اجتماعیاخلاقی - تربیتیاعتقادی - کلامیسیاسیمعارف قرآنیمقالاتوب نوشت

عــزت؛ امـانت خـدا

از نظر قرآن، چیزهایی در اختیار انسان است که جزو امانت‌های الهی است. بنابراین، انسان به عنوان امین باید آنها را نگهداری کرده و به صاحب آن بازگرداند. امانت‌هایی که در اختیار انسان است، در چارچوب قوانین عقلی و نقلی قابل بهره‌برداری است و انسان می‌تواند با مراعات قوانین از آنها استفاده کند که از جمله آن قوانین عدم زیان و ضرر به اصل امر امانی است؛ البته اگر انسان همه این امور را مراعات کرد و به علل درونی و یا بیرونی، زیان و ضرری به امر امانی رسید، پاسخگو نیست؛ زیرا امانتداری بر اساس استطاعت و مراعات قوانین انجام شده است؛ در این صورت عذری خواهد داشت که پذیرفتنی نزد عقل و عقلاء است و خدا نیز عذر چنین افرادی را می‌پذیرد.
از جمله احکام قرآنی درباره امانت، بازگرداندن صحیح و سالم امانت به صاحب امانت است که مالک آن است. خدا می‌فرماید: و اگر برخى از شما برخى دیگر را امین دانست‏، پس آن کس که امین شمرده شده‏، باید امانت وى را بازپس دهد.(بقره، آیه 283)
همچنین می‌فرماید:خدا به شما فرمان مى‏‌دهد که امانت ‏ها را به صاحبان آنها رد کنید.(نساء، آیه 58)
از نظر آموزه‌های اسلام در وجود خود انسان امور به دو دسته : ملکی و امانی تقسیم می‌شود و این طور نیست که انسان مالک همه چیز خودش باشد، بلکه نسبت برخی از امور مالک و نسبت به برخی از آنها امین است.
از جمله چیزهایی که انسان مالک آن است، مال و جان خویش است؛ اما نسبت به اموری دیگر امین و امانتدار است. براساس آموزه‌های اسلام، عزت از امانت‌های الهی است و عرض و آبروی انسان امری است که انسان مالک آن نمی‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ اِلَی الْمُؤْمِنِ اُمُورَهُ کُلَّهَا وَ لَمْ یُفَوِّضْ اِلَیْهِ اَنْ یُذِلَّ نَفْسَه‌؛ خدای عز و جل همه امور مومنان را به خودشان واگذار کرده است؛ ولی به او اجازه نداده تا خود را خوار کند.(کافی، ج 5، ص 62، حدیث 2)
براین اساس درقرآن سخن از ظلم انسان به خودش مطرح می‌شود؛ زیرا بر خلاف اتحاد عاقل و عقل و معقول، اتحاد میان ظالم و مظلوم معنا ندارد؛ زیرا همواره ظالم غیر از مظلوم است؛ چون ظلم یعنی تعدی و تجاوز به دیگری، بنابراین، وقتی از ظلم انسان به خودش سخن به میان می‌آید، به این معناست که انسان به کس دیگری ظلم کرده است؛ چرا که مثلا عزت امانتی در اختیار اوست و این انسان در مال امانی تجاوز و ظلم روا داشته است. هر گاه خدا می‌فرماید: فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ(طلاق، آیه 1) یا می‌فرماید: لکِنْ کانُوا اَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ(نحل، آیه 33) به این معنا است که انسان در بخش امانی که ملک خدا و نه ملک خودش است، تعدی و تجاوز روا داشته و ظلم کرده است.
از نظر آموزه‌های اسلامی، عرض و ناموس مرد و زن ملک خودشان نیست، بلکه ملک خدا و امانت در دست انسان است؛ از همین رو حتی با گذشت زنی که به عرض او تعدی شده، مجازات برداشته نمی‌شود؛ زیرا عرض زن و ناموسش، ملک او نیست تا ببخشد، بلکه امانت در دست اوست و با گذشت او، خدا از ملک خویش نمی‌گذرد و متجاوز باید مجازات شود.

مشاهده بیشتر

خلیل منصوری

آیت الله خلیل منصوری رامسری به مدت ده سال در مرکزفرهنگ و معارف قرآن به تحقیق و پژوهش در علوم و معارف قرآن پرداخته و در همین سال ها آثار چندی نگاشته که در مطبوعات علمی و پژوهشی چاپ و منتشر شده است. آیت الله هم چنین در مدت بیست سال همکاری با مرکز جهانی علوم اسلامی، سازمان حوزه های علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی مقالات و کتب بسیاری را در باره کشورهای جهان و اوضاع آن به شکل تحلیلی نگارش کرده است. لازم به ذکر است تمامی مقالات منتشر شده در این وبسایت تألیف ایشان است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا