تاریخیعرفانمقالاتمناسبت ها

منظومه کرامات آیت الله شیخ علی اکبر الهیان

 آن چه در پی می آید منظومه ای از کرامات آیت الله شیخ علی اکبر الیهان است که توسط خانم فرزانه سیده پروین جوادی به نظم در آمده است.

شیخ علی اکبرالهیان وهمسفری با کولیان

آن الهیان   که   بُد   اهل   نظر                         در رهی با کولیان   شد همسفر

کولیان چنگی به سازی بر زدند                         زخمه ای بر روح پاک ِ او زدند

با   تبسم   لیک   شیخ ِ ما گرفت                        ساز را زان کولیان ِ بد سرشت

با   نوازش دست بر آن ها نهاد                         بعد از آن بر صاحبانش باز داد

گفته شد بار ِ دگر آن قوم ِ پست                         بی حیا ، بر سازها   بردند دست

سازها   اما خموش و بی   صدا                         گشته مسحورِ دو دست شیخ ِ ما

منبع منثور:     (منصوري،75:1379)

 

شیخ علی اکبر الهیان وعشق دختر ترسای قزوينی

دختر ِ ترسای   قزوینی   چنان                         رخنه کردی اش میان روح وجان

که   اگر سید   زرآبادی   نبود                         بی گمان آن عشق، ایمان می ربود

سرگذشت شیخ   صنعان داشتی                           مهر ترسا در دل و جان   داشتی

فرق اما هست زین جا تا سما                           بین   آن شیخ و میان ِ شیخ ما

«شیخ صنعان پیرعهد خویش بود                           در کمال ازهرچه گویم بیش بود

شیخ بود او در حرم پنجاه سال                         با مرید ِ چهار صد صاحب کمال

هر مریدی کان او بود ای عجب                         می نیاسود از ریاضت روز وشب

هم عمل هم علم با هم یار داشت                       هم عیان   کشف هم اسرار داشت

قرب پنجه حج به جاي آورده بود                       عمره عمري بود تا مي كرده بود

خود صلوة وصوم بی حد داشت او                       هیچ   سنت را   فرو نگذاشت   او

پیشوایانی   که   زو   پیش   آمدند                       پیش او از خویش بی خویش آمدند

موی می بشکافت   مرد   معنوی                       در   کرامات   و   مقامات   قوی

هر که   بیماری   و سستی یافتی                       از   دَم ِ   او     تندرستی   یافتی

خلق را فی الجمله درشادی و غم                       مقتدایی   بود   در   عالم   عَلَم»1

یک کرشمه دین او بر باد داد                         داغ ِ ننگی   بر   جبین   او   نهاد

«شیخ ایمان داد و ترسایی خرید                         عافیت بفروخت ، رسوایی خرید»2

شیخ ِ ما اما   جوانی ساده زیست                       «آرزوها بر جوانان عیب نیست»

تا   خدا عشق ِ جوانی می رسد                         عشق پیری سر به رسوایی کشد

گر   نبودی آن   مرید   نیک خو                         بود صنعان هم   چنان بی آبرو

زین طرف هم سید آن مرد خدا                         شیخ را از بند تن   کردی رها

شیخ ِ صنعان را طلب ،آن یار کرد                         شیخ ِ ما را سیدش   بیدار کرد

منبع منثور: (بندرچی،83:1389)

 

 

تواضع مرحوم الهيان نسبت به امام رضا(عليه السلام)وتصويرقاب شده آيت الله بروجردي(ره)

مجتبي   آن   شيخ ِ نيك   روزگار                         آن كه بودي جلوه اي از كردگار

گفت :عمري   ساكن   مشهد   بُدم                         ميزبان   دايي ام   يك   شب   شدم

آن   الهيان   كه   مرد ِ علم   بود                         آن كه زنگاراز دل ما مي زدود

وقت ِخواب شيخ چون آنشب رسيد                         خواب ناگه از دو چشمانش پريد

گفتم :آخر اي صفاي روح و جان!                         از چه رو خوابت رميد از ديدگان؟

گفت:آن سو ، جلوه گر سلطان ِ ما                         ضامن آهو ، علي موسي الرضا

اين طرف در زير نور ِ ماهتاب                         ديده ام عكس بروجردي به قا ب

نور ِ شه ، شب را چراغان مي كند                       عكس ِ آن   عالِم   نمايان   مي كند

نه عجب گر اين چنين خوابيده ام                       امشبي را   من   بزرگان   ديده ام

شيشه هاي عُجْب را بايد شكست                       با تواضع بايد اين جا بر نشست

منبع منثور: (ميرحسيني،1392: 206-195)

 

 

 

 

آیت الله بروجردی وبازگذاشتن دست الهیان برای دخل وتصرف دروجوهات شرعی

بابروجردی کسی گفت این سخـن                           که ای یگانه درمیـــــان ِانجمــــن

برالهیـــــان توحکمــــــی داده ای                           مال شرعی درکـَفــَش بنهـــاده ای

دست اولکن برآن بگشاده نیســت                          دستش ازاموال ِآن دانم تهــــیست

درتهی دستی برآردروزگـــــــــار                         دســـت ِاورااندکی بگشـــــاده دار

این چنین فرمودآن جان ِجهــــــان                         مرجع عالی مقـــــــام ِشیعیــــــان

اوامین ِ ماســــــت اندرآن دیــــار                         هست اودرچشم مایک شهریــــار

دست ِاوبازاست باز ِباز ِبــــــــاز                           تانمایدهرزمــــــان رفع ِ نیـــــــاز

چون الهیـــــان شنیدی آن خبــــر                           لرزه ای افتادی اش ازپابه ســر

پس بفرمودی به صدعـــّــزوادب                           ازبروجــــردی بسی دارم عجب!

کوامینم خوانــــــده نزددیگــــران                           آنگهم گوید :ببــــرامـــوالشــــــان

بهترازمن داند او،ناراست ایـــــن                         هم بسوزاند سمــــاوات وزمیــــن

گوچنین کاری نه کارِهمچوماست                         مال ِمردم خوردن آخرکی رواست

بابروجردی کلامش گفته شـــــــد                         روی اوهمچون گلی بشکفته شـد

گفت:دانستم که می گویدچنیـــــن                           زان سبب نامیدمی اوراامیـــــــن

 

 

پرسش شيخ مجتبی قزوينی وپاسخ شيخ علی اكبرالهيان به او

مجتبی آن شیخ نیـــــــک روزگار                         آنــــکه بودی جلوه ای ازکردگار

روزی اندرمحضراستـادِخويــــش                           برگشادی مصحف حق رابه پيـش

آن الهيان كه چون ابــر ِبهــــــــار                           پرزگل می شدازاوهرشــوره زار

ازسبــأ چون آيت ده رابخوانـــــــد                         پـس الهيـــان در ِمعنـــــا گشــــــاد

مجتبی گفت:ای بدل مهرت فزون!                         پير ِمن ،ای شيخ ِصافی انــدرون!

قصه ی داودوآهـن خوانــــــــده ام                         لـكن اندرمعنی اش درمانـــــــده ام

آتشی بايدكه آهن تفتـه كـــــــــــرد                         آن نبـی بی كوره وآتش چه كرد؟!

گرچه آن نكته بدانستـی نكــــــــــو                         هـم كرامت خواستی بينــــــــدازاو

يك مسين سينی به نزد ِشيخ بــــود                         پس الهيـــــــــان نظربرآن نمــــود

نرم نرمك دست برسينی كشيـــــــد                         سينی مس رابه آسانی بُريــــــــــد

شيخ ِماگرچه قوی پنجه نبـــــــــود                         پاره آن سينی چوكاغذمی نمــــود

بعدازآن فرمودی آن نيكوتبـــــــــار                         آنچه ديدی،هست لطف ِكردگــــــار

آنچه ماكرديم كار ِاولياســــــــــــت                         معجزه اما نشـــان ِانبياســــــــــــت

«جان ِداودازشعاعش گرم شــــــــد                         آهن اندردستبــــافش نرم شـــــــــد»

حضرت داوداگرآهـــن بتافـــــــــت                       نه عَجَبْ!چون دست حق آهن گداخت

منبع منثور:(كرمی پور،1382:ص46)

مرحوم الهيان وخبردادن ازلقمه حرام برسرسفره

درسرايی شيـــخ ما شد ميهمــــــان                       آن الهيان ، انيـس روح وجـــــــان

بودی اندرحلقه ی ياران ِخويــــش                         خادم آمددست برسينه به پيـــــــش

پيش ِروی شيخ خوانی گسترانـــد                         روی آن نان وكبابی برنهــــــــا د

شيخ دست ازسفره امابركشيــــــد                         ميزبان هشيـــــاربود اورابـديـــــد

گفتی اش: ای ديده ی نورانـــی ام!                         عشق توحك گشته برپيشانـــــی ام

بركشيدی دست خودازخوان ِمــــا                         گوچرا ازكف فكنــــدی نان ِمـــــا؟

شيخ فرمودی:كه ای نيكوخصا ل!                        آنچه بینم نيستی پـــــــا ك وحلال

بنگرم برخوان ِ توچون هردمــــی                         مـن به سفره نان وخون بينم همـی

پرسشی ميكن،ببين خون ازكجاست                     نان وخون خوردن نه درآئين ِماست

لـــرزه براندام ِ خــــــادم اوفتـــــا د                       خم شدی،برپای ِشيخ ِمــــــا فتــــا د

گفت:ما را گوسفندی نيـــك بــــــود                       هم چواودرگله ی ما خود نبـــــــود

ليك وقت ِذبح ،آن مــُـــردارشــــــــد                      هم زوحشت هردوچشمم تارشــــــد

پس نهان كردم زارباب آن سخـــن                       اين خطا من كرده ام ای شيخ ِمــن

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مأخذسروده ی فوق داستان منثوری است كه درآيت عرفان خليل منصوری آمده؛وسراينده اين اثر،تاحدودی آن راتغييرداده است.

توصيه ی شيخ به فروتنی

نقل كردی عالمــــی نـامْ آشنـــــــــا                       كه زمانی بود شيخْ استــــاد ِ مـــــا

آن الهيان كه بُدمردی بصيــــــــــر                       آن كه بُدصاحب دلی روشن ضمير

جمع گشتی چنديار ِ هم زبـــــــــان                       گرد ِآن شيخ عزيــــزومهربــــــان

جملگی گفتند :ای شيـــخ ِنكـــــــــو                       درسی ازاخلاق بريـاران بگـــــــو

شيخ معراج السعاده برگشـــــــــا د                       عاشقانه دل به تدريسـش نهـــــــا د

من چوپروانه به گـــــــرد ِروی او                       محوگفتــــــار ِمه آيينــــــه خـــــــو

تاكه روزی عزم گرمابه نمــــــود                         جمله اسبابش ميان ِبقچـه بـــــــود

بقچه ی خودرابه دست من بـــدا د                         پس قدم درراه گرمابــــه نهــــــا د

دردلم آمــد كه چون گردم عيــان؟                       بقچه دركف پيش چشم مردمـــان!

بقچه ی شيخ آبروی من بَــــــــرَد                         شـرمسـاری برجبين من نَـهـَـــــــد

شيخ گويی خودندانداين زمـــــــان                         من فلان ِ بن فلان ِ بن فـــــــــلان!

برزبان ليكن نياوردم سخــــــــــن                         تامبادْ آزرده گرددشيخ ِ مــــــــــن

لكن اونجوای ماودل شنيــــــــــــد                         آه ِسردی ناگه ازدل بركشيـــــــــد

گفت:ای جان!ردشدی زين آزمون                         چون بديدم حاصل ِ درسم كنــون

نيك دانستم كه دراين رهگـــــــذار                         تخم افكندم ميان شــــــــــــوره زار

دردلم بودی برافروزم چــــــــراغ                         هســــت اماباد ِعُجْبَت دردِمـــــاغ

خودپرسـتی چون كه بودَت راهبـر                         درس وبحث ِ شيخ بودی بی ثمــر

زانهمه بحث وكلاس آخرچه سود؟                         چون غرورت همچنان برجای بود

«دربهاران كی شودسرسبزسنـگ                         خـاك شوتاگل برويي رنگ رنگ»

 

 

 

 

 

 

 

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مأخذسروده ی فوق،مصاحبه ای است كه دكترمحمدرضابندرچی به مناسبت برگزاری اولين همايش بزرگداشت سيدموسی زرآبادی درمورخه ی20/7/92بااستادمهدی توكل درمنزل ايشان داشته است.مصاحبه ی مذكوردرمجموعه مقالات سيمرغ قاف عشق تحت عنوان”نكته هایی ازعارف واصل شيخ علی اكبرالهيان “به چاپ رسيده است. شيخ علی اكبرالهيان ازشاگردان سيدموسی زرآبادی واستادتوكل ازشاگردان مرحوم الهيان بوده است.ونيز نظيراين داستان درصفحه ی 83حكمت ابوالحسن ِ دكتربندرچی اززبان سيدمرتضی سيدجوادی پژوهی نقل شده است.

 

تأثيركلام شيخ دردفع غم ورسيدن به آرامش

«آيت كبرای حق سيــــــــدجليــــل»1                           نقل كردی داستانی بـــــــی بديـــــل

گفت چون بيمارشدآن دلستــــــــان                           آن الهيــــــان كه بـُـــد آرام ِ جـــان

برســـرباليـــــــنش آمد دختــــــری                           دختری محجوب ونيكومنظــــــری

«دختری آرام وروحانی صفــــت»2                       درره دين بودی اش صدمعرفــــت

تازشيخ ِ ماپرستــــــاری كنــــــــــد                         هم به بهبودش مرايــــاری كنـــــــد

عشق آن دختردلم بردی زدســــــت                         مهر اوبرروح وبرجانم نشســـــــت

دختــــرك امانيامـــــــد چنـــــد روز                         من نديدم آن مَه ِ گيتی فـــــــــــروز

پس شنيدم خانه اش آتش گرفـــــــت                         شعله ای هم دامن مهوش گرفــــــت

آن خبــــــــر،آرامشـم بربـــــــاد داد                           شورشی درروح وجان من فتـــــا د

جسم وجانم زان خبررنجورشــــــــد                         روزروشن چون شب ديجورشـــــــد

آن زمان كه دل چنين آشفته بـــــــود                         شيخ اندربسترِ خودخفتـــــه بـــــــود

اونه يارای ِ كلامـــــــی داشتـــــــــی                         نه توانستــــــــی زجابرخاستـــــــــی

ناگهان امادرآن ساعت نشســـــــــت                          لحظه ای دربحرفكرت غرقه گشـت

گفت:سيد!آن همه ايمان چه شـــــد؟                           آن همه عشق توبرقران چه شـــــد؟

دركلام ِ حق مگرسودی نبــــــود؟!                           كين خبرصبروقرارت را ربــــــود

بی قراری برچنين امری خطاسـت                           عمر ِ آن دختر به دستان خداســـت

گركه اورامرگ درتقديرنيســـــــت                           آن كه ميرانَدبگوآخركه كيســــــت؟

«گربجنبــــــد تيغ عالم هم زجــــای                           خود نَبُـــــرَدهيچ بی اذن ِخــــدای»

شيخ اين گفت وبه بالين سرنهـــــا د                         آن سخـــــــــن آرامشم رابـــــــازداد

آن عتاب ِ اوبه دل آمــــــد فـــــــرود                         ازازل گويـی چنين عشقــی نبــــــود

(همان:ص212)

 

 

 

 

 

 

 

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

  1. این مصراع مطلع قصیده ای است ازمیرزاعلی اکبرثقفی متخلص به خرم قزوینی که درتجلیل ازسیدجلیل زرآبادی سروده شده است.
  2. این بیت ازقصه ی شیخ صنعان عطاراست وسراینده اندکی آن راتغییرداده است.واصل آن چنین می باشد:

دختری آرام وروحانی صفت     درره روح اللهش صدمعرفت

زينهاربرای به كارگيری علوم غريبه

نقل كردی مردی ازمردان ِ ديــــن                         داستانی بس جميل ودلنشيــــــــــن

كه شبی من هاتفی ديدم به خـواب                           داشتی رخساره ای چون آفتــــاب

پس به خوابم يك دعاآموختــــــــی                           شعله ای درروح وجان افروختـی

گفـــــــــت برهردرداين باشـد دوا                           درد وبيماری ازآن يابد شفــــــــــا

صبح ِ فردازودبنشستم به پيـــــش                          دركنـار ِ مــادر ِ بيمار ِخـويـــــش

برسربالين اوخواندم دعـــــــــــــا                             چندباری هم دمـيدم بی صــــــــدا

مادرم ناگه ازآن بستربخاســــــت                             من بدانستم زتأثيردعا ســــــــــت

آزمودم بعدازآن هم چندبــــــــــار                             آن دعابردردمندان ِ نــــَـــــــــزار

گرچه آن راآزمودم من بســــــــی                             قصــه را اما نگفتــم باكســـــــــی

