بي گمان معرفت هاي بشري و بلكه وحياني مجموعه بي بديلي هستند كه به اشكال مختلف زباني و نوشتاري و هنري و فن آوري به دست ما رسيده است و ما از آن ها در زندگي روزانه خويش در بيش تر موارد بي توجه به خاستگاه و چگونگي انتقال آن ها بهره مي گيريم.
دانش ، میراث فرهنگی بشریت
اين توده متراكم اطلاعات و يا داده هاي خام و يا بازيافت وگاه بازسازي شده همان ميراث فرهنگي بشر است كه هيچ آفريده اي از آفريده هاي ديگري الهي از آن بهره نمي برد. از اين روست كه تعليم اسمايي به يك معنا اين است كه انسان را توانا كرده تا بتواند دانش ها و دريافت ها و فهم ها و يا تجربيات خود را نه به شكل غريزي بلكه به شكل بديع و جديد به ديگري انتقال و به نسل هاي بعدي برساند. در اين ميان نقش زبان و نوشتار كه از آن در قرآن به بيان ياد مي شود به عنوان سرمايه اصلي بشريت غير قابل انكار است.
از اين روست كه قرآن از بيان به عنوان نعمت بي بديل انساني ياد مي كند و خود را به تعليم بيان به انسان مي ستايد و آفرين مي فرستد: علمه البيان ؛ خدايي كه به انسان بيان را آموزش داد. اين قوه و ظرفيت بياني است كه توانايي انتقال داده ها و اطلاعات و دانش هاي مختلف را به انسان بخشيده و ارتباط ميان انساني را به شكل زيبا فراهم اورده است. اگر بيان نبود امكان ارتباط و فهم بين الاذهاني فراهم نمي شد و انسان نمي توانست هماهنگي وهمدلي و همسويي خود با ديگر و تفهيم و تفهم را به دست آورد.
به هر حال مجموعه اين اطلاعات و دانش هاست كه آدمي را توانا مي سازد تا به نيازهاي بسيار متنوع و مختلف خود و ديگري در همه حوزه هاي عاطفي و احساسي و مادي و معنوي پاسخ هاي مناسب و درخوري بدهد.
نوآوری و بروز رسانی اطلاعات
گام نخست در هر نوآوري آگاهي از داشته ها و ميراث بشري است كه در اشكال و قالب هاي مختلف از سوي نسل هاي پيشين منتقل شده است. از اين رو مقدم بر هر كاري در حوزه نوآوري مي بايست از حجم بسيار دانش ها و داده ها و اطلاعات پيشين آگاهي يافت و به سخني جيب خويش را از آن پر كرد و آن گاه به سوي ناداشته ها دست اندازيد.
اصولا آدمي هنگامي به سوي نوآوري و فرار به جلو اقدام مي كند كه خود را از سرمايه ها و امكانات مختلف اشباع ببيند. اين تراكم سرمايه ها هم مي تواند مفيد و سازنده باشد و هم مي تواند آسيب زا و زيانبار باشد؛ زيرا حجم بسيار داشته ها و تراكم آن موجب مي شود تا آدمي گمان استغنا و خودبيناني كند و طغيان ورزد . از اين روست كه خداوند در قرآن با توجه به اين تراكم مي فرمايد: ان الانسان ليطغي ان راه استغنا؛ انسان هنگامي كه خود را مستغني ديد و حجم وسيعي از ثروت و سرمايه هاي متراكم در خود يافت دست به طغيان مي زند و راه اسراف و سركشي را پيش مي گيرد.
ولي همين تراكم سرمايه و ثروت مي تواند طغيان به معنا ومفهوم مثبت را نيز موجب شود؛ زيرا حجم متراكم اطلاعات و داده هاست كه زمينه تفكر و انديشه در امور جديد را بر مي انگيزد و آدمي را به نوآوري وادار مي سازد.
بنابراين مي بايست براي دست يابي و نيز نهادينه سازي نوآوري نخست در هر علمي حجم متراكمي از اطلاعات و دانش هاي آن علم فراهم آيد و به شكل پيشينه در اختيار محققان و نخبگان قرار گيرد تا فرصت نوآوري علمي فراهم آيد و نوعي طغيان مثبت را فراهم آورد. اصولا نوآوري هميشه نيازمند شجاعت است زيرا يا مخالف روشي و يا محتوايي حجم انبوه و متراكم اطلاعات فراهم آمده است چنان كه اين مساله براي حضرت ابراهيم (ع) در حوزه خداشناسي رخ نمود و آن حضرت (ع) با توجه به حجم متراكم اطلاعاتي كه در باره خدايان ستاره اي و خورشيدي و ماهي و مانند آن به دست آورده بود از آن ها و بتان ناتوان از دفاع از خود بريد و به خدايي پيوست كه "فاطر السموات و الارض" بود و تباهي و زوال در آن راه نمي يافت.
اگر به شيخ اشراق در حوزه فلسفه اشراقي و نيز ملا صدرا در حكمت متعالي به عنوان نمونه توجه كنيم آنان كساني هستند كه دانش هاي پراكنده را به شكل متراكم گردآوري كرده و سپس از ميان آن حجم انبوه و تلنبار شده توانستند نوآوري هاي بسياري داشته باشند.
سرمايه‌هاي متراكمي كه گردآوري شده و به شكل منسجم سامان دهي مي شود همان چيزي است كه ميوه‌ها و گل‌هاي بسياري را به بار مي آورد و مطالب نويي از آن مي زايد.
ابن خلدون و ارسطو مجموعه هايي از دانش هاي پراكنده اي را در اختيار داشتند كه به شكل منسجم در يك جا گرد آوري نشده بود ولي آنان نخست آن ها را متراكم كرده و به شكل سرمايه هاي نفس خودبنياني در آورده و آن گاه از درون آن علوم جديدي به عنوان جامعه شناسي و علم منطق ارايه دادند.
اين جاست كه نقش مهم گردآوري و سامان دهي اطلاعات و ميراث بشري خود را نشان مي دهد؛ زيرا بي اين ميرات و گردآوري و سامان دهي آن نمي تواند اميد داشت كه صاحبان فكر وانديشه بتوانند نوآوري داشته باشند.
نوآوري افزون بر انديشه هاي آزاد و نخبگان شجاع و بي باك، نيازمند حجم انبوه اطلاعاتي است كه به عنوان ميراث بشري در گوشه گوشه هاي كتابخانه ها و كارگاه ها و مراكز كوچك علمي و فرهنگي و خرده فرهنگ هاي بومي پراكنده است. باشد با شناسايي و گردآوري و سامان دهي آن به شكل متراكم سرمايه اي به توليد فكر و انديشه وفن آوري هاي جديد اقدام كنيم.
آ
