قرآن به يهود با دو عنوان متفاوت توجه داشته و رفتار و صفات آنها را در حوزه هاي بينش و نگرش و كنش توصيف و تحليل مي كند. گاه از آنان به عنوان يهود ياد مي كند و گاه ديگر از آنان با عنوان بني اسرائيل سخن مي گويد.
بني اسرائيل، مركب از دو كلمه بني (به معناي فرزندان) و اسرائيل (يكي از نام هاي حضرت يعقوب فرزند اسحاق فرزند ابراهيم عليهم السلام) است. درباره علت اين نامگذاري حضرت يعقوب(ع) برخي بر اين باورند كه اين نام تركيبي از اسرا به معناي عبد و ئيل به معناي خدا و الله است كه در مجموع به معناي عبدالله است. (مجمع البيان ج1 و 2 ص 206)
بني اسرائيل در گزارش قرآن دوازده طائفه (سبط) و تيره بودند كه هركدام به يكي از فرزندان يعقوب(ع) منتهي مي شدند. (همان ج 3 و 4 ص 754)
بنابراين مقصود از بني اسرائيل در اين جا تبيين اخلاق و صفات و ويژگي هاي قوم و ملت است نه شريعتي از شرايع آسماني و هنگامي كه از آنان به عنوان شريعت ياد مي شود از واژه يهود استفاده مي شود. بنابراين واژه و اصطلاح يهود اشاره به حوزه اعتقادي و بينشي دارد و از منظر دين و شريعت به آنان نگريسته مي شود و واژه بني اسرائيل ارتباط به مسئله قوميت دارد و مباحث مرتبط به سنت هاي الهي جاري نيز بر آنان صدق مي كند.
قرآن گاه براي بيان اين معنا از واژه قوم موسي نيز استفاده مي كند تا به مسايل قومي و نژادي آنان اشاره كند.
برخي ويژگي هاي بني اسرائيل
قرآن براي بني اسرائيل صفات و ويژگي هاي چندي برشمرده است كه در اسرائيلي هاي امروز مي توان يافت. از جمله مهم ترين اين صفات مي توان به استكبار و اشرافي گري (بقره آيه 246 و 247) بدعت گزاري (بقره آيه 79 و نيز آل عمران آيه 93 و 94) برتري طلبي (اسراء آيه 4 تا 7) بهانه جويي (بقره آيه 67 تا 71) تجاوزگري (بقره آيه 51 و 92) تحريف گري (بقره آيه 42 و 58 و 59) توطئه گري (آل عمران آيه 49 تا 55 و اعراف آيه 142) جهل و حس گرايي (بقره آيه 55 و نساء آيه 153 و اعراف آيه 138 و 155) ذلت و خواري (بقره آيه 83 تا 85) زيان كاري و سفاهت (اعراف آيه 155) ظلم و ستم (بقره آيه 51 و 92) عصيان (بقره آيه 83 و 93) فراموش كاري (مائده آيه 12 و 13) فسق (بقره آيه 59) قساوت قلب و سنگدلي (بقره آيه 74 و مائده آيه 13) كوردلي (مائده آيه 70 و 71) گمراهي و نژادپرستي (بقره آيه 92 تا 94 و آل عمران آيه 75 و 23 و 24 بقره آيه 80) حسادت (بقره آيه 90) حق ستيزي (مائده آيه 70 و 71) اسراف گري (مائده آيه 32) فساد و افساد (اسراء آيه 4 و اعراف آيه 142) التقاط گرايي (بقره آيه 40 تا 42) تنوع طلبي و دنياخواهي (بقره آيه 61 و قصص آيات 76 تا 79) شخصيت گرايي (طه آيه 91) پيمان شكني (بقره آيه 83) گستاخي (بقره آيه 93) توقع و درخواست بي جا (بقره آيه 108) آواره سازي هم كيشان (بقره آيه 84) و هواپرستي و مواردي ديگر از ويژگي هاي رفتار و شخصيتي آنان اشاره كرد.
