عرفان

مقام ربوبيت عبد

مثل خدا شدن

خداوند در حديث قدسي فرموده است: عبدي اطعني حتي اجعلك مثلي انا حي لا اموت اجعلك حيا لاتموت و انا اقول للاشياءكن فيكون و انت تقول للاشياء كن فيكون؛ اي بنده من؛ مرا فرمان بر تا تو را همانند خود سازم. من حي ناميرايي هستم و تو را نيز زنده ناميرا مي سازم. من به هرچيزي فرمان دهم خواهد شد، تو را نيز چنان مي كنم كه به هر چه فرمان دهي انجام پذيرد.

براي دست يابي به اين مقام راه اطاعت، راهي است كه در حديث قدسي ديگر به نام قرب النوافل آمده است. خداوند در آن جا مي فرمايد: ان العبد يتقرب الي بالنوافل حتي كنت سمعه الذي يسمع به و بصره الذي يبصر به ويده الذي يبطش به؛ بنده با انجام نوافل به من نزديك مي شود تا من گوش او مي شوم كه با آن مي شنود و ديده اش مي شوم كه با آن مي بيند و دستش مي شوم كه با آن عمل مي كند.

وحدت خدايي

اين همان وحدتي است كه ميان بنده و خدا پديد مي آيد و تفاوت ها جز در عبوديت و ربوبيت ذاتي (نه طولي) از ميان مي رود. اين گونه است كه هر آن چه از بنده صادر مي شود از خدا و به اراده اوست و شخص، ذات و وجودش را به خداوند تفويض مي كند و عمل او عمل خدا مي شود و خدا از راه او در كائنات تصرف مي كند.

اين همان مقام وحدتي است كه خداوند در آيه 17 سوره انفال براي خود و پيامبر (ص) اثبات مي كند و مي فرمايد: و ما رميت اذ رميت و لكن الله رمي؛ اي پيامبر تو تير نيانداختي زماني كه تير انداختي بلكه اين خداوند است كه تير انداخت. در اين زمان همه آن چه در فلسفه به نام امكان شناخته مي شود از بنده سلب و زايل مي شود و بنده به صفات وجوبي متصف مي گردد.

بنده به صفات ربوبي

امام صادق (ع) اين ترقي ذاتي از امكان به وجوب را اين گونه تعبير مي كند كه بنده متصف به صفات ربوبي مي شود: العبوديه جوهره كنهها الربوبيه؛ ما فقد في العبوديه وجد في الربوبيه؛ عبوديت و بندگي حق، جوهري است كه كنه و حقيقت آن ربوبيت است آن چه انسان در عبوديت از دست مي دهد در ربوبيت به دست مي آورد.

به سخني ديگر بنده اگر در مقام عبوديت، كبرو تكبر را از دست مي دهد و به تواضع و فروتني مي رود، در عمل به بزرگي ربوبيتي دست مي يابد. كسي كه به فقر ذاتي خويش در مقام عبوديت اقرار مي كند به غناي ربوبيت مي رسد. (فاطر آيه 15)

استدراک
اما متن حدیث این گونه است: يا ابن آدم أنا أقول للشيء كن فيكون، أطعني فيما أمرتك أجعلك تقول للشيء كن فيكون(بحار الأنوارج 90 /ص 376 مستدرك الوسائل ج 11/ص 258 نقله عن إرشاد القلوب للديلمي، عدة الداعي لاحمد بن فهد الحلي ص291 ط: مكتبة الوجداني. قم ؛ و ميزان الحكمة لمحمد الريشهري ج 3 /ص 1798 الفوائد الرجالية للسيد بحر العلوم ج 1/ص 71) روى الحر العاملي « عبدي أطعني أجعلك مثلي: أنا حي لا أموت أجعلك حيا لا تموت. أنا غني لا أفتقر أجعلك غنيا لا تفتقر. أنا مهما أشاء يكون، أجعلك مهما تشاء يكون (الجواهر السنية- الحر العاملي ص 363 و 361؛ بحار الأنوار – العلامة المجلسي ج 90 ص 376 و نیز ج 102 ص 165؛ الفوائد العلية – السيد علي البهبهاني ج 2 ص 394؛ الفوائد الرجالية – السيد بحر العلوم ج 1 ص 38؛ مستند الشيعة – المحقق النراقي ج 1 ص 5 ؛أبو طالب حامي الرسول- نجم الدين العسكري ص 185؛ شجرة طوبى – الشيخ محمد مهدي الحائري ج 1 ص 33)

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا