اخلاقی - تربیتیعرفانفلسفیمعارف قرآنیمقالاتوب نوشت

موجودات چهارگانه هستی

samamosموجودات جهان را از نظر وابستگی و نیاز می توان در چهار مرتبه و درجه دسته بندی کرد؛ چرا که موجودات ناقص‌، مُستَكفي‌، تامّ‌ و يا فوق‌التمام هستند.

1. موجودات ناقص که بیش ترین مصادیق را دارند، اکثریتی را تشکیل می دهند که ما با آن ها ارتباط داریم. همه جمادات و نباتات و حيوانات از این دسته هستند؛ زیرا این ها در همه چیز نیاز دارند که حمایت شوند و نقص و کمبود در ذات آنان وجود دارد. یک درخت نیاز دارد تا کمبود خودش را از راه آب و هوا و خاک و مانند آن تامین کند و از بیرون کمک بگیرد. عالم طبیعت بیش ترین موجودات ناقص را در خود دارد.

2. موجودات مستكفي در درجه بالاتر قرار می گیرند که نیازمندی آنان به دیگران کم تر است و به یک شکلی می توان آن ها را موجودات خودكفا دانست که نياز خودشان را خودشان برآورده مي‌كنند. مي‌گويند برخي از ملائكه از اين قبيل‌ هستند. موجودات مستكفي‌ محتاج هستند ولي حاجت خودشان را به عنايت الهي حل مي‌كنند و نيازي به غذا و نكاح و امثال ذلك ندارند.

3. موجودات تام آن است كه خداوند اينها را كامل آفريده و كمالشان هم در عبادت الهي است. اینان همواره مستغرق در عبادت حق‌ تعالی هستند و نیازی به چیزی و کسی ندارند و از جاي ديگر كمك نمي‌گيرند. اینان ناقص هم خلق نشدند. از این دسته می توان به مجرّدات عاليه اشاره کرد. شايد عرش و لوح و قلم و اينها از همين قبيل باشند.

4. موجود فوق‌التمام فقط ذات اقدس الهي است كه نه تنها نقص و حاجتي ندارد بلكه حاجت هر محتاجي را هم او برآورده مي‌كند.

جایگاه انسان در میان موجودات چهارگانه

از آن جایی که انسان ها موجودات خاصی هستند و دارای اراده و اختیارند می بایست آنان را در جایگاه دیگری قرار داد؛ زیرا اینان تا زمانی که در دنیا هستند در حال شدن و صیرورت هستند و نمی توان آنان را در هیچ یک از دسته بندی های گذشته قرار داد،‌ بلکه اینان خودشان مشخص و معین می کنند که در کدام سه دسته قرار خواهند گرفت. از این رو گفته شده است که انسان‌ها سازه افکار و اعمال خودشان هستند. در انسان ها می توان هر سه دسته را یافت. برخی خودشان را جزو دسته اول قرار می دهند و هرگز از نقص بیرون نمی آیند و از استعداد الهی خود بهره نبرده و زیانکار و اهل خسران هستند(سوره عصر) اما برخی دیگر به مقام مستکفی می رسند و برخی دیگر هم به مقام تمام دست می یابند.

ثقه الاسلام كليني در كافي از وجود مبارك پيغمبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) نقل كرد كه حضرت به برخي از اصحاب فرمود: اگر شما بر حالات معنوي و الهي‌تان مداومت كنيد، «لصافحتكم الملائكة ؛ ملائكه با شما مصافحه مي‌كنند.»( الكافي, ج2, ص424) عدّه‌اي از انسان ها با عبودیت راه کمال را می پیمایند و خدایی و ربانی می شوند به گونه ای که فرشتگان خدمتکاران آنان می شوند. این هایی که در طلب علم الهی هستند و در این راه خلوص دارند و به علم خودشان هم عمل می کنند،‌فرشتگان در خدمت ایشان قرار می گیرند؛ چنان که پیامبر(ص) می فرماید: إنّ الملائكة لتضعُ أجنحتها لطالب العلم؛ فرشتگان بالهایشان را برای طالب علم پهن می کند.»( الكافي، ج1، ص34)

پس انسان می تواند از راه عبودیت رنگ خدایی گیرد و صفات الهی را در خود تحقق و ظهور بخشد و متاله شده و در مقام خلافت الهی، به ربوبیت وپروردگاری بپردازد و همگان از جمله فرشتگان ساحت قدس را به خدمت گیرد تا اهداف او را تحقق بخشند. اینان به نوعی دارای تمامیتی هستند که نه برای برآورد نیازهای خود بلکه پرورش دیگران از جنود الهی از جمله فرشتگان بهره می برند. اینان جانشین خدا و خلیفه الهی هستند و نیاز آنان به فرشتگان و دیگر جنود همانند بهره گیری خداوند از فرشتگان به عنوان جنود و مجاری فیض است.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا