اجتماعیاخلاقی - تربیتیاعتقادی - کلامیروان شناسیسیاسیمعارف قرآنیمقالات

ندامت سیاست بازان در پایان

بسم الله الرحمن الرحیم

ندامت و پیشمانی حالتی درونی و باطنی است که آثار آن در اشکال گوناگونی چون حسرت، افسوس، گزیدن سرانگشتان، سرافکندگی، شرم و آزرم، عذرخواهی ، پوزش طلبی و مانند آن ها ظاهر می شود؛ البته ممکن است برخی از نادمان با کمال پررویی چیزی به روی خویش نیاورند، ولی در قضاوت نفسانی وجدان سرافکنده و گرفتار حسرت و افسوس هستند؛ زیرا زمانی ندامت رخ می دهد که زمان از دست رفته و کاری از دست شخص برای جبران و اصلاح امر بر نمی آید.

از نظر قرآن، بسیاری از مردمان در پایان کار و وقتی کار از کار گذشت تازه متوجه می شوند که چه بیراهه رفته و چه چیزهایی را از دست داده اند. این پایان کار و بیداری و هوشیاری شاید برای اکثریت مردم در آخرت و قیامت باشد که پرونده اعمال به دستشان داده می شود و معلوم می شود که چه بدبخت هستند و زمانه دنیا را از دست داده و کاری برای روز جزا نکرده اند.

به نظر می رسد که حساب کار سیاست بازان نیز همانند بدبختانی است که در روز قیامت کارنامه سبک و زشت اعمال خویش را دریافت می کنند؛ زیرا اینان چنان به سیاست بازی می پردازند که خود نیز فراموش می کنند که دروغگویانی بیش نیستند و خود همان دنبال آشی می روند و می دوند که به دروغ به دیگران پیش تپه وعده داده اند.

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، بیداری و هوشیاری سیاست بازانی که در دنیا مردم را سر کار گذاشته اند، دیر هنگام خواهد بود؛ زیرا آنان چنان در دنیا غره به سیاست شیطانی خویش هستند که بیداری برای آنان جز در پایان کار و از دست رفتن فرصت جبران نخواهد بود. از این رو، آنان هنگامی در روز قیامت بیدار می شوند که بیداری آنان موجب می شود تا انگشت ندامت و حسرت به دندان بگزند؛ چرا که ندامتی که دیگر سودی به حال آنان ندارد؛ زیرا آنان خود و دیگران را به سیاست بازی خویش بدبخت کرده و به چاه ویل چه کنیم؟ انداخته اند و دیگر روز عمل از دست رفته و اینک زمان حسابرسی فرا رسیده است؛ امروز همان زمانی است که هر کسی میوه درختی را می چیند که کاشته است؛ اگر شجره طیبه و کلمات خبیث را کاشته، امروز میوه تلخ همان را می چیند و اگر شجره طیبه و کلمه طیبه کاشته، میوه های شیرین حیات طیب جاودانه را می چیند. کسی که خار و خَس وعده های دروغین شیطان بزرگ را بر زمین دل خویش و مردمان کاشته است، نمی بایست انتظار داشته باشد، گلابی نظنز بچیند و تُحفه نظنز را به مردم ارمغان دهد، بلکه می بایست خر مُهره فریب را به گردن آویزد، چرکابه به خورد خویش و پیروانش بخشد.

ویژگی سیاست بازان دغل پشیمان

خدا در قرآن، افراد بسیاری را به عنوان نادم و پیشمان در پایان کار به ویژه در پایان دنیا و روز قیامت معرفی می کند که از جمله آنان سیاست بازانی هستند که مردم فریب بودند و با وعده های دروغین خویش مردم را به بازی سیاسی گرفته و به حزب شیطان وارد کرده و در خدمت اهداف استکباری شیطان در آورده اند. اینان هم چون فرعون پیشوا و رهبرانی هستند که از آن در قرآن به ائمه الکفر یاد شده که در برابر ائمه الهدی قرار می گیرند.(توبه، آیه 12)