سرخوش ازدانستن رازی چنيــن                             رفتمی تاكوی ِ آن شيخ ِمهيــــــن

آن الهيان كه بُـــد مرد ِ خــــــــدا                               بـــاهمـــه اهل سما بود آشنــــــــا

گفت:ای جان!ديدگان رابازكـــــن                             آنچه رادادند بـازيچــــــه مكـــــن

تحفه ای كان شب بخوابت داده اند                            ازبـــــــرای ِامتحـــــانـــت داده اند

سرخوش ازآن كی چنين بايدشدن؟                           راز دارِ ســّر ِ حق بايد بـُــــــدن

زينهار! أرمادرت بيمارگشـــــــــت                           آن دعادركاراونتوان كه بســــــــت

ترسم آن كس كان دعارايـــــــادداد                           عاقبت ايمـــــان توبربــــــــــاد داد

درعَجَبْ گشتم چوفرمودآن سخـــن                           كزكجا آگه شدی ازسـِّر ِ مــــــــن؟!

زينهارش روح ِمن بيداركـــــــــرد                           روح وجانم توبه ازآن كاركــــــــرد

(همان:ص210)

 

به كارگيری علم احضارمخاطب وعتاب شيخ علی اكبرالهيان

نقل كردی نيك مردي بس شريــف                           داستانـی نغز وزيبا ولطيـــــــــــف

درجوانی گشت يك چندی نصيــــب                           شاخه ای ازگلشن علم ِ غريــــــــب

علم ِ احضــــــار ِمخاطــب داشتــــم                           چندی ازعمرم بـــدان پرداختــــــــم

چون به لب اوراد ِآن می شـد روان                           می شدی هريار ِغايب زان عيــــان

آزمــــــودم آن عـمـل رابـــارهــــــا                           غافـــــــل ازآزار ِ مردان ِخــــــــدا

يك شبی سرمابه اوج ِ خودرسيــــــد                         برف سنگينــــی زمين كردی سپيـــد

زيرِكرسی ديدگانم مست ِخــــــــواب                         ناگهان بردل فرودآمـــــــدخطــــــاب

كه ای فلانی ! شيـــخ داردباتوكـــــار                       آن الهيـــــان كه باشـــــــد بس كبــا ر

نيم شب ازجای خودبرخاستــــــــــــم                         عزم ِكوی ِ شيــــخ خودرا داشتــــــم

بردرِ حجره رسانــــدم خويشتــــــــن                         هاتفی گفتـــــا وليــــــكن درمــــــزن

بازگشتم ليـــــــــك بودم بی قـــــــرار                       دل پرازآشــــــوب وشورِانتظــــــــــار

الغرض تاصبح ، چنديــن مرتبـــــــه                         من برفتم تــــــابـه درب ِ مدرســـــــه

بازمی گشتم ولی بی هيـــــچْ ســـــود                         اختيارْ آن شبْ به دست ِ مـن نبـــــود

بی قراری جان ودل رامی گداخــــت                         گويی آن شب هيچ فردايی نداشـــــت

پس تمام ِشب مرا آنســان گذشــــــت                        شب گذشتی، آسمان روشن بگشـــــت

صبح ِفردا شيخ چون ما را بديـــــــــد                         گفت:دوشت آن عتاب ازمـا رسيـــــــد

خواستــــــم تاكه بگويم ای رفيـــــــق!                       تـــابه كــــی آزار ِيـــاران ِشفيــــــــق؟

خوش نباشــــدخلـق راحيران كنــــــی                       روح آنان راتـــــــوسـرگردان كنــــــی

شيخ اينســـان روح من بيداركــــــــرد                         آنچنـــان كه توبــه ازآن كـــــاركــــرد

 

 

 

 

 

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مأخذ سروده ی فوق،داستانی است منثوركه دكترمحمدرضابندرچی ازمرحوم حاج جعفرمنصف پور(چايچی)نقل كرده است .اين قصه به صورت نثر درصفحه 93دانای اسرارسيده فاطمه موسوی نيزآمده است.

 

كلامي ازشيخ علي اكبر الهيان

نقل كردبندرچي از سـيـــــد جليـــــل                      آن كه روحـی داشت پاك وبی بديــــــل

كان الهيان كه مردي مــــــــرد بــــود                     حافظ شيـــــرازاين گونــــــه ستــــــود

که«مضّل است حافظ اماضّال نيست»*                   خودزاهـــــــل ِ وادي ضلّال نيســـــت

گــرچه مدح جام وبا ده گفته اســـــــت                     دل ولــــــی برنورقران بستــــه اســــت

كيســــــت حافظ ؟مست جام لم يــــــزل                     اولســــــان الغيـــــــب بـــــــودی ازازل

 

 

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

به نظرمی رسداين توصيف شيخ ازحافظ وكلام نافذاوبازمی گرددبه تهمت يزيدی گری كه درآن روزگارعالمان دين واهل ادب حافظ رابدان متهم می كرده اند. چراكه درجهان اسلام اولین کسی که مفاهیم معنوی ومذهبی واخلاقی رابه سخره گرفت وبی پرده دم ازلذت وعیش وشراب وشاهدزدومقصوداوهم جزهمین می ومعشوق ظاهری چیزی نبود،یزیدبن معاویه بود.(مطهری ، عرفان حافظ ،1370:70)

شهیدمطهری دربارۀ شعریزیدچنین می گوید:

یزیدشاعری فوق العاده توانمندبوده و شنیده ام دیوان اشعارش هم چاپ شده ولی شخصأ آن راندیده است.قاضی ابن خلكان كه ازعلمای بزرگ اسلام است،به يزيدارادتی نداشته اماشيفته ی شعراوبوده است.

:نمونه ای ازاشعاریزید

«دوستان ! ندیمان ! به پا خیزید.صدای موسیقی را , اغنیه ها راگوش کنید.جام می دمادم بنوشید وذکرمعانی وحرفهای اخلاقی را رهاکنید.من کسی هستم که آوازعودها مراازشنیدن صدای اذان بازداشته است وبه جای حورالعین که دربهشت وعده می دهند, پیرزنی راكه داخل این خم است انتخاب کرده ام.کلمۀ عجوز که ظاهرأ درزبان عربی کنایه ازخمرکهنه است»(همان)

نمونه ای دیگر

«اگرشراب به دین احمدحرام است , به دین مسیح بنوش.»(همان)

حافظ وتهمت یزیدی گری

برخی حافظ رابه یزیدی گری متهم کرده اندبه آن دلیل که اولین مصراع بیت اول دیوان اویعنی«الایاایها الساقی ادرکأسأ وناولها »ازیزیدبن معاویه بوده ؛ که البته مصراع دومش «که عشق آسان نموداول ولی افتادمشکل ها»فارسی وازخودحافظ بوده است.(همان)

“سودی “مردی ترک زبان بوده که بازبان فارسی آشنا بوده و اشعارحافظ رابه فارسی شرح کرده است.البته شرحش عرفانی نیست بلکه لغوی وادبی است.به مقاصدحافظ هیچ کاری نداشته وفقط دیوان رابرای ترکانی که بافارسی آشنا بوده اند, تجزیه وترکیب کرده است.»(مطهری ,عرفان حافظ, 72:1370)

هم ایشان دراین دیوان نقل می کندکه:

اهلی شیرازی خواسته دراین باره ازحافظ عذری بیاورد, بنابراین گفته است:

«خواجه حافظ راشبی دیدم به خواب

گفتم ای در علم و دانش بی همـــال

ازچه بستی   برخود این شعر یزید

با وجود این   همه   فضل و کمال

گفت واقف نیستی   زین   مسئلـــــه

مال کافر هســـت بر مؤمن حلال

ولی کاتبی نیشابوری این عذررانپذیرفته وچنین سروده است:

«عجب در حیرتم از خواجه حافظ

به نوعی کش خرد زان عاجز آید

چه حکمت دید در شعر یزیــــد او

که در دیوان نخست از وی سرایـد

اگر چه   مال   کافر بر مسلمـان

حلال است و در او قیلی نشایـــد

ولی از شیر عیبی بس عظیم اســت

که لقمه از   دهان   سگ   ربایـــد

(مطهری ,عرفان حافظ, 72:1370)

 

 

 

 

 

 

 

علاقه ی مرحوم الهيان به لفظ زيبای سلام

آن الهيـــــان كه بودی مرد ديـــــن                           آن كه بُدشيخی شريف وراستيــــن

آن صبورومهربان وخـــــوش كلام                           بُد مُحــّب ِ لفــظ زيبـــــــــای سلام

ای خوشـاعطر ِ سلام شيخ ِمـــــــن                           درميــان گل سِـــــتان های سخــــن

كه سلام آن نام نيكـــوی خداســـــت                           زينت ِمردان باحـــــق آشناســــــت

كاش مردان بزرگ ونيــــــك نـــام                           هم بياموزندزان شيـــــخ هُمـــــــام

بی سلامی هست رسم ِ تازيـــــــان                           آن زمان كه جنگ باشددرميــــــان

می گريز ازبی سلامان ای جــوان                           تابمانی زان خبيثـــــــان درامـــــان

دوستی بابی سلامـــان ابلهيســـــت                         بی سلامان راجُوی هم خيرنيســت

خوش بفرمـــــودی اميرمومنيـــــن                           درعجب می باشم ازاهل زميــــــن

اول وانجام اوبدرنگ وبوســــــــت                           كين تكبرازچه رو درجان اوســـت

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مأخذسروده ی فوق مطلبی منثوراست كه درحاشيه صفحه ی 83حكمت ابوالحسن دكترمحمدرضابندرچی آمده است.ايشان اززبان سيدجليل بن سيدموسی زرآبادی نقل می كندكه:مرحوم الهيان به كلمه سلام خيلی اهميت می دادوآن راازاسامی مهم الهی می دانست.هم ايشان درادامه چنين آورده است : سيدجليل احتمال می داد كه آقای سيدمحمدموسوی خويينی هاصاحب امتيازروزنامه ی سلام كه زمان بسياری رادرمحضرمرحوم الهيان بوده است؛درانتخاب نام سلام برای روزنامه اش ازعلاقه ی مرحوم الهيان الهام گرفته است.

علاقه ی شیخ علی اکبرالهیان به سادات

شیخ من پروانه برسادات بــــــــود                           غم زدل با حُبُّ آنان مــــــی زدود

یاری ازیاران اوگفتــــا چنیــــــــن                           که بُدم شاگرد ِآن شیـخ مهیــــــــن

یک تن ازسادات شهرم بودیـــــــار                           هردومان شاگــــردآن شیخ کبـــــار

گرچه اوشاگردی همچون مابُــــدی                           حرمت ِ اُستـــادی اش اما بُـــــــدی

هرزمانی کوبه محضرمی رسیـــــد                           شیخ راگل هابه جان برمی دمیــــــد

پیش ِ پای ِ اوبه پـــــا می خاستــــی                           حرمتش ازجان ودل می داشتــــــی

زانچه می کردی روانم درشگفــــت                           ازحســـدجان ودلــــــم آتش گرفـــت

هرچه کردم آن حســــدنــامـدبه بنــد                           گوش ِ دل هم بسته شدبرهرچه پنـــد

عرض کردم: آخرای نیکوبصـــــــر                           نه چنان اومی کنی درمــا نظــــــــر

این همه تکریم آخربهر ِچیســـــــت؟                           رهروی چون ماست اووبیش نیست

زانچه گفتم شیخ گشتی دل فکـــــــار                          گفت: اورا مــَـرنمی دانی تبــــــــار؟!

اونه چون ما،اوزنسل مصطفی سـت                           جـدِّ اودُردانه ی بحــر خداســـــــــت

کیست جدش؟فخر ِ جمله کائنــــــات                           «سایۀ حق، خواجۀ خورشیــد ذات»

پیشوای این جهــــان وآن جهـــــــان                           مقتــــــدای آشکــــــارا و نهــــــــان

مهتریــــــن وبهـتریــــــن ِانبیـــــــــا                           رهنمـــــــای اصفیــــا واولیــــــــــا»

خودبگوشایسته ی اکرام نیســــــــت                          آنکـــه جدش فخر ِ جن وآدمیســـت؟

 

مرحوم الهیان ومردی که اعتقادات دینی وی سست بود

یک تن ازیاران آن خورشید بیــــــن                           آن الهیــــان فقیـــــــــه ِ راستیــــــن

گفت: بودی شیخ ِ مابس هوشیــــــار                           روح ِ اوآیینه ای بُــــــد بی غبــــــار

بُــــد رَدای علم وایمــــــــان دربَرَش                           افســــــرِحــق وحقیقـــــت برســرش

در رهی مــردی بدیــــدی ناتمــــــام                           در ره ِ دین سست رأی وسست وگام

گشته رنجــــــوراززکـــــام ودرد ِآن                           سینه اش زخمی ِآفــــات ِ خـــــــزان

گفت: می دانی توای شیخ ِ همـــــام!                           هیچ دردی نیست چون درد ِزکـــــام

بی خبرآیدحمله کندبرجــــان وتـــــن                           می کند تــــن راگرفتــــــــار ِ مَحَــن

بافطانت گفت آن اهـــــــــل ِ یقیـــــن                           درد ِ بی دینی بُـــوَد هم این چنیـــــن

آشــــــــــــکارا او نمـی آیـــــــد ز در                         هم چودزدان سخت آیدبـــــی خبــــــر

جان کندتبدار ِ شـــرک وتُرّهـــــــا ت                         آن زمان قران بُـــوَد نـــــور ِنجـــات

آیــه آیــه پـــرزنــــــور و تابنـــــــاک                         می کنـــد آلودگــــــی ازروح پـــــــاک

«لذت ِ نـــــورمسلمـــــــانی دهـــــــــد                         نیستــــی ِ نفــــس ِظلمـــانی دهـــــــــد

ای خوش ان دل کزسرصدق ونیـــــاز                         دربـه روی آن کنـــدهرلحظـــه بــــــاز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 

مرحوم الهیان ومردی که تجاهل می کرد

گفته شد مردی جهول وخیره ســـــر                           که بُـــــدی بیگانگـــــانش راهبـــــر

بـودی ازعمـــــال ِ دربــــار ِستـــــم                           خود نبودش بهر ِمردم هیچ غــــــــم

هم بُدی اوبی هنرهم اهـــــل ِخشــــم                           هم به دستان ِ اجانب داشت چشــــــم

می بُدی دربزم ِآنان مســــت وشـــاد                           هررسالـــــت داشتــی بردی زیـــــاد

قهقهه می زدبه جمـــــــع ِ دشمنـــان                           خواری وذلت بُدی اش ارمغـــــــان

عقده ی تلخ ِحقــــــارت داشتــــــــی                          مـرغ آنان غــــــاز می پنداشتــــــی

الغرض!روزی گــــــذار ِ او فـِــتــاد                           برالهیان که بُـــــد نیکــــــــونهـــــاد

چونکه گشتی شیخ با او روبـــــــرو                           عالمانــــه پرسشی کــــــــردی ازاو

گفتی اما مردِ بیگانــــه پرســـــــــت                           آنـکه دردست ِاجانب داشت دســــت

کین زبان رافهم نتوانـــــــم نمــــــود                           ایـن زبان ِاجنبـــــــی گویی که بــود

شیخ بودی نکته سنـج ونکتـــــه دان                          برگشودی زیرکانـه پس زبــــــــــان

گفت:آری این زبان ِاجنبــی ســــــت                           چون مرااینک مخاطب چون توئیست

بس که بابیگانــــــگانی همنشیــــــــن                         خویشتن رااعجمــــی سـازی چنیـــن

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منبع منثور: (دانای اسرار،ص96)

 

وفات الهيان

چون الهيان پروبالش گشـــــــــــود                           عاشقانــــــه عزم ِعلييــــن نمـــــود

پس بروجردی براوخواندی نمــــاز                           گفتی اش آنگه به لحنی پرگـــــــداز

كاش ای آيينــــــــه ی دين ِ خــــــدا                           تونمازی برمـــن آوردی به جـــــــا

بازفرمودی كه مردی خفته اســـــت                         كزخداغيرازخدا ناجستــــه اســــــت

چون كه دنياخاكيان رامی فريفـــــت                          يك نظردرروی خوبش بنگريســــت

پس بدانستی كه اومرد ِخداســــــــت                         ازبرايش دام گستردن خطاســـــــت

منبع منثور: ( منصوری، 1379: 107)

 

 

 

 

 

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دكترمحمدرضابندرچی دراين باره نقل كرده است:كه دليل نمازگزاردن آيت الله بروجردی برپيكرمطهرمرحوم الهيان آن بوده است كه هر دوبزرگواردرنجف اشرف و دردرس آخوندخراسانی حاضرمی شده اند؛وازهمانجابايكديگرمأنوس بوده اند.وآيت الله بروجردی كاملأبه مقام علمی ومعنوی شيخ آگاه بوده است. (دانای اسرار،ص98)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا