یکی از عناصر و مولفه های تمدن ، نوآوری و شکوفایی جامعه و ملت است. هر تمدنی که بازتاب مادی فرهنگ های انسانی است به عناصر چندی نیازمند است که مهم ترین عنصر تمدنی را می بایست در دانش جست و جو کرد.
دانش مجموعه داده های اطلاعاتی است که از راه های گوناگون عقلی و تجربی و شهودی به دست می آید. این مجموعه ترکیبی است از دانش هایی که گاه از راه حس و تجربه و آزمون و خطا به دست می آید و دانش های نظری و ادراکی که از راه تعقل و تدبر در دانش های اکتسابی از راه آزمون به دست می آید. این گونه است که مجموعه دانش های نظری و تجربی برای انسان فراهم می آید که خود بستر لازم برای پاسخ گویی به نیازهای نوشونده را فراهم می آورد. این دانش ها و پاسخ ها به پرسش های نوشونده ، عناصر اصلی تمدنی را در کنار اطلاعات شهودی و وحیانی می سازد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال گذشته بر مجموعه ای از عناصر مختلف ایجاد تمدن اسلامی در جهان معاصر اشاره داشته است که می توان از عناصری چون نهضت نرم افزاری در حوزه تولید علم ، اتحاد ملی برای بهره گیری از همه سرمایه ها و ظرفیت های مادی و معنوی جامعه و انسجام اسلامی جهت ساماندهی نیروها و ظرفیت های جهان اسلام و تعیین راهبردهای اهداف کلان انسانی در این راستا اشاره کرد.
ایشان با توجه به اهمیت نوآوری و شکوفایی در ایجاد تمدن اسلامی سال جاری را سال نوآوری و شکوفایی می نامند و از ملت ایران می خواهند تا در راستای تمدن سازی در حوزه نوآوری و شکوفایی وارد عرصه عمل شوند.
شکوفایی اصطلاحی است که در علوم مختلف به ویژه علوم انسانی ، دارای معانی و مفاهیم مهمی را با خود همراه دارد. یکی از معانی و کاربردهای آن در حوزه روان شناسی است. شکوفایی و خود شکوفایی در این دانش به معنا و مفهوم بهره گیری شخص از همه ظرفیت ها و سرمایه ها و توانمندی های خود در راستای اهداف عالی جامعه دانست. این بهره گیری می بایست در راستای اهداف و پاسخ گویی به نیازها و مطالبات نوشونده ملت و جامعه انجام گیرد. از این رو می بایست شکوفایی و پاسخ گویی در چارچوب ارزش ها و اصولی باشد که جامعه و ملت بر پایه آن تاسیس شده است. بر پایه این تحلیل ، نوآوری که در دو حوزه شکلی (روشی) و محتوایی انجام می شود و هم چنین می بایست در چارچوب اصول و ارزش های پذیرفته شده جامعه انجام گیرد و از عناصر ارزشی و فرهنگی سود برد تا اختلالی در اهداف جامعه صورت نگیرد و بحران هویت را در جامعه پدید نیاورد.
نیاز هر تمدنی به عنصر نوآوری از آن روست که بی پاسخ گذاشتن به شرایط و مقتضیات عصری و نوشونده و تغییرات در روش زندگی مردم و نیازهای آنان ، به معنای فروپاشی تمدنی است. از این رو لازم است که جامعه تمدن ساز، با یافتن پاسخ های نظری و عملی به نیازهای تازه و شرایط جدید جامعه پاسخ های در خور و مناسبی با محوریت ارزش ها و اصول کلان و راهبردها و اهداف غایی فرهنگی دهد.
تاکید بر نوآوری مبتنی بر اصول و ارزش های جامعه از آن روست که مخالفت نوآوری ها با ارزش ها و اصول پذیرفته شده جامعه در حقیقت چیزی جز دور شدن از اهداف ابتدایی و غایی ایجاد جامعه و ملت نخواهد بود.
ملت با بهره گیری از دانش های تجربی و نظری و جنبش نرم افزاری و هم چنین بهره گیری از تمامی توانایی ها و ظرفیت ها و امکانات خود می بایست پاسخ های تازه و جدیدی به نیازهای عصری خود دهد. این گونه است که نوآوری معنا و مفهومی تازه می یابد. این نوآوری می تواند در روش های استفاده از یک دانش و محتوا انجام شود و با تغییر جزیی و در چارچوب همان معیارها و ملاک ها نوآوری داشته باشد؛ چنان که می تواند گاه در محتوا نیز چنین عمل کند و برخی از محتواهای متغیر و غیرثابت را نیز تغییر دهند و با نوآوری در آن ها زمینه های پیشرفت جامعه را فراهم اورد و به سوی کمال شایسته حرکت کند.
در حقیقت شکوفایی و نوآوری ، تمدن را از حالت جمود و خمود و رکود رهایی می بخشد و زمینه رشد و تعالی جامعه را فراهم می آورد. جامعه ای از شکوفایی و نوآوری تهی باشد در یک فرآیند زمانی از قافله تمدنی بشر عقب می افتد و اندک اندک به سبب ناتوانی از پاسخ گویی به نیازهای نوشونده و متغیر جامعه و عدم هماهنگی و سازگاری با شرایط و مقتضیات عصری ، دچار فروپاشی می گردد و در نهایت جوامع دیگر بر آنان چیره شده و تحت استعمار دشمنان در می آید.
برای دست یابی به کمال و تعالی جامعه لازم است تا همواره بر نوآوری و شکوفایی تاکید شود تا از فروپاشی جامعه و ملت ایران جلوگیری گردد.
