براي هر چيزي نشانه اي است، نشانه حج مقبول هم آرامش و سكونت است. اين روزها بسياري از حجاج پس از بازگشت از حج، از خود مي پرسند، سفري داشتيم و اعمال و مناسكي را گذاشتيم، پولي را هزينه كرديم و سياحت و زيارتي از مناطق مختلف عبادي دو شهر مكه و مدينه داشتيم، اما آيا واقعا حج مقبولي هم داشتيم؟
از كجا بفهميم كه واقعا حج گذاشته ايم و حاجي شده ايم و رضايت و خشودي خدا را از طريق اين عمل عبادي به دست آورده ايم؟ هر چند كه امروز رفتن به حج مشكلات پيشين و سفرهاي چند ماهه و گاه ساليانه را ندارد، اما همين واجباتي كه مي بايست به عنوان مناسك در مكه به جا آورده شود، سخت و دشوار است و افزون بر تحميل هزينه گزاف، نيازمند تحمل مشكلات چندي است. حالا اين حج ما چه ارزشي در نزد خدا دارد؟ از كجا بدانيم كه مقبول بوده است؟
پاسخ اين مطلب را مي توان از روايتي به دست آورد كه در برخي از كتب روايي آمده است. امام باقر(ع) در پاسخ به اين پرسش ما مي فرمايد: الصيام و الحج تسكين القلوب؛ روزه و حج آرام بخش دل هاست. (امالي طوسي، ص 296، ح582)
پس حج مايه آرامش دلهاست. بنابراين اگر بخواهيم بدانيم كه حج مقبولي داشته ايم به قلب خودمان مراجعه كنيم و ببينيم كه به سكونت و آرامشي خاص دست يافتيم كه پيش از آن بي بهره بوديم.
البته تنها حج عامل سكونت قلب نيست، بلكه در حديث بالا حضرت(ع) روزه را نيز عامل تسكين قلوب مي داند. از آيات قرآني به دست مي آيد كه مثلا ازدواج بايد داراي چنين خاصيتي باشد و موجبات سكونت قلب را براي همسران فراهم آورد. خداوند مي فرمايد: هوالذي خلقكم من نفس واحده و جعل منها زوجها ليسكن اليها؛ اوست آن كس كه شما را از نفس واحدي آفريده و جفت وي را از آن پديد آورد تا به وسيله آن به سكونت و آرامش رسد. (اعراف، آيه 189)
البته همان طوري كه عوامل آرامش دلها متفاوت است، نوعي تفاوت در كيفيت سكونت و آرامش نيز وجود دارد كه با همه اشتراك در اصل آرامش دل ها، همين اختلاف در كيفيت موجب مي شود كه انسان بتواند بداند كه آرامشي كه از ازدواج به دست مي آيد غير از آرامشي است كه مثلا از عباداتي چون حج و روزه پديدار مي شود.
آرامش حاصل از گردش در مدار توحيد
انسان هايي كه حج مقبولي را انجام داده باشند، از اضطراب بيرون مي آيند و دل هايشان به اين سو و آن سو نمي رود؛ چرا كه مدتي را در مدار توحيد گشتند و همراه ديگران به انرژيي دست يافتند كه از تمركز انرژي حاجيان بر مدار كعبه به دست آمده است. هنگامي كه حاجيان به ويژه در هنگام طواف از حجرالاسود شروع به طواف هفتگانه مي كنند، با قرار دادن خانه خدا در سمت چپ خود، در يك مدار بسته از مقام تا بيت عتيق كعبه، گردش مداري را چنان مي پيمايند كه انرژي خاصي در آنان به سمت مركز توليد مي شود. در هفت شوط گردش، هفت عالم وجود را مي گذرند و به درون مركز پرتاب مي شوند. در اين تجميع انرژي هاي مثبت كه در مركز دايره ايجاد مي شود همه كساني كه از خود بريده و در مدار خداوند گشتند و به مركز متصل شدند، به نوعي آرامش دست مي يابند كه برخاسته از آرامش اتصال است. در اين حالت پرده هاي هفت گانه عوالم مادي و معنوي را بر مي دارند (اسراء، آيه 44، مومنون، آيه 68، بقره، آيه 92) و از آنها عبور مي كنند و از حجاب هاي مادي و ظلماني و همچنين معنوي و نوراني (هفت زمين و هفت آسمان) در يك هفت دور طواف مي گذرند و به درون مركز دايره مي روند و به معدن عظمت الهي مي رسند و ارواح ايشان در آن زمان در مدار حق مي گردد و اين حالت تعليق در حق، آنان را به آرامش خاصي مي رساند كه از اطميناني كه از طريق ذكر الله به دست مي آيد فراتر است، چرا كه اگر با ذكر الله اطمينان حاصل مي شود با گردش در مدار توحيد و بريدن از بيرون مركز و پرتاب به درون مركز به سكون و آرامشي مي رسند كه به سبب لقاءالله در مركز پديدار شده است. اين سكون و آرامش در هنگام طواف، آدمي را به همان جايي مي برد كه عارفان پس از كشف و شهود و لقاءالله به آن مي رسند. اينگونه است كه سكونت و آرامشي كه از طريق طواف و تمركز انرژي هاي مثبت به دست مي آيد غير از هر سكونت و آرامشي است كه از طريق ديگر بهي دست مي آيد هر چند كه در اصل آرامش و سكونت مشترك هستند.
پس حاجي واقعي در همان حضور خويش در مركز دايره طواف و درك بريدن از غير و اتصال به خدا (ذاريات، آيه 05) مي تواند آرامش و سكونت خاصي را تجربه كند كه از هرگونه اضطراب برخاسته از غيرالله پاك و منزه است، چرا كه ريشه اضطراب در اصل در غير الله نهفته است. از همين رو توجه به وجه الله خود موجب آرامش است چه رسد كه انسان از همه غير ببرد و تنها وجه الله و مركز حقيقت هستي را به لقايي تجربه كند. چنين سكون و آرامشي را تنها حاجي درك مي كند.
پس اگر مي خواهيم بدانيم كه آيا حج مقبولي داشته ايم، بايد بدانيم كه تا چه اندازه توانسته ايم اين آرامش و سكونت دلها را تجربه كرده و پس از پايان حج در خود همراه داشته باشيم.
