اعتقادی - کلامیفلسفیمعارف قرآنی

لزوم توجه به علل ماورايي مشكلات و بيماري ها

مشكلات و بيماريهاي فردي و اجتماعي، گاه علل و عوامل مادي دارد كه با برطرف كردن اين عوامل، مشكل وبيماري برطرف مي شود.

اما گاهي مشكلات و بيماريهاي فردي و اجتماعي، علاوه بر علل و اسباب مادي، علل و عوامل ماورايي نيز دارند كه توجه به اين علل و عوامل مي تواند هم زمينه پيشگيري از آنها را فراهم آورد و هم موجب برطرف كردن آنها شود.

نويسنده در اين مطلب كوتاه، نگاهي اجمالي به اين بعد از مطلب دارد. اينك با هم مطلب را از نظر مي گذرانيم:

وجوه تمايز جامعه اسلامي و غير اسلامي

ازيك زاويه، تفاوت يك جامعه اسلامي و غير اسلامي را مي توان در «بودها»، «نمودها» و «نمادها» دانست. «بودها» همان پشتوانه هاي اعتقادي يك نظام است از جمله مهمترين اين اعتقادات ايمان به معاد، نبوت و در راس همه آنها توحيد و به طور كلي همه چيز را در اين طبيعت نديدن و افق ديد خود را وسيع كردن و اعتقاد به آنچه در ماوراي اين طبيعت پيدا كردن. و در يك كلمه جهان بيني الهي. اين «بودها» بايد در سرتاسر زندگي فردي و اجتماعي يك مسلمان معتقد سايه افكند.

«نمودها» هم همان بايدها و نبايدها و احكام فردي و اجتماعي اسلام است. اما «نمادها» عبارتند از شعارها يعني مواردي كه در هر دين و آييني بيانگر روح آن دين است.

در يك نظام اسلامي بايد هر سه اينها وجود داشته باشد. اگر نسبت به برخي اين سه توجه شد ولي نسبت به بعضي ديگر بي توجهي يا آن اثر مطلوب را نخواهيم ديد يا اثرات نامطلوبي را شاهد خواهيم بود و آن جايي است كه «نمادها» بر «بودها» غالب شود و جامعه اسلامي شكل ديني داشته باشد، ولي محتواي ديني نه! اما اينكه جامعه ما در چه وضعي است بايد به موارد و مسائلي كه در جامعه پيش مي آيد و شكل يك مشكل را به خود مي گيرد نگاه كرد و عملكرد مسئولين، رسانه ها و ديگر عوامل را بررسي نمود، تا ببينيم آيا در مواجهه با آن مشكل و رفتارها و گفتارها بودها حاكمند يا نه؟ به عنوان نمونه نسبت به بيماري آنفلانزاي نوع A، كه به عنوان يك مسأله اصلي ذهن مردم را مشغول كرده است، عكس العملها، سفارشها، توصيه ها، بيانات، سمينارها، كنفرانسها و ميزگردها را مدنظر قرار مي دهيم. آنچه كه در اين برنامه ها مطرح مي شود در دو بخش پيشگيري و درمان بحث مي شود. در ناحيه پيشگيري، شستن دستها چند بار در روز، استفاده از غذاها و ميوه هاي خاص، اجتناب از دست دادن و روبوسي كردن و…. سفارش مي شود. در ناحيه درمان هم بحثهاي خاص پزشكي و مراجعه زودهنگام به پزشك و استفاده از برخي داروها يا استراحت توصيه مي شود.

اينها همه صحيح و بجاست و لازم به تذكر و يادآوري و آموزش است. اما نكته اي كه از آن غفلت شده و مي شود اين است كه ما مسلمانيم و در مواجهه با مشكلات بايد ببينيم آيا در دين اسلام توصيه و سفارشي در آن زمينه مطرح شده است؟ واقعا فرق بين جامعه ما و ديگر جوامع غير اسلامي در نوع برخورد با اين بيماري چيست؟ در بحثها و گفتگوها و تبليغات مطرح شده در جامعه از طريق رسانه هاي مختلف از جمله صدا و سيما و روزنامه هاي كثيرالانتشار و تابلوها و بنرهاي سطح شهر، چه تفاوتي بين يك جامعه اسلامي و مبتني بر آموزه هاي ديني و غير آن ديده مي شود؟

اين بيماري خواه ناخواه گسترش پيدا مي نمايد. البته توصيه هاي مذكور ممكن است تا حدي اين روند را كند نمايد ولي همه مي دانند كه پيشرفت خواهد كرد كما اينكه تا بحال هم چنين بوده است. اصولا برخي از موارد غيرقابل اجتناب است عدم حضور در اتوبوسهاي شلوغ، تاكسي، مترو و… براي بسياري غير ممكن است. مدارس را تا كي مي توان تعطيل كرد؟ تا كي مي توان به بيماران مرخصي داد؟ و اساسا اين بيماري يك دوره كمون دارد كه هيچ اثر ظاهري ندارد. چه بايد كرد؟

اينجاست كه وقتي به آموزه هاي ديني مراجعه مي كنيم مي بينيم راهكارهاي ديگري – غير از آنچه اكنون معمول است و بارها و بارها بيان مي شود و البته لازم است – وجود دارد كه بيانگر همان «بودها» و حاكميت ماوراء طبيعت بر طبيعت است. به عنوان نمونه در دين اسلام به مسأله صدقه توجه زيادي شده است. و آثار زيادي براي آن در روايات معصومين(ع) بيان شده است. از جمله اين آثار دفع بلاهاي متعدد و انواع بيماريهاست. به نقل چند روايت در اينجا اكتفا مي نماييم تا روشن شود كه اسباب بر دو نوعند مادي و معنوي و اساساً دين آمده است كه اين ظاهربيني و منحصر دانستن اسباب را در اسباب مادي و دنيوي از ما بگيرد و ما را با جهاني فراتر از اسباب و علل خاص خود آشنا نمايد.

عن أبي جعفر (ع ) قال البر و الصدقه ينفيان الفقر و يزيدان في العمر و يدفعان تسعين ميته السوء: «امام باقر(ع) فرمودند: نيكي و صدقه فقر را برطرف كرده و عمر را زياد مي نمايد و هفتاد نوع مرگ بد را از انسان دور مي نمايد. (كافي ج4 ص2)

قال أبو عبدالله (ع) داووا مرضاكم بالصدقه و ادفعوا البلاء بالدعاء و استنزلوا الرزق بالصدقه فانها تفك من بين لحي سبعمائه شيطان و ليس شيء أثقل علي الشيطان من الصدقه علي المؤمن و هي تقع في يد الرب تبارك و تعالي قبل أن تقع في يد العبد

مطابق با اين روايت، امام صادق(ع) براي درمان بيماران به صدقه دادن توصيه مي نمايند. (همان)

عبدالله بن سنان قال سمعت أبا عبدالله (ع ) يقول الصدقه باليد تقي ميته السوء و تدفع سبعين نوعاً من أنواع البلاء و تفك عن لحي سبعين شيطاناً كلهم يأمره أن لا يفعل

«امام صادق(ع): صدقه دادن با دست، انسان را از مرگ بد نگه مي دارد و هفتاد نوع بلا را دفع مي كند و از چانه هفتاد شيطان عبور مي نمايد كه همه مي گويند صدقه نده!» (كافي ج4 ص2)

اينها نمونه كوچكي بود از روايات معصومين(ع) در مورد صدقه و اثر آن. وقتي چنين معادن حكمتي در دسترس ماست و ما نام اسلام را بر خود و جامعه خود برگزيده ايم؛ چرا بايد در رفتار، خود را بريده از عالم بالا نشان دهيم.

البته در مورد صدقه و آثار آن و انواع صدقه بحث بسيار است. نبايد تصور نمود كه صدقه تنها در بذل مال خلاصه مي شود. در روايات متعددي، مواردي جزء صدقه شمرده شده است كه شايد از نگاه ما يك عمل ساده محسوب شود:

عن أبي عبدالله(ع) قال: قال رسول الله(ص): عونك الضعيف من أفضل الصدقه

در اين روايت كمك كردن به انسان ضعيف از برترين صدقات شمرده شده است. (كافي ج5 ص55)

و قال صلي الله عليه و آله أفضل الصدقه أن يعلم المرء علماً ثم يعلمه أخاه

طبق فرموده پيامبر عظيم الشأن اسلام فراگيري علم و ياد دادن به برادر ديني خود بافضيلت ترين صدقه به حساب آمده است. (بحار ج2 ص52) نتيجه اينكه يك فرد مسلمان و يك جامعه اسلامي بايد در تمام شئون زندگي خود «بودها»ي ديني را حاكم كند و بداند كه «نمودها» و «نمادها» بدون حضور «بودها» نتيجه بخش نخواهد بود.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا