اجتماعیاعتقادی - کلامیتاریخیسیاسیفلسفیمعارف قرآنیمقالاتمناسبت ها

نسبت قیام حسینی(ع) با قیام مهدوی(عج)

بسم الله الرحمن الرحیم

بیش ترین حملات و شبهاتی که نسبت به آموزه های اسلامی مطرح می شود، تشکیک و تردید افکنی درباره چرایی و چگونگی قیام امام حسین(ع) وعزاداری برای آن حضرت(ع) از یک سو، و تشکیک در اصل وجود امام مهدی(عج) و حقیقت قیام آن حضرت(ع) است؛ زیرا قیام امام حسین(ع) در طول تاریخ به عنوان موتور محرک قیام های عدالت خواهانه و اسلام خواهانه مردم از یک سو و قیام و حکومت جهانی عادلانه امام مهدی(عج) به عنوان انگیزه حرکتی و امیدآفرین مطرح است؛‌ اگر هر یک از این دو از مردم سلب و یا در آن تشکیک شود، مستکبران و ستمگران به آسانی می تواند توده های مردم را به استحمار،‌ استثمار و استعمار خود در آورند.

نویسنده در این مطلب با مراجعه به آموزه های قرآنی بر آن است تا جایگاه امام حسین(ع) و امام مهدی(عج) را در نهضت و قیام های جامعه اسلامی تبیین نماید. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.

عاشورا ، زنده نگه دارنده اسلام و موتور انقلاب

از نظر آموزه های اسلام، عاشورا تنها یک حادثه و رخداد تاریخی نیست، بلکه یک علت زنده کننده و زنده نگه دارنده اسلام است. به این معنا که قیام امام حسین(ع) نه تنها اسلام را زنده کرد بلکه موجب بقای اسلام است. بنابراین، زنده نگه داشت عاشورا به معنای زنده نگه داشت اسلام است، به طوری که اگر عاشورا بمیرد و هر روزه و هر ماه و هر ساله بر پا نشود و به دست فراموشی سپرده شود، به معنای مرگ اسلام خواهد بود.

در روایات بسیاری آمده است که پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) حتی امیرمومنان علی(ع) و امام حسن مجتبی(ع) با هماره تلاش داشتند تا عاشورا شناخته و پاسداشت شود. این گونه است که عبارتی چون «مصارع عشاق»( بحارالانوار، ج41 ، ص 295)، «لا یوم کیومک یا اباعبدالله»(لهوف، بن طاووس، ترجمه مولوی، ص53؛ امالی ، صدوق، ص101، حدیث 3؛ بحارالانوار، ج45 ، ص 218) و مانند آن بیان می شود تا جایگاه و اهمیت قیام امام حسین(ع) در حفظ و صیانت از اسلام و امت اسلام تبیین شود.

امامان معصوم(ع) به جای عزاداری از هر یک از عزیزان خود، مجلس عزایی برای امام حسین(ع) برگزار می کردند و شاعران و مداحان را به سرودن و خواندان اشعاری درباره عاشورا ترغیب و تشویق می کردند. زیارت امام حسین(ع) را همانند زیارت حج معرفی کرده و یاد و خاطره آن را در هنگام مصیبت، نوشیدن آب، اعیاد مذهبی و ملی و مانند آن مستحب دانسته و اجر و ثوابی عظیم برای آن بیان کرده اند.

اگر امام حسین(ع) قیام نمی کرد، فاتحه اسلام خوانده می شد. آن حضرت (ع) در بیانی درباره فلسفه و علت قیام خویش می فرماید: انا لله و انا اليه راجعون و علي الاسلام السلام اذ قد بليت الامة براع مثل يزيد؛ همانا ما از خداييم و به سوي او باز مي‎گرديم؛ بايد با اسلام وداع كرد زمانی که امت به شبان و رهبری مثل يزيد مبتلا شده است.( لهوف، ص 11؛ الفتوح: ج 5 ص 17، مقتل الحسين للخوارزمي: ج 1 ص 184، الملهوف: ص 99، تسلية المجالس: ج 2 ص 153 و فيه «العفا» بدل «السلام»، بحارالأنوار: ج 44 ص 326 و راجع: مثير الاحزان: ص 25)

عاشورا همان گونه که اسلام را زنده نگه داشت و اصلاحات در امت اسلام چنان که خواسته امام حسین(ع) بود رخ نمود(بحارالانوار، ج 44، ص 329) هم چنین علت بقایی نیز است و اسلام و امت اسلامی با عاشورا زنده است. از این روست که امامان معصوم(ع) به زنده نگه داشت عاشورا به عنوان علت بقایی اسلام تاکید دارند؛‌ زیرا تا زمانی که عاشورا زنده است، کسی به خود جرات نمی دهد تا معترض اسلام و امت اسلام شود؛ چرا که مردم با نگاهی به قیام امام حسین(ع) به خود این فرمان را می دهند که همانند ایشان می بایست از جان و مال خود و خویشان برای اصلاح امت و رهایی از ظلم و ستم ظالمان داخلی و مستکبران و ظالمان خارجی بکوشند و هرگز تن به ذلت ولایت کفر، جور و طاغوت نسپارند. این گونه است که امت با شعار امام حسین(ع) با فریادهای «هیهات من الذله»( بحارالانوار، ج 45، ص 8 ؛ العوالم، ج 17، ص 251 ؛ مقتل، خوارزمى، ج 2، ص 6 ؛ تحف العقول، ص 24 ؛ احتجاج، ص 24 ؛ كشف الغمة، ص 181) به جنگ هر گونه ذلت خواری می روند که از سوی ظالمان و مستکبران داخلی و خارجی بر آنان تحمیل می شود و برای عزت خویش جهاد می کنند و از مال و جان خویش و خانواده می گذرند و اسارت را به جان می خرند ولی تن به ذلت و خواری نمی دهند.

پس ایشان همانند امام حسین(ع) پیشوا و اسوه الهی خود(احزاب، آیه 21؛ مائده، آیه 3؛ نساء، آیه 59 و آیات دیگر) حکومت یزیدی و یزیدیان را نمی پذیرند و چون ایشان می گویند: «ألا ان الدعى ابن الدعى قد ركز بين اثنتين، بين السلة و الذلة، و هيهات منا الذلة يأبى اللَّه لنا ذلك و رسوله و المومنون و حجور طابت و طهرت و أنوف حمية و نفوس أبية من أن تؤثر طاعة اللّئام على مصارع الكِرام؛ «آگاه باشيد! اين ناپاك زاده، زنا زاده پسر زنازاده، مرا بين جنگ و ذلت مخير كرده و به راستى چقدر ذلت از ما دور است. خدا، پيامبرش، مؤمنان، دامن‏هاى پاكِ [مادران‏]، غيرتمند مردان و سرافرازان – كه كشته شدن در قتلگاه جوانمردان را بر اطاعت از فرومايگان بر مى‏گزينند – ذلت‏پذيرى و زبونى را بر ما نمى‏پسندند.» ( بحارالانوار، ج 45، ص 8 ؛ العوالم، ج 17، ص 251 ؛ مقتل، خوارزمى، ج 2، ص 6 ؛ تحف العقول، ص 24 ؛ احتجاج، ص 24 ؛ كشف الغمة، ص 181)

بی گمان موتور محرک انقلاب اسلامی، امام حسین(ع) و عاشورا بوده است. مردم وقتی خود را با حاکمانی چون یزید مبتلا دیدند برای حفظ کرامت و عزت خود و اسلام قیام کردند؛ زیرا متوجه شدند که شاه استقلال ایران و ایرانی را به جهانخواره و مستکبران آمریکایی و کافران فروخته و عزت ایشان را پایمال قوانین کاپیتولاسیون کرده و آزادی را از ایشان سلب نموده و ملت را در مسایل خودشان کنار زنده و اجازه ابراز نظر و وجود نمی دهد و با استبداد تمام حکومت می کند و دین اسلام با تمام قوانین آن کنار زده و حجاب و دیگر نمادها را از جامعه حذف کرده و به جای آن شرابخوارگی و زنا و خودفروشی و بی غیرتی را تشویق و ترغیب می کند.

امام خمینی (ره) به عنوان رهبر انقلاب درباره نقش عاشورا در زنده نگه داشت اسلام می فرماید: این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است. امام هم چنین می فرماید: محرم ماهى است كه به وسيله سيد مجاهدان و مظلومان اسلام زنده شده ، و ازتوطئه‏عناصر فاسد و رژيم بنى اميه ، كه اسلام را تا لب پرتگاه برده بودند ،رهايى‏بخشيد . (صحیفه امام)

معظم له هم چنین می فرماید: سيد الشهدا را كشتند ، اسلام ترقى‏اش بيشتر شد .سيد الشهدا – سلام الله عليه- با همه اصحاب و عشيره‏اش قتل عام شدند ، لكن‏مكتبشان را جلو بردند .شهادت حضرت سيدالشهدا مكتب را زنده كرد . (صحیفه امام)

ایشان در باره نقش عاشورا در ایجاد حرکت های انقلابی در طول تاریخ به ویژه حرکت انقلاب اسلامی می فرماید: اين خون سيدالشهد است كه خونهاى همه ملتهاى اسلامى را به جوش مى‏آورد . (صحیفه امام)

ایشان در جایی دیگر می فرماید: زنده نگه داشتن عاشورا ، يك مساله بسيار مهم سياسى – عبادى است .انقلاب اسلامى ايران ، پرتويى از عاشورا و انقلاب عظيم الهى آن است .كربلا كاخ ستمگرى را با خون درهم كوبيد ، و كربلاى ما كاخ سلطنت‏شيطانى را فروريخت.كربلا را زنده نگه داريد و نام مبارك حضرت سيدالشهدا را زنده نگه داريد ، كه‏بازنده بودن او اسلام زنده نگه داشته مى‏شود .مساله كربلا ، كه خودش در راس مسائل سياسى هست ، بايد زنده بماند .ملت بزرگ ما بايد خاطره عاشورا را ، با موازين اسلامى ، هر چه شكوهمندتر حفظنمايد .اين محرم را زنده نگه داريد ، ما هر چه داريم از اين محرم است .محرم و صفر است كه اسلام را زنده نگه داشته است . (صحیفه امام)

از نظر امام خمینی(ره) حادثه تاریخی عاشورا نه تنها موجب زنده نگه داشت اسلام و حرکت های انقلابی علیه ظلم و ستم در طول تاریخ اسلام و مسلمانان است، بلکه به عنوان یک عنصر تاثیرگذار در انقلاب های مردم جهان نیز نقش ایفا کرده و می کند. ایشان می فرماید: محرم ، ماه نهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياى خداست ، كه با قيام خود درمقابل طاغوت، تعليم سازندگى و كوبندگى به بشر داد ، و راه فناى ظالم و شكستن‏ستمكار را به فدايى دادن و فدايى شدن دانست . و اين خود سرلوحة تعلميمات اسلام‏است براى ملتها تاآخر دهر . (صحیفه امام)

این مطلب را رهبر انقلاب هند بیان مورد تایید قرار داده است. این در حالی است که مردم این کشور هندو و بودایی هستند و تنها بخشی از آنان مسلمان هستند، با این همه از امام حسین(ع) و قیام ایشان الگوبرداری کرده اند. «ماهاتما گاندی»(۱۸۶۹-۱۹۴۸)، رهبر سیاسی و معنوی هند که ملت هند را در راه آزادی از استعمار بریتانیا رهبری کرد، در مورد امام حسین(ع)، می‌گوید: من معتقدم که گسترش اسلام نه با استفاده از شمشیر بلکه با شهادت حسین بن علی، این شخصیت قدسی آسمانی صورت گرفته است. من از حسین(ع) آموختم که چگونه درحالیکه مورد ظلم قرار گرفته‌ام به پیروزی دست پیدا کنم.

«جواهر لعل نهرو» (۱۸۸۹-۱۹۶۴)، از رهبران انقلاب هند و اولین نخست‌وزیر این کشور پس از استقلال در مورد امام حسین(ع) گفته است: شهادت امام حسین(ع) برای همه جوامع و الگویی برای پیمودن راه عدالت و درستی است.

«رابیندرانات تاگور» (۱۸۶۱-۱۹۴۱)، شاعر و فیلسوف هندی و نخستین آسیایی برنده جایزه نوبل می‌نویسد: برای زنده نگه داشتن حق و عدالت به جای ارتش و سلاح، موفقیت با فدا کردن جان محقق می‌شود، درست به همان صورت که امام حسین قیام کرد. چنین پیروزی ابدی فقط توسط فردی که به خدای متعال ایمان دارد، به دست می‌آید.

پس امام حسین(ع) الگویی برای جهانیان است که می توان با قیام علیه ظلم و ظالم به عدالت رسید و جامعه بشری را از آن بهره مند کرد. هر چند که شخص ممکن است در این راه جان خود را از دست دهد و خانواده اش به اسارت و زندان رود و مالش به غارت و فرزندانش کشته ولی عدالت زنده می شود. امام خمینی (ره) در این باره می فرماید: محرم ماهى است كه عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قيام كرده ، و به‏اثبات رسانده است كه در طول تاريخ ، هميشه حق بر باطل پيروز شده است. (صحیفه امام)

امت مسلمان و انقلابی ایران از عاشورا آموخت که باید قیام کند و هرگز تن به ذلت ندهد و عزت و آزادی و عدالت را بخواهد و در این راه جهاد نماید. این گونه است که عاشورا نقش موتور انقلاب اسلامی را باز کرد و مردم را به حرکت در آورد. امام خمینی می فرماید: با حلول ماه محرم ، ماه حماسه و شجاعت و فداكارى آغاز شد . ماهى كه خون بر شمشيرپيروز شد . ماهى كه قدرت حق، باطل را تا ابد محكوم و داغ باطله ;برجبهه ستمكاران وحكومتهاى شيطانى زد . ماهى كه به نسلها در طول تاريخ ، راه‏پيروزى بر سرنيزه راآموخت. ماهى كه شكست ابر قدرتها را در مقابل كلمه حق ، به ثبت رساند . ماهى كه امام مسلمين ، راه مبارزه با ستمكاران تاريخ را به ماآموخت .(منبع صحیفه امام)

حکومت جهانی امام زمان(عج) ، امید و انگیزه حرکت

بی گمان هر حرکتی چند علت نیاز دارد تا ایجاد شود: 1. علت فاعلی، 2.علت مادی 3. علت صوری، 4. علت غایی. زمانی مردم حرکتی را انجام می دهند که این علل فراهم آید. در این میان انگیزه ای که موجب می شود که فاعل با بهره گیری از موادی در قالب صورت و شکلی حرکت کند همان علت غایی است. وقتی انسان تصور از غایت داشت آن انگیزه حرکت فاعل می شود.

از نظر آموزه های قرآنی اسلام حرکت و قیام مردم می بایست به قصد تحقق عدالت همگانی برای همه توده های مردم بی ملاحظه رنگ و قوم و نژاد و مذهب و دین و جنس باشد. از این روست که خداوند آن را به عنوان فلسفه بعثت پیامبران و انزال کتب آسمانی و قدرت آهنین دانسته است.(حدید، آیه 25)

وقتی انسان به قصد اسلامی که عدالت دنیوی و سعادت دنیا و آخرت را برای او تضمین می کند، قیام می کند، در حقیقت این خواسته و علت غایی است که او را به حرکت و قیام واداشته است.

ممکن است برخی با توجه به قیام های پیشین مردم را دلسرد کنند و بگویند که یک صد و بیست و چهار هزار پیامبر آمدند تا عدالت را برقرار کنند ولی این عدالت تحقق نیافت. در حقیقت عدالت خوب و سعادت آفرین است،‌ولی هرگز در جهان تحقق نمی یابد. پس قیام ها و جهادها نیز بی فایده است؛ زیرا اگر عدالتی هم ایجاد شود محدودیت زمانی و مکانی دارد و از میان می رود.

اما وقتی انسان با فلسفه تاریخی به عنوان جبر تاریخی پیروزی حق بر باطل و تحقق جهانی عدالت به عنوان اصیل ترین حق آشنا می شود، انگیزه حرکتی او فراهم می آید. این که خداوند در آیه 105 سوره انبیاء وعده می دهد که به عنوان یک جبر تاریخی ، نوشته شده که بندگان صالح زمین را ارث می برند و بر آن حاکم می شوند، در حقیقت انگیزه ای به مردم می دهد که هرگز قیام هایی که بر اساس صلاح و اصلاح و عدالت باشد هدر نمی رود و در نهایت همین قیام های صالحان و خوبان است که به نتیجه می رسد و جهان بر اساس عدالت و صلاح و اصلاح اداره می شود.

تاکید آیات و روایات بر سلطه جهانی عدالت صالحان بر جهان این امید را در دل های روشن می کند که قیام ها به ثمر خواهد نشست و این گونه نیست که هماره سلطه باطل و ظلم دوام یابد.

البته در آیات قرآنی به مردمان این وعده داده شده است که اگر تقوا پیشه گیرند و ناحق و ظلم را کنار گذارند خداوند آنان را از امنیت و آرامش و آسایش بهره مند خواهد کرد.(اعراف، آیه 96) از نظر قرآن اگر کس یا جامعه ای این گونه قیام به حق کرد تا زمانی که بر حق و عدالت و تقوا باشد از مواهب آن بهره مند خواهد شد و هرگز خداوند وضعیت آنان را تغییر نمی دهد و دشمنان و ظالمان را بر آنان مسلط نمی سازد؛ مگر این که خود مردم دست از حق و عدالت و تقوا بردارند و امکان تغییر وضعیت را بدهند.(رعد، آیه 16؛ بقره، آیه 57؛ اعراف، آیه 160 و آیات دیگر)

بنابراین، باور و اعتقاد به امام زمان(عج) و حکومت جهانی ایشان به معنای امید آفرین و انگیزه بخشی به مردم برای قیام و حرکت است. پس اگر عاشورا و امام حسین(ع) موتور حرکت و الگویی برای قیام برای عدالت و اسلام و علیه ظلم و استکبار است، امام زمان(عج) امیدآفرین و انگیزه بخش است و به انسان این امید را می دهد که موفقیت جزو سنت های الهی و جبر تاریخی است و خداوند چنین خواسته است.

تهاجم دشمن علیه عاشورا و امام زمان(عج)

با توجه به این که دشمنان و استکبار جهانی و ظالمان دریافتند که عاشورا موتور و الگوی عمومی مسلمانان است، تمام تلاش خود را مبذول این معنا کرده اند که آن را مخدوش سازند و عاشورا را از مردم بگیرند. هجوم بی سابقه دشمنان به عاشورا و پاسداشت آن در هر روز و ماه و سال برای آن است تا موتور محرکه انقلاب ها را از میان بردارند.

هم چنین تلاش دشمن در ایجاد انواع و اقسام شبهات در باره امام زمان(عج) نیز از همین منظر قابل بررسی و تحلیل است؛ زیرا آنان می خواهند مردم را نسبت به آینده انقلاب ها و قیام ها دلسرد کنند و هر گونه امید تغییر را در دل ها بکشند.

بنابراین می بایست هر سال بیش از سال پیش به امام حسین(ع) و امام مهدی(عج) پرداخت تا انقلاب ها هماره با شور و شعف بیش تر در جهان با توجه به عاشورا و حکومت عدالت جهانی مهدی(عج) ایجاد و تقویت شود. از این روست که امام خمینی (ره) بر عاشورا از جهات مختلف به سبب تاثیرات کلان تاکید می کند و مجالس محرم را عامل وحدت کلمه و پویایی دراسلام و رمز قیام می داند و می فرماید: تمام اين وحدت كلمه‏اى كه مبدا پيروزى ما شد ، براى خاطر اين مجالس عزا وتبليغ وترويج اسلام شد. اين مجالس سوگوارى و اين مجالس‏مجالس زرگداشت‏سيد مظلومان و سرورآزادگان ، كه مجالس غلبه سپاه عقل برجهل ، و عدل بر ظلم ،و امانت بر خيانت ، وحكومت اسلامى بر حكومت طاغوت‏است ، هر چه با شكوهتر و فشرده‏تر برپا شود ، وبيرقهاى خونين عاشورا به علامت‏حلول روز انتقام مظلوم از ظالم ، هر چه بيشترافراشته شود.ماه محرم ماهى است كه مردم آماده‏اند براى شنيدن مطلب حق.گريه كردن بر عزاى امام حسين، زنده نگه‏داشتن نهضت ، و زنده نگه‏داشتن همين‏معنا كهيك جمعيت كمى در مقابل يك امپراطورى بزرگ ايستاد ، دستور است .بايد سينه زدن هم محتوا داشته باشد.عاشورا روز عزاى عمومى ملت مظلوم است ، روز حماسه و تولد جديد اسلام ومسلمانان است.(صحیفه امام)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا