عبودیت و ربوبیت، دو هدف خلقت انسان
انسان موجودى است که با هدف و حکمت خاصى آفريده شده است. در اين راستا حداقل دو هدف از اهداف آفرينش انسان که با يکديگر همپوشانى دارند مورد تأکيد قرآن است و آن عبارتست از عبوديت و ربوبيت خلافتي.
به اين معنا که هدف از آفرينش انسان در آيه 56 سوره ذاريات عبوديت و در آيه 30 سوره بقره خلافت ربوبى دانسته شده است. انسان با عبوديت است که به مقام خلافت ربوبى دست مى يابد. از اين رو هر لحظه از لحظات زندگى او ارزشى و مهم است.
خداوند در سوره والعصر به زمان، سوگند مى خورد و انسان را در حالت خسران دايمى معرفى مى کند مگر آن که ايمان آورده و کارهاى نيک انجام دهد و ديگران را به سوى حق و ايمان و صبر دعوت کند.
در حقيقت انسان با ايمان واقعى و کارهاى نيک يعنى دو بال کار و انديشه است که مى تواند از زيان دايمى رهايى يابد و از هر لحظه زندگى خويش به درستى بهره گيرد و در طريقت عبوديت به مقام کمالى ربوبى دست يابد و خلافت ربوبى خداوندى بر هستى را به عهده گيرد؛ و لذا تمام لحظات زندگي، مهم و تأثيرگذار است و هرگونه ولگردى و بى هدف زيستن مورد نکوهش آيات وحيانى خداوندى است.
خداوند متعال در حديث قدسى خطاب به حضرت موسى مى فرمايد؛ «يا موسى اياک واللجاجه ولاتکن من المشائين فى غيرحاجه و لاتضحک فى غير عجب».
در اين حديث، خداوند ضمن سفارش به پاکى نفس و خودسازى و هم نشينى با شب و نماز شب به چند مسئله اساسى در حوزه عمل اجتماعى توجه مى دهد که از جمله آن ها پرهيز از لجاجت و ولگردى است.
لجاجت سخنان و رفتارى است که براى محکوم کردن ديگرى از باب جدلى انجام مى شود و پافشارى بر امرى است که نياز نيست آن اندازه بر آن اصرار و پافشارى شود. چنان که خنده بى جهت و بدون شگفتى و تعجب از چيزي، امرى زشت و ناپسند به شمار مى رود. همچنين ولگردى بيانگر رفتارى بى هدف است. از اين رو از آن پرهيز داده شده است.
وبگردي، بدتر از ولگردي
وبگردى در عصر ما يکى از کارهاى لغوى است که انجام مى شود. اين عمل، همانند ولگردى است که رفتارى بدون هدف محسوب مى شود.
هر چند که وبگردى همانند ولگردى مى تواند گاهى انسان را با امور جالب مواجه کند، ولى به عنوان امرى لغو، زمان بسيارى را از آدمى مى گيرد که همان خسران زمانى و زيان اساسى است.
بسيارى از مردم وقت را طلا مى دانند، در حالى که اصولا وقت و زمان از طلا ارزشمندتر است زيرا طلا و زر هر اندازه که باشد قابل بازگشت و تهيه در هر کوى و برزن است ولى زمان وقتى گذشت به هيچ وجه قابل بازيابى مجدد نيست و نمى توان زمان را بازگرداند.
اين همان خسران مبين و زيان آشکارى است که خداوند در موارد بسيار نسبت به آن هشدار مى دهد تا روزى نرسد که بگويد: حتي اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعوني لعلي اعمل صالحا فيما تركت، كلا انها كلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ الي يوم يبعثون» (مؤمنون؛ ايات 99ـ 100) ؛ مرا برگردانيد تا شايد اين بار کارهاى نيک انجام دهم و عمر را به بيهودگى و لهو و لعب نگذرانم. اما نداى کلا (هرگز) مى آيد که زمان رفته را بازگشتى نيست.
پرسه زدن بى مقصد و مقصود در قالب وبگردى همان اندازه عمر تلف کردن است که در خيابان و کوى و برزن. انسان ولگرد و پرسه زن اگر عمر خود را تلف مى کند ولى باز با گام برداشتن در محيط بيروني، لااقل نوعى تفريح و ورزش بدنى انجام مى دهد ولى وبگرد آن چنان محو صفحه نمايش کوچک مى شود که وقتى سر بلند مى کند مى بيند ساعت ها از وقت و عمرش بيهوده گذشته و دست خالى است و تنها خستگى و چشم درد و کمردرد و بيماريهاى روحى و جسمى متعدد ديگر را براى خود با وبگردى خريده است.
خداوند بيامرزد کسى را که قدر خود بشناسد و از مرز خويش تجاوز نکند و بيهوده عمرش را به هيچ نفروشد.