از مهم ترین ویژگی های سیاست بازان نادم و پیشمان در پایان کار که فرصتی برای جبران ندارند و در حسرت و افسوس ابدی خواهند ماند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. استکبارورزی: از ویژگی مهم این دسته از سیاست بازان می توان به روحیه استکباری آنان اشاره کرد که ریشه در تکبر و خودبرتربینی آنان دارد. آنان خود را از نظر فکری و فهم و درک خیلی بالاتر از سطح عموم مردم می دانند و بر این باورند که اصولا حقایق آنان را بهتر درک می کنند و می توانند مردم را به راه رشد و کمال برسانند و وضعیت اقتصادی آنان را بهبود بخشند و سایه جنگ را از سرشان دور کنند و اجازه ندهند تا دشمنان یا دوستان ساده لوح آنان را آواره سازند، بلکه در بهترین شرایط می تواند سعادت را برای مردمان ارمغان آورند و آرامش و آسایش و امنیت و شکوفایی اقتصادی را برای آنان رقم زنند.(غافر، آیه 38؛ اعراف، آیه 110؛ طه، آیه 63؛ شعراء، آیه 35 و آیات دیگر) این افراد سیاست ورز که امامان کفر و پیشوایان گمراهی هستند، در برابر هدایت الهی قرار می گیرند و خود را پروردگار بزرگ می دانند که مردم می بایست در زندگی سبک آنان در پیش گیرند و فلسفه زندگی آنان را بپذیرند(نازعات، آیات 23 و 24) وگرنه کسانی که بر خلاف آنان حرکت می کنند، گروهی احمق و بی عقل و سفیه هستند که ناتوان از تشخیص مصالح بوده و به جای اصلاحات دنبال افساد هستند؛ زیرا قدرت تشخیص حق و باطل و واقعیت ها را ندارند و مردم را به سمت و سوی بدبختی می برند.(بقره، آیات 7 تا 15) در حالی که از نظر قرآن، این افراد مستکبر که رویه اجتماعی و سیاسی آنان استبداد و ترور شخصیت و در برخی موارد فیزیکی است(قصص، آیه 4) با فلسفه و سبک زندگی نابخردانه خویش که بر خاسته از سفاهت عقل ابزاری و ناقص خویش است، مردم را بدبخت می کنند و در نهایت زمانی بیدار می شوند کار از کار گذشته است و دیگر افسوس و ندامت فایده ای ندارد و امکان بازسازی و اصلاح امور نیست.( زمر، آیات ۵۶ و ۵۹ و ۶۰)
  2. تقلید کورکوانه و اطاعت بی برهان: از نظر قرآن، سیاست ورزان نادمان در پایان کسانی هستند که به ادعای عقلانیت بدترین نوع تقلید را در زندگی در پیش می گیرند؛ آنان بر اساس ظنون و گمانه ها زندگی خویش و دیگران را سامان می دهند و به دلیل آن که دنبال برهان عقلی و منطق قوی نیستند، تنها بر اساس منطق اکثریت و غوغاسالاری جهانی که رسانه های استکباری ایجاد کرده اند، عمل می کنند و چون کودکانی که گرفتار غرقه سازی هستند، تواترسازی دروغین رسانه ها را باور می کنند و از ترس موهوم به جای تکیه بر خدای غنی حمید و قدیر و جبار به دامن مستکبران می افتند. اینان که خود را متفکر و اندیشمند و روشنفکر می دانند، به جای عقل و برهان دنبال هیاهوی رسانه ها می روند و با این باور دیگران را نیز به دنبال خویش می برند. این گونه است که کورکورانه هر چه را دیگران گفتند باور کرده و بدان عمل می کنند. بنابراین، وقتی حقیقت برایشان روشن می شود که دیگر کار از کار گذشته و دیگر فرصت جبران نیست (احزاب، آیات ۶۴ تا ۶۷)؛ زیرا جمله «یا لیتنا اطعنا اللّه»، از روى حسرت و ندامت از سوی کافران در قیامت بیان شده است که تاثیری به حال ایشان ندارد.(جامع‌البیان، ج ۱۲، جزء ۲۲، ص ۶۱) از نظر قرآن، این سیاست بازان تنها براساس هیاهو و غوغاسالاری رسانه ای و به دور از هر گونه برهان و دلیل عقلی و منطقی کاری را انجام می دهند. از همین روست که در قیامت پیشمان خواهند شد؛ زیرا نداشتن برهان و دلیل براى توجیه عملکرد خود، در قیامت، عامل ندامت و پشیمانى شخص در مواجه با عذاب الهی است(حاقه، آیات ۲۵ تا ۲۹)؛ زیرا «سلطان» به معناى حجت و دلیل نیز آمده است.(مفردات الفاظ کریم، ص ۴۲۰، «سلط».)
  3. شریعت گریزی: از نظر قرآن، سیاست ورزان نادم در پایان، گروهی از افراد شریعت گریزی هستند که شرایع الهی را کنار گذاشته و به عقل ناقص خویش به وضع قوانین و مقررات می پردازند. اینان با نگاه به ظاهر امری، مفسدت و مصلحت را بر آن بار می کنند، بی آن که احاطه علمی جامع و کامل نسبت به آن امر داشته باشند. بنابراین، قوانین و مقررات آنان تک بُعدی است و همه ابعاد را در بر نمی گیرد. این گونه است که به جای مصلحت، میوه مفسدت از آن بر می آید. در حالی که اگر به شرایع الهی که بر اساس مفسدت و مصلحت واقعی ساماندهی شده است، می توانستند زندگی خویش و مردمان را به سمت و سوی سعادت سوق دهند. خدا در قرآن بیان می کند که انسان نمی داند چه چیزی به صلاح و مصلحت اوست و چه چیزی دارای مفسدت است؛ زیرا احاطه علمی به همه ابعاد یک امر ندارد.(بقره، آیه 216؛ انعام، آیه 43؛ و آیات دیگر) از نظر قرآن اگر مردمان به جایی آن که دنبال قانون نویسی و قانونگذاری بر اساس عقل ناقص خویش باشند، دنبال عمل به شرایع الهی باشند، هرگز نادم و پیشمان نمی شوند، ولی سیاست بازان با فریبکاری چنان نشان می دهند که عقل ایشان از شرایع الهی بهتر می فهمد و زندگی مردم را سامان می بخشد. این گونه است که خود و دیگران را بدبخت کرده و در پایان کار که حقیقت آشکار می شود، نادم و پیشمان می شوند که دیگر سودی برای آنان ندارد.(احزاب، آیه 66)
  4. ترک اطاعت از رهبران الهی: از دیگر ویژگی های سیاست بازان نادم در پایان، ترک اطاعت آنان از رهبران الهی است. آنان به جای آن که در رهبران الهی پیروی کنند، یا مدعی رهبری هستند یا آن که دنبال رهبران شیطانی می روند و ولایت آنان را می پذیرند. این افراد با آن که رهبران الهی در کنارشان حضور دارند، آنان را کنار می زنند و به جای مثلا پیروی از هارون(ع)، دنبال سامری می روند و به گوساله سامری سجده می کنند. امیرمومنان امام علی(ع) را کنار می گذارند و دنبال کسانی می روند که هیچ گونه ولایتی از سوی خدا برای آنان نیست. این گونه است که در پایان کار نادم می شوند که چرا در «جنب الله» تفریط و کوتاهی کردند و به ولی الله نگرویدند.(زمر، آیه 56) البته باید توجه داشت که مراد از اطاعت تنها در امور شرعی و احکام آن نیست که در حقیقت رهبران مبلغان و رسولان الهی در این امر هستند؛ بلکه مراد اطاعت از آنان در امور اجتماعی و سیاسی است؛ زیرا آنان بر اساس هواهای نفسانی فرمانی را صادر نمی کنند، بلکه فرمان های آنان در راستای مصالح عامه مردم است. این در حالی است که سیاست بازان با نگرش فاسد خویش مسایل را سبک و سنگین می کنند و بر این باورند که آنان نیز همانند خودشان گرفتار هواهای نفسانی هستند؛ زیرا کافر همه را به کیش خویش پندارد و بر اساس همین پندار کنش و واکنش انجام می دهد. این گونه است که با قیاس نادرست و نادیده گرفتن «فارق» به جای اطاعت از رهبران الهی، خودمحوری یا شیطان محوری را اصالت می بخشد و در مدار و محور شیطان بزرگ می گردد و چشم به انتخابات آن جا و انتخاب های آنان دارد تا هماهنگ و همسو با آن سیاست های داخلی را سامان دهد. از نظر قرآن، چنین رویکردی از سوی سیاست بازان موجب می شود تا در پایان کار نادم شوند که ندامت آنان سودی به حال آنان نخواهد داشت؛ زیرا معصیت کردند و اطاعت نورزیدند و این گونه خود و امت را به بدبختی و شقاوت انداختند.(مجادله ، آیات ۸ و ۹؛ احزاب، آیات ۶۴ و ۶۶؛ نساء، آیه ۴۲؛ فرقان، آیات ۲۷ و۲۹؛ یس، آیات ۶۴ و ۶۶)
  5. ولایت کافران: از نظر قرآن، از جمله ویژگی های سیاست بازان نادم در پایان، پذیرش ولایت کافران و ولایت شیطان به جای ولایت الله و اولیای الهی است. خدا به مردمان هشدار می دهد که پذیرش ولایت کافران و حتی روابط دوستانه با دشمنان حتی اگر این دشمنان از اهل کتاب چون یهود و نصارا باشند، عامل ندامت و پشیمانی در پایان کار است؛ زیرا شیطان وعده می دهد و عمل نمی کند و خدا وعده ای که می دهد به آن عمل می کند که یکی از این وعده عذاب ولایتمدارانی است که کفار و شیاطین را اولیای خویش قرار داده اند. از نظر قرآن، شیاطین با فریبکاری و اغراء می کوشند تا همگی تحت ولایت آنان دارند، این افراد سیاست ورز به سبب همان روحیه استکباری و استبدادی خویش فریب دشمنان را می خورند و به سبب پذیرش ولایت شیطانی و فریفتگى به آنان، در مسیر باطل و هنجارشکنی گام بر می دارند. این گونه است که در روز قیامت و پایان کار نادم و پشیمان می شوند که دیگر سودی برای آنان ندارد.(مائده، آیات ۵۱ و ۵۲) پس کسانی که تحت ولایت غربیان در می آیند و آرمان خویش را زندگی آنان و دوستی و ولایت سرپرستی آنان قرار می دهند، پشیمان می شوند.
  6. عدم استفاده درست از قدرت: سیاست بازان با سوء استفاده از قدرت و ناسپاسی و کفران عملی، گرفتار ندامت و پشیمانی در پایانه کار خواهند شد. از نظر قرآن، هر نعمتی شکری دارد که باید آن را به جا آورد. این شکر حقیقی به معنای استفاده درست از یک نعمت و استفاده به جا و صحیح و مناسب از آن است که خدا برای هر نعمتی قرار داده است. این نوع شکر از شکر زبانی به مراتب ارزشمند تر است. ریشه این شکر باورها و اعتقادات قلبی است که انسان بدان معتقد شده و بر این است که کاری کند که همه چیز آن چنان مورد استفاده قرار گیرد که حکمت و مشیت الهی مقتضی آن است. پس از نظر قرآن، شکر نعمت آن است که انسان نعمت را در جای مناسب آن استفاده کند و این گونه نشان دهد که مومن به خدا و اهداف آفرینش است نه آن که گمان کند خدا لغو و لهو و عبث آفریده است. از نظر قرآن، اصحاب شمال از جمله همین سیاست بازانی که قدرت الهی در اختیار آنان در دنیا قرار گرفته است، در قیامت، از این که بهره مناسبی از قدرت نبرده و آن را در جایی خود برای کمال و سعادت مردم و خویش به کار نگرفته اند، پیشمان می شوند که البته این پیشمانی سودی برای آنان ندارد؛ زیرا آنان در دنیا از توانمندى خویش برای کارهای نیک و سعادت آخرتى بهره نبرده اند و آن قدرت را تباه ساختند. اینک پشیمان هستند که چرا چنین کردند، ولی این ندامت سودی نخواهد داشت.(حاقه، آیات ۲۵ تا ۲۹) گفتنی است که سلطان همان سلطه و قدرتی است که در دنیا برای انجام کارهای نیک و خیر داشت، ولی این گونه عمل نکرد و این گونه قدرت و سلطنت از دست او برفت.
  7. تکبر: از نظر قرآن، سیاست بازانی که در دنیا با تکبر و خودبرتربینی و عجب با مردم معاشرت دارند ، در همین دنیا خوار و خفیف خواهند شد و خداوند به گونه ای پوزه آنان را به خاک می مالد تا عبرت دیگران شوند. پس آنان باید بدانند که خدا در همین دنیا آنان را مجازات می کند و آن گاه پیشمانی سودی نخواهد داشت. از نظر قرآن، تکبر سیاست بازان در دنیا ممکن است که دامن خود شخص ایشان را بگیرد و او را پشیمان کند.(کهف، آیات ۳۲ تا ۴۲)
  8. عدم همراهی با مجاهدان: سیاست بازان به ظاهر با مجاهدان و مومنان هستند؛ ولی در باطن بر خلاف آنان حرکت می کنند و حتی سنگ اندازی دارند. خدا به این مردمان و دیگران هشدار می دهد که اگر با مجاهدان پیروز همراهی نکنند، در هنگام پیروزی گرفتار ندامت و پشیمانی می شوند که ای کاش با آنان بودند و از نتایج پیروزی بهره مند می شدند؛ این در حالی است که این پیشیمانی و ندامت سودی برای آن افراد نخواهد داشت.(مائده، آیه ۵۱ و۵۲) البته این برداشت از آیات زمانی درست خواهد بود که مراد از «امر» در آیه همان عذاب دنیایى باشد. هم چنین منظور از بیماردلان در برداشت مزبور، مسلمانان سست‌ایمان یا منافقان هستند که به سبب عدم حضور در کنار مجاهدان از نتایج پیروزی بی بهره مانده اند.
  9. تمسخر و استهزاء: یکی از صفات زشت سیاست بازان، تمسخر و استهزاء دیگران است؛ سیاستی که با ترور شخصیت فردی و جمعی برآن هستند تا موضع بالا را در اختیار داشته باشند و بتوانند اهداف باطل و نادرست خویش را به سرانجام برسانند. اینان ابزار تمسخر و استهزاء را به عنوان یک ابزار نیرومند به کار می گیرند و در این کار از همه اخبار نادرست و هیاهوی رسانه ای و روزنامه های زنجیره ای و شبکه های اجتماعی برای خرد کردن طرف مقابل یا رقیب و یا مخالف بهره می گیرند. از نظر قرآن هر گونه استهزاء و تمسخر دیگران به ویژه پیامبران و مومنان به سبب ایمان این دسته از مومنان، موجب ندامت و پشیمانی استهزاء کنندگان در آخرت و قیامت می شود که البته این پیشمانی دیر هنگام برای شخص سودی نخواهد داشت.(انبیاء، آیات ۴۱ و ۴۶؛ مطففین، آیات ۱۰ و ۲۹ و ۳۰) به سخن دیگر، کسی که دیگران را به سبب جهاد و ایمان و نماز و روزه مسخره می کند و باورها و اعتقادات آنان را که اهل توکل و تفویض امور به خدا هستند، به سخریه می گیرد و به قول خویش واقع بین است و باید با کدخدا بسازد و با رهبران شیطانی جهان کنار بیاید؛ زیرا خدا در جهان کاری را برای مردمان انجام نمی دهد و هیچ باوری به امدادهای غیبی ندارد، چنین افرادی خود گرفتار خشم الهی می شوند و خدا آنان را به عذاب دوزخ تهدید می کند و آن گاه پیشمان می شوند که البته سودی برای آنان نخواهد داشت.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا