتِهِ وَ عَمَّتِهِ؛ شراب ريشه تمام زشتيها و بزرگترين گناهان است. هر كس بنوشد (ممكن است) به مادر و عمّه و خاله اش هم تجاوز كند. (كنزالعمال، ج5،13181)
21. شراب بذر گناه: در همین رابطه  پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است: اِيّاكُمْ وَ الْخَمْرَ فَاِنَّ خَطيئَتَها تُفَرِّعُ الْخَطاياكَما اَنَّ شَجَرَتَها تُفَرَّعُ الشَجَرَ؛ از شراب بپرهيزيد كه از گناه آن گناهان مى رويد چنانچه از درخت آن درخت مى رويد. (نهج الفصاحة، ح 989 )
22. مركز زشتيها: هم چنین  رسول خدا صلى الله عليه و آله فرموده است: اَلْخَمْرُ جِماعُ الأثْمَ، وَاُمُّ الخَبائِثِ و مِفْتاحُ الشَّرِّ؛ شراب گرد آورنده گناه و ريشه زشتيها و كليد بديهاست. ( بحارالأنوار، ج 79، ص149)
23. كليد زشتيها: اگر دروغ کلید گناهان است، شراب کلید خانه زشتی ها است. امام صادق عليه السلام فرموده است:  اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِ اَقْفالاً وَ جَعَلَ مَفاتيحَ تِلْكَ الاْقفالِ الشَرابَ؛ خداوند بزرگ براى بديها قفلهائى قرار داده است، وشراب را هم كليدهاى اين قفلها قرار داده است. ( بحارالأنوار، ج 79، ص139)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا