فرزند صالح؛ باقیات صالحات

  آیات قرآن تصریح می‌کنند که فرزندان، زینت زندگی دنیا هستند: مال و فرزند، زینت زندگی دنیاست؛ و باقیات صالحات [ارزش‌های پایدار و شایسته‌] ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌تر است! (کهف، آیه 46)
این نوع دارایی منحصرا زینت زندگی دنیوی است و با انسان به آخرت نمی‌رود؛ زیرا در آخرت همه نسبت‌ها از جمله نسبت فرزندی از میان می‌رود؛ چنانکه خدا می‌فرماید: پس آنگاه که در صور دمیده شود دیگر میانشان نسبت‏ خویشاوندى وجود ندارد؛ و از حال یکدیگر نمى پرسند. (مومنون، آیه 101)
پس نسبت پدر و فرزندی تنها در دنیا است و زینت زندگی دنیوی؛ و انسان نمی‌تواند چنین زینت خاص دنیا را به سوی آخرت ببرد؛ اما چرا انسان این اندازه به فرزند وابسته است و می‌خواهد فرزند داشته باشد؟
خدا می‌فرماید که حکمت چنین علاقه‌ای را باید در مسئله «بقا» جست‌وجو کرد؛ هر انسانی دوست دارد در دنیا باقی باشد و تنها راه برای بقا، داشتن فرزند است.
البته خدا می‌فرماید اینکه انسان بخواهد با فرزند بقای خودش را تضمین کند، خوب است، ولی این کمال تمام نیست؛ زیرا زمانی کمالی به تمامیت می‌رسد که با آخرت پیوند بخورد؛ بنابراین اگر کسی بتواند با ازدواج فرزندانی صالح ‌تربیت کند که به‌عنوان باقیات صالحات بمانند، چنین عملی به معنای این است که برای خویش ره‌توشه آخرت، از پیش فرستاده است. از همین رو در تشویق به فرزندآوری از طریق ازدواج می‌فرماید: زنان شما، محل بذرافشانی شما هستند؛ پس هر زمان که بخواهید، می‌توانید با آنها آمیزش کنید و (سعی نمائید از این فرصت بهره گرفته، با پرورش فرزندان صالح) اثر نیکی برای خود، از پیش بفرستید! و از خدا بپرهیزید و بدانید او را ملاقات خواهید کرد و به مؤمنان، بشارت ده! (بقره، آیه 223)
از نظر قرآن، انسان در زندگی دنیا باید کارهای نیکی را انجام دهد که برای آخرتش پیش فرستاده باشد؛ یعنی پیش از آنکه خودش به آخرت درآید، چیزهایی را قبلاً به آنجا فرستاده و داشته باشد؛ زیرا اینها اموری است که محاسبه می‌شود؛ چنانکه خدا می‌فرماید: آرى ماییم که مردگان را زنده مى‏سازیم و آنچه را از پیش فرستاده‏‌اند با آثار و اعمالشان درج مىکنیم؛ و هر چیزى را در کارنامه‏‌اى روشن برشمرده‏ایم. (یس، آیه 12)
البته «پیش‌فرستاده‌ها» محدود به تولید نسل و ایجاد فرزندان صالح نیست، بلکه شامل اعمال دیگری چون نماز، زکات، قرض‌الحسنه و بسیاری از کارهای نیک دیگر می‌شود؛ از همین رو، خدا می‌فرماید: و نماز را به پا دارید و زکات را بدهید و هرگونه نیکى که براى خویش از پیش فرستید، آن را نزد خدا باز خواهید یافت؛ آرى خدا به آنچه مىکنید بیناست. (بقره، آیه 110)
در جایی دیگر، بیداری و تهجد شبانه، قرائت قرآن، اقامه نماز، جهاد در راه خدا، زکات و قرض‌الحسنه را از مصادیق «پیش‌فرستاده‌ها» برای آخرت معرفی می‌کند و سپس می‌فرماید: و هر کار خوبى براى خویش از پیش فرستید آن را نزد خدا بهتر و با پاداشى بیشتر باز خواهید یافت.(مزمل، آیه 20)
به هر حال از نظر قرآن، فرزندآوری و‌ تربیت نسل صالح از امور مهمی ‌است که موجب بقای انسان می‌شود و به‌عنوان عمل نیک، ره‌توشه آخرت او و پیش‌فرستاده‌اش می‌گردد.