بسم الله الرحمن الرحیم
لعن و نفرین، دعای علیه فرد یا جریان فکری و رفتاری در فرهنگ اسلامی و قرآنی مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا یکی از افعال مکلفین است که باید حکم آن در چارچوب احکام پنج گانه تبیین شود. از نظر آموزه های وحیانی خدا و پیامبر(ص) و مومنان در شرایطی لعن می کنند و این گونه نیست که لعن کردن حرام و امری نابهنجار و ضد اخلاقی باشد؛ چرا که در برخی از موارد حتی واجب است تا انسان لعن کند و این گونه از اموری تبری جوید تا با انکار زبانی در کنار انکار قلبی، بیزاری خود را از فکر و رفتاری بیان کند و در برابر آن موضع گیری کرده تا این گونه از ساکتان و بی طرفان بیرون رود و از خشم و غضب الهی در امان ماند. نویسنده در این مطلب بر آن است تا شایستگان لعن را بر اساس آموزه های وحیانی مشخص کند تا مسلمان مکلف بداند سکوت و بی خیالی نسبت به این امور، نه تنها جایز نیست، بلکه بر اساس فرضیه تولی و تبری باید از آن ها تبری و بیزاری جوید و واکنش نشان دهد. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
لعن و نفرین به معنای دعای بد، ضد آفرین است. نفرین بیانگر نفرت و بیزاری شدید انسان از کس یا چیزی است و از آن جایی که توانایی دفع آن را ندارد، به دعا متوسل می شود تا ضمن اعلان بیزاری از کمک الهی برای از میان بردن و یا رهایی یا دوری از آن بهره مند شود.
نفرین در شرایطی انجام می گیرد که انسان به عجز و ناتوانی خود پی برده و از خداوند رب العالمین یاری و استعانت می جوید تا از شر آن در امان ماند.البته لعن به معنای راندن و دور کردن از روی خشم و غضب نیز گاه در همین معنا به کار می رود؛ چرا که لعن انسان به معنای دعا و نفرین بر ضد دیگری است؛ هر چند که این واژه و اصطلاح وقتی در خداوند به کار می رود معنایی دیگر دارد؛ چرا که لعن خداوند در دنیا به معنای قطع رحمت الهی و عدم توفیق یابی شخص و در آخرت به معنای کیفر و مجازات است.(مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی،ص ۷۴۱، ذیل واژه لعن)
بنابراین، نفرین و لعن در انسان ها به همان معنای دعای بد در حق دیگری است؛ چنان که آفرین به معنای دعای خیر است.(لغت نامه دهخدا، ج ۱۳، ص ۲۰۰۰۷)
در آیات قرآنی واژه های چندی برای نفرین مورد استفاده قرار گرفته است که از آن جمله می توان به قتل، قاتل، تبت، تعسا، ویل، بعدا، اطمس، اشدد و مانند آن اشاره کرد. البته برخی از سیاق جملات نیز همین معنای نفرین و دعای بد را می رساند.
از نظر آموزه های قرآنی لعن انسان در حق دیگری و نفرین وی در مواردی جایز دانسته شده است. البته خداوند خود اقدام به لعن و نفرین کرده است ولی باید دانست که لعن و نفرین خداوند یک تفاوت ماهوی دارد، زیرا جملات انشایی خداوند مانند کن، در حقیقت معنای اخباری می دهد و بیانگر تحقق آن است.
به سخن دیگر، لعن خداوند در دنیا به معنای قطع شدن رحمت از شخصی و عدم توفیق یابی او در زندگی دنیوی و در آخرت به معنای مجازات و کیفر شدید است. خداوند ابلیس را لعن کرده و او را از خود رانده و دور کرده است، از این روست که از رحمت الهی و توفیق خداوندی محروم شده است. هم چنین نفرین خداوند به معنای دعای بد در حق او نیست، بلکه معنای دوری از رحمت الهی است و شخصی که خداوند او را نفرین می کند از رحمت خداوند محروم می شود و توفیقی در زندگی نمی یابد.
شایستگان لعن و شرایط آن
بر اساس آموزه های قرآنی، لعن دیگری جایز نیست، اما با توجه به اموری نه تنها جایز بلکه واجب است تا انسان با لعن و نفرین کردن موضع گیری و واکنشی از خود نشان دهد تا از گرایش خود و دیگران به این امور باز دارد.
واکنش زبانی لعن و نفرین در قالب دعا و نیایش، به هدف واکنش به شخص نیست بلکه واکنش به شخصیتی است که فکر و یا رفتار خاصی را تقویت و گسترش می دهد.
اگر در مواردی از نهی باز داشته شده ، مراد لعن نسبت به اشخاص است، نه لعن نسبت به شخصیت؛ زیرا وقتی ما از شخصیت سخن می گوییم مراد شاکله وجودی است که بینش ها و نگرش های وی را ساخته و مقوم هویتی اوست، به طوری که هر کاری می کند بر اساس آن شاکله و شخصیت وجودی و هویتی اوست. خداوند در این باره می فرماید: کل یعمل علی شاکلته؛ هر کسی بر اساس شاکله و شخصیت و هویت وجودی خود عمل می کند.(اسراء، آیه 84)
پس وقتی ما نسبت به شخصیتی واکنش نشان می دهیم و او را لعن می کنیم، بیزاری جویی نسبت به شخصیت و شاکله وجودی او یعنی افکار کفرآمیز و رفتار فجور آمیز اوست. از نظر آموزه های وحیانی قرآن، نه تنها هر انسانی باید افکار توحیدی داشته باشد، بلکه باید رفتار تقوایی نیز داشته باشد؛ و کسی که فاقد ایمان توحیدی و اعمال صالح تقوایی است، در حقیقت شاکله وجودی او بر خلاف حکمت آفرینش انسان است و از نظر خدا و قرآن معلون؛ زیرا در خلاف جریان حکمت الهی حرکت می کند. پس بیزاری جویی از ایشان و لعن و دورباد و مرده باد نسبت به این اشخاص در حقیقت بیزاری نسبت به شخصیت و شاکله وجودی آنان است. در همین راستا اگر نسبت به ابلیس لعنی از سوی خدا و خلق انجام می گیرد، به سبب شیطنت اوست.
پس از بیان این امر کلی در باره جواز و بلکه وجوب لعن درباره شخصیت ها باید گفت، هر کسی را که خداوند لعن کند، مجاز است که انسان نیز در حق او دعای بد و نفرین و لعن زبانی نماید؛ چرا که هدف خداوند از لعن درباره این شایستگان لعن، گوشزد کردن به خلق است تا گرایشی به ایشان نداشته و از شخصیت و افکار و رفتار ایشان تبری و بیزاری جویند و در مسیری گام بر دارند که بر خلاف افکار و رفتار این گروه های معلون است.
پس افرادی چون ابلیس شیطان(نساء، آیات ۱۱۷ و ۱۱۸، حجر، آیات ۳۲ و ۳۵)، ظالمان و ستمگران(آل عمران، آیات ۸۶ و ۸۷؛ اعراف، آیه ۴۲)، کافران(بقره، آیات ۸۸ و ۸۹)، قاطعان رحم و ترک کنندگان صله رحم(رعد، آیه ۲۵؛ محمد،آیات ۲۲ و ۲۳)، پیمان شکنان(مائده، آیات ۱۲ و ۱۳؛ رعد، آیه ۲۵)، دروغگویان(آل عمران، ایه ۶۱)، شایعه پراکنان علیه نظام و جامعه اسلامی(احزاب، آیات ۶۰ و ۶۱)، مومنان به جبت و طاغوت(نساء، آیات ۵۱ و ۵۲) ، بت پرستان(مائده، ایه ۶۰) بیماردلان متعرض به زنان مسلمان(احزاب، آیات ۶۰ و ۶۱) ، اذیت کنندگان پیامبر(احزاب، آیه ۵۷) ، قاطبه بنی امیه (اسراء، آیه ۶۰؛ مجمع البیان، ج ۵ و ۶،ص ۴۴۳)، فرعون و فرعونیان (هود، آیات ۹۷ تا ۹۹)، مشرکان(فتح، آیه ۶)، مرتدان(آل عمران، آیات ۸۶ و ۸۷)، منافقان(توبه، آیه ۶۸؛ احزاب، آیات ۶۰ و ۶۱)، عالمان کتمان کننده حق و احکام و معارف الهی(بقره، آیه ۱۵۹) و گروه ها و افراد و اشخاص حقیقی و غیر حقیقی از سوی خداوند لعن و نفرین شده و مجاز است که مومنان نیز به تبعیت از خدا و پیامبر(ص) این جریان های فکری و رفتاری و اشخاص و شخصیت های این جریان ها را لعن و نفرین کنند.(همان)
در آیات و روایات گروه ها و جریان های فکری و رفتاری از سوی خدا و پیامبر(ص) و معصومان(ع) لعن شده اند. در این جا به این افراد که از آنان به مستحقان و شایستگان لعن و نفرین یاد شده، اشاره می شود، تا این گونه موضع گیری مکلفان نسبت به این افکار و رفتارها و اشخاص دانسته و نسبت به آنان ابراز تبری و بیزاری نمایند و از گرایش به این افکار و رفتار خود را دور نگه داشته و از نزدیک شدن به آنان حفظ نمایند.
کسی که از سوی خداوند لعن می شود، راهی گریزی از آن نمی یابد. خداوند می فرماید: أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَنْ يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِيرًا ؛ اينانند كه خدا لعنتشان كرده و هر كه را خدا لعنت كند هرگز براى او ياورى نخواهى يافت.(نساء، آیه 52) پس نباید به یاری ملعونان رفت و ایشان را یاری رساند، همان طوری که خداوند آنان را دور ساخته و اجازه نزدیکی نمی دهد.
1 . لعن بر كافران : بی گمان خطرناک ترین جریان در تاریخ جریان فکری کفر به توحید است. از این رو، کافران مستحق و شایسته لعن هستند. خداوند متعالى در آیاتی از قرآن از جمله 88 سوره بقره و مانند آن کفر را جریان خلاف توحید بر شمرده و کافران را مستحق لعن. هم چنین در باره شرایط لعن عمومی کافران در قرآن كریم مى فرماید: إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ؛ همانا كسانى كه كافر شدند و با عقیده كفر مردند، لعنت خدا و فرشتگان و تمام مردم بر آنان باد !(بقره ، آیه 161.) در این آیه به صراحت از نه تنها از جواز لعن بر کفار سخن به میان آمده ، بلکه به یک معنا با این جمله که خداوند و فرشتگان و مردم بر آن ها لعنت مى فرستند، از مردم می خواهد تا این گونه عمل کند و وظیفه و تکلیف شرعی آنان لعن فرستادن بر جریان کفر است؛ زیرا جریانی است که در تقابل علنی و آشکار با جریان فکری توحید است. با این موضع گیری از سوی مردم است که جریان کفر در جامعه از سوی مردم طرد می شود و جایگاهی برای ابراز وجود و اندام نخواهد داشت. هم چنین خداوند می فرماید: وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ؛ و هنگامى كه از جانب خداوند كتابى كه مؤيد آنچه نزد آنان است برايشان آمد و از ديرباز در انتظارش بر كسانى كه كافر شده بودند پيروزى مى جستند ولى همين كه آنچه كه اوصافش را مى شناختند برايشان آمد انكارش كردند پس لعنت خدا بر كافران باد.(بقره، آیه 89) البته این آیه بیان می کند، اهل کتابی که نسبت به حقانیت پیامبر(ص) شناخت دارند و با شناخت و معرفت جزیی به شخص پیامبر(ص) و حقانیت وی، باز کفر می ورزند، به عنوان کافر معلون هستند؛ زیرا تفاوتی میان این دسته از اهل کتاب از یهود و نصاری با کافران دیگر نیست.
2 – لعن بر مشركان : از نظر قرآن، شرک یک جریان فکری است که باید مردم از آن تبری و بیزاری جویند و در همین راستا مشرکان مستحق و شایسته لعن هستند. خدا می فرماید: وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا؛ و خدا مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را كه به خدا گمان بد مى برند، كیفر مى دهد. حوادث بدى كه براى مۆمنان انتظار مى كشند، بر خودشان نازل شود و خداوند بر آن ها خشم گرفته و آنان را از رحمت خود دور ساخته و دوزخ را برایشان آماده كرده است ، و چه بدسرانجامى است.» (فتح ، آیه 6)
- لعن مرتدان: از نظر قرآن ارتداد و کفر بعد ایمان از موجبات خسران و لعن است. خداوند می فرماید: كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْمًا كَفَرُوا بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ . أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ؛ چگونه خداوند قومى را كه بعد از ايمانشان كافر شدند هدايت مى كند با آنكه شهادت دادند كه اين رسول بر حق است و برايشان دلايل روشن آمد و خداوند قوم بيدادگر را هدايت نمى كند. آنان سزايشان اين است كه لعنت خدا و فرشتگان و مردم همگى برايشان است (آل عمران، آیات 86 و 87) پس کسانی که اسلام را پذیرفته ، سپس از آن بازگردند، مورد لعن پروردگار فرشتگان و توده های مردم قرار مى گیرند.
4 . لعن بر منافقان : پس از جریان کفر ، جریان نفاق ، جریان فکری بسیار خطرناکی است که علیه توحید عمل می کند. حتی در آیات قرآنی نفاق خطرناک تر از کفر قرار داده شده است. خداوند سبحان در چند آیه از قرآن كریم ، منافقان را لعن كرده است ؛ از جمله مى فرماید: وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا هِيَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِيمٌ؛ خدا به مردان و زنان دو چهره و كافران آتش جهنم را وعده داده است در آن جاودانه اند آن آتش براى ايشان كافى است و خدا لعنتشان كرده و براى آنان عذابى پايدار است.(توبه، آیه 68) خداوند هم چنین در آیات 22 و 23 سوره محمد (ص) منافقان را لعن کرده و سزاوار لعن دانسته است: أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ؛ اينان همان كسانند كه خدا آنان را لعنت نموده و گوش دل ايشان را ناشنوا و چشمهايشان را نابينا كرده است.
- لعن بر ستمگران و ظالمان : جریان ظلم و بی عدالتی در هر شکلی از جمله ظلم به خود در قالب کفر و شرک و نفاق، یا ظلم به دیگری در قالب بی عدالتی و قسط خوری عامل لعن الهی است. پس این افراد شایسته و مستحق لعن خواهند بود تا مردم از ایشان تبری جویند و افکار و رفتار ایشان را در پیش نگیرند. خداوند می فرماید : وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُولَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الْأَشْهَادُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى رَبِّهِمْ أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ؛ و چه كسى ستمكارتر از آن كس است كه بر خدا دروغ بندد آنان بر پروردگارشان دروغ عرضه مى شوند و گواهان خواهند گفت اينان بودند كه بر پروردگارشان دروغ بستند هان لعنت خدا بر ستمگران باد.(هود، آیه 18)
6 . لعن بر پیمان شکنان و مفسدان : رفتارهایی ضد اخلاقی و شرعی از جمله پیمان شکنی و فساد در زمین از جمله رفتارهایی است که موجب لعن است. خداوند می فرماید: وَالَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ ؛ و كسانى كه پيمان خدا را پس از بستن آن مى شكنند و آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده مى گسلند و در زمين فساد مى كنند بر ايشان لعنت است و بد فرجامى آن سراى ايشان راست. ( رعد، آیه ۲۵)
- لعن بر شیطان : ابلیس به سبب سركشى در برابر فرمان حق، شیطنت، استکبارورزی، از درگاه رحمت خدا رانده و لعنت شد. خداوند در بسیارى از آیات كتاب قرآن او را به سبب شیطنت لعن كرده است : إِلَّا إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ.. قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي … قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّكَ رَجِيمٌ وَإِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتِي إِلَى يَوْمِ الدِّينِ؛مگر ابلیس که استکبار ورزید و از کافران بود یا گردید.. و گفت: من بهتر از او هستم مرا از آتش آفریدی.. خدا فرمود پس از آن مقام بيرون شو كه تو رانده اى و تا روز جزا لعنت من بر تو باد.(ص، آیات 74 تا 78) و نیز می فرماید: إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ… وَإِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ؛ جز ابليس كه خوددارى كرد از اينكه با سجده كنندگان باشد … و تا روز جزا بر تو لعنت باشد. (حجر، آیات 31 تا 35)
8 . لعن بر آزار دهندگان خدا و پیامبر: آزار دهندگان خدا و پیامبر او، لعنت شده اند؛ آن جا كه خداوند مى فرماید: إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا؛ آن ها كه خدا و پیامبرش را آزار مى دهند، خداوند ایشان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته و براى آنان عذاب خوار كننده اى آماده كرده است . (احزاب ، آیه 57.) البته اذیت اهل بیت(ع) و امامان معصوم(ع) به سبب این که اذیت و آزار رسول الله(ص) است، موجب می شود تا این اشخاص موذی و آزار دهنده نیز مستحق و شایسته لعن شوند. بر همین اساس است که در روایات پیامبر(ص) و معصومان(ع) اذیت و آزار معصومان و اهل بیت(ع) از مصادیق جواز لعن دانسته شده است.
9 . لعن بر دروغگویان : دروغگویان نیز در برخى از آیات و روایات از افرادى شمرده شده اند كه خداوند آنان را لعنت میكند. خداوند بزرگ به پیامبرش دستور مى دهد كه گروهى از اهل كتاب را به مباهله بخواند و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهد: ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ ؛ سپس مباهله كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم .(آل عمران، آیه 61)
پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: فلعنه الله على الكاذب و ان كان مازحا؛ خداوند دروغگو را لعنت كند؛ اگر چه شوخى كرده باشد. (مستدرک الوسایل، محدث نوری، ج 11، ص 372، ح 13294.) هم چنین می فرماید: المومن اذا کذب بغیر عذر لعنه سبعون الف ملک و خرج من قلبه نتن حتى یبلغ العرش فیلعنه حمله العرش؛ آن گاه که شخص مومن، بدون عذر دروغ گوید، هفتاد هزار فرشته او را لعنت مىکنند و از قلب او بوى گندى بیرون مىآید که به عرش مىرسد؛ آن گاه حاملان عرش الهى نیز او را لعن مىکنند. (همان، ج 9، ص 86، ح 10291.)
10 . لعن بر بهتان زنندگان به زنان پاكدامن : از مستحقان لعن گروه بهتان زنان نسبت به زنان پاک دامن است؛ زیرا این بهتان ها برای جامعه و امنیت اخلاقی جامعه بسیار خطرناک است. خداوند در این باره مى فرماید: « إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ؛ همانا كسانى كه به زنان شوهردار ناآگاه مۆمن بهتان مى زنند، در دنیا و آخرت لعنت مى شوند و براى ایشان عذابى بزرگ است . (نور ، آیه 23.)
11 . لعن بر قاتل عمدی مۆمن : از نظر اسلام، جان و مال و عرض مومن در امان است و هر گونه تعرضی موجب خشم و غضب الهی است. بر همین اساس خداوند نسبت به جریان قتل عمدی مومنان هشدار می دهد و می فرماید: وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا؛ و هر كس فرد مۆ منى را از روى عمد به قتل برساند، جزاى او دوزخ است . در آن جاودان مى ماند و خدا بر او خشمگین مى شود و او را لعن كرده ، برایش عذابى بزرگ فراهم مى سازد. (نساء، آیه 93)
- لعن بر شیاطین: إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِنَاثًا وَإِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطَانًا مَرِيدًا لَعَنَهُ اللَّهُ وَقَالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبَادِكَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا ؛ مشركان به جاى او جز بتهاى مادينه را به دعا نمى خوانند و جز شيطان سركش را نمى خوانند. خدا شیطان سرکش را لعنت كرد؛ چرا که گفت بى گمان از ميان بندگانت نصيبى معين براى خود برخواهم گرفت.﴿نساء، آیات 117 و ۱۱۸﴾ در این آیه ابلیس به دلیل شیطان سرکش بودن ملعون دانسته شده و سرکشی وی با جمله بعدی تبیین می شود که گفت من از بندگان خدا نصیب معین برای خود بر می دارم. پس هر کسی این فکر و رفتار ابلیس شیطانی را بر گیرد، همان حکم را خواهد داشت.
- تفرعن: از نظر قرآنی افکار و رفتار فرعونی، موجب لعن است. خداوند می فرماید: وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا …. إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاتَّبَعُوا … وَأُتْبِعُوا فِي هَذِهِ لَعْنَةً وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ؛ و به راستى موسى را با آيات خود و حجتى آشكار. به سوى فرعون و سران قوم وى فرستاديم ولى سران از فرمان فرعون پيروى كردند و فرمان فرعون صواب و رشید نبود. روز قيامت پيشاپيش قومش مى رود و آنان را به آتش درمى آورد و دوزخ چه ورودگاه بدى براى واردان است و در اين دنيا و روز قيامت به لعنت بدرقه شدند و چه بد عطايى نصيب آنان مى شود.(هود، آیات 96 تا 99) پس کسانی که راه و روش فرعونی را در پیش می گیرند، از نظر قرآن معلون هستند و مومنان و مسلمانان مکلف هستند تا نسبت به این جریان موضع گیری داشته و واکنش نشان دهند. این واکنش در قالب زبانی با لعن و نفرین و دورباد انجام می شود.
- انکار آیات، عصیان رسولان و اتباع جباران عنود: وَتِلْكَ عَادٌ جَحَدُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَعَصَوْا رُسُلَهُ وَاتَّبَعُوا أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ وَأُتْبِعُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا لَعْنَةً وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ أَلَا إِنَّ عَادًا كَفَرُوا رَبَّهُمْ أَلَا بُعْدًا لِعَادٍ قَوْمِ هُودٍ؛ و اين قوم عاد بود كه آيات پروردگارشان را انكار كردند و فرستادگانش را نافرمانى نمودند و به دنبال فرمان هر زورگوى ستيزه جوى رفتند؛ و سرانجام در اين دنيا و روز قيامت لعنت بدرقه [راه] آنان گرديد آگاه باشيد كه عاديان به پروردگارشان كفر ورزيدند هان مرگ بر عاديان قوم هود. ﴿هود، آیات ۵۹ و 60﴾
15 . لعن بر تحریف كنندگان كتاب خدا: رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: انى لعنت سبعا لعنهم الله و كل نبى مجاب ، قیل و من هم یا رسول الله ؟ قال (صلى الله علیه و آله و سلم ) : الزائد فى كتاب الله …؛ همانا من هفت كس را لعنت مى كنم كه خداوند و هر پیامبر اجابت شده اى آن ها را لعنت كرده اند. عرض شد: اى پیامبر خدا! آن ها چه كسانى اند؟ پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمود: كسى كه بر كتاب خدا چیزى بیفزاید… (محدث نورى : مستدرك الوسائل ، ج 11، ص 372، ح 13294.)
16 . لعن بر منكران قضا و قدر الهى : پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه شمارش افراد ملعون مى فرماید:… والمكذب بقدر الله ؛ و كسى كه قدر الاهى را تكذیب كند. (همان)
17 . لعن بر مخالفان سنت رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) : رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه شمارش افراد ملعون فرمود: والمخالف لسنتى؛ و مخالف با سنت من (همان)
18 . لعن بر حلال كنندگان حرام خدا: رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه شمارش افراد ملعون فرمود: والمستحل من عترتى ما حرم الله ؛ و آن كس از خاندانم كه آن چه را خداى عزوجل حرام كرده است ، حلال كند.( حر عاملى : وسائل الشیعه ، ج 16، ص 51، ح 20956.) نام بردن از شخص خاص و لعنت كردن او، فقط زمانى صحیح است كه آن شخص صفت كفر یا ظلم یا… را داشته باشد و گرنه لعن او حتى به صورت نامعین هم ، چه به صورت اخبار و چه به صورت انشا، جایز نیست ؛ اما از آن جا ممكن است شخص داراى یكى از این صفات تا زمان مرگش توبه كند و به راه خدا باز گردد، بهتر است نام اشخاص در لعن برده نشود و فقط به صورت كلى و نامعین لعن شوند
- لعن بر زورگوى سلطه گر: حضرت رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه فرمود:«…والمسلط بالجبروت لیعز من اذل الله و یذل من اعزالله ؛ و كسى كه به زور چیره شده تا آن كه را خدا ذلیل كرده ، عزیز كند و آن كه را خدا عزیز كرده ، ذلیل كند. (همان)
- لعن بر تاراج كننده بیت المال : رسول گرامى اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم ) در ادامه فرمود: والمستاثر على المسلمین بفیئهم منتحلا له ؛ کسی خود را بر مسلمانان مقدم داشته و انحصارطلبی می کند و اموال بیت المال را برای خود مصرف می کند و بر خود حلالش می شمارد.(همان)
- لعن بر حرام كنندگان حلال خدا: پیامبر مكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) در پایان شمارش افراد ملعون فرمود: والمحرم ما احل الله عزوجل ؛ و كسى كه آن چه را خداى عزوجل حلال كرده است ، حرام كند. (همان)
- لعن بر یارى كنندگان ستمگر: امام صادق (علیه السلام ) به نقل از رسول اكرم (صلى الله علیه و آله و سلم ) مى فرماید: هر كس مخاصمه از سوى ستمگرى را به عهده گیرد یا بر آن مخاصمه او را یارى رساند، سپس فرشته مرگ بر او فرود آید، به او مى گوید: به تو لعنت خدا و آتش دوزخ و سرانجامى بد را بشارت مى دهم . (همان)
- همسایه آزاری: از نظر اسلام همسایه حقوقی دارد که از مهم ترین آن ها امنیت و آرامش است. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ آذَى جَارَهُ؛ هر کسی همسایه اش را آزار رساند معلون معلون است.(وسایل الشیعه، ج 18، ص 280)
- ترک مصالحه با اظهار آن: کسی که طوری نشان دهد که می خواهد مصالحه کند و اختلاف را حل نماید ولی در عمل چنین نکند، معلون است. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ رَجُلٌ يَبْدَؤُهُ أَخُوهُ بِالصُّلْحِ فَلَمْ يُصَالِحْهُ.(همان)
- قاری شراب خوار: قاری قرآن که اصرار بر شرابخواری دارد، ملعون است: امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ حَامِلُ الْقُرْآنِ مُصِرٌّ عَلَى شُرْبِ الْخَمْرِ.(همان)
- عالم مطیع سلطان جائر: دانشمند و عالمی که سلطان جائری را امام خویش قرار دهد و او را بر جور و ستم یاری رساند، معلون است. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ عَالِمٌ يَؤُمُّ سُلْطَاناً جَائِراً مُعِيناً لَهُ عَلَى جَوْرٍ.(همان)
- دشمن ولایت امیرمومنان (ع) : امام صادق(ع) می فرماید : مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مُبْغِضُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ( عليه السَّلام )، فَإِنَّهُ مَا أَبْغَضَهُ حَتَّى أَبْغَضَ رَسُولَ اللَّهِ ( صلى الله عليه و آله )، وَ مَنْ أَبْغَضَ رَسُولَ اللَّهِ ( صلى الله عليه و آله ) لَعَنَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ؛ کسی که نسبت به علی بن ابی طالب (ع) بغض و کینه می ورزد ، ملعون ملعون است؛ زیرا کینه و بغض به ایشان در حقیقت بغض نسبت به پیامبر(ص) است وهر کسی نسبت به ایشان بغض ورزد خداوند او را در دنیا و آخرت لعنت کرده است.(همان)
- اتهام کفر به مومن: امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ رَمَى مُؤْمِناً بِكُفْرٍ، وَ مَنْ رَمَى مُؤْمِناً بِكُفْرٍ فَهُوَ كَقَاتِلِهِ؛ هر کسی مومن را متهم به کفر کند ملعون ملعون است و کسی که مومنی را به کفر نسبت دهد در حقیقت همانند قاتلش است.(همان)
29.زن شوهر آزار: امام صادق(ع) در این باره می فرماید: مَلْعُونَةٌ مَلْعُونَةٌ امْرَأَةٌ تُؤْذِي زَوْجَهَا أَوْ تَغُمُّهُ، وَ سَعِيدَةٌ سَعِيدَةٌ امْرَأَةٌ تُكْرِمُ زَوْجَهَا وَ لَا تُؤْذِيهِ وَ تُطِيعُهُ فِي جَمِيعِ أَحْوَالِهِ ؛ زنی که همسرش را اذیت و آزار رساند یا موجبات غم و غصه اش را فراه آورد ملعون معلون است و زنی خوشبخت خوشبخت است که همسرش را کریم دارد و او را نیازارد و در همه احوال مطیع او باشد.(همان)
- قطع صله رحم: امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ قَاطِعُ رَحِمٍ؛ قطع کننده صله رحم و پیوند خویشاوندی ملعون معلون است.(همان)
- تصدیق کننده سحر و جادو: امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ صَدَّقَ بِسِحْرٍ؛ کسی که با سحر و جادو بخواهد امری را تصدیق و به کرسی بنشاند، معلون معلون است.(همان) در حقیقت این شخص همانند ساحران فرعونی می خواهد حق می خواهد هر طوری شده حتی با سحر و جادو حرفش را تصدیق کند و آن را درست و صادق جلوه دهد. راست نمایی از طریق سحر و جادو کار درستی نیست.
- تبلیغ ایمان بی عمل: امام صادق (ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ قَالَ: الْإِيمَانُ قَوْلٌ بِلَا عَمَلٍ. هر کسی بگوید و اعتقاد داشته باشد که ایمان تنها قول بدون عمل است، ملعون معلون است.(همان) در حقیقت از نظر اسلام، ایمان قول و اعتقاد باطنی همراه با عمل ظاهری است و این گونه نیست که تنها ایمان را باور و اعتقاد بدانیم . از نظر امام(ع) تبلیغ چنین فکری در جامعه بسیار خطرناک است و مردم را از انجام تکالیف و وظایف باز می دارد.
- ترک صدقه از مال: امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ وَهَبَ اللَّهُ لَهُ مَالًا فَلَمْ يَتَصَدَّقْ مِنْهُ بِشَيْءٍ، أَمَا سَمِعْتَ أَنَّ النَّبِيَّ ( صلى الله عليه و آله ) قَالَ: صَدَقَةُ دِرْهَمٍ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ عَشْرِ لَيَالٍ؛ کسی که خداوند به او مالی داده و از آن چیزی را صدقه نمی دهد معلون است؛ مگر نشنیده ای که پیامبر(ص) می فرماید: یک درهم صدقه برتر از ده شب نماز شب است.(همان) در آیات قرآنی آمده که در هر مالی حقی برای سایل و محروم است و آنان شریک هر مالی هستند که اگر داده نشود، شبهه ناک می شود. پس باید دست کم حق سایل و محروم را از هر مالی داد تا آن مال خالص شود.(ذاریات، آیه 19؛ معارج، آیات 21 و 22)
- زدن والدین: در اسلام اف گفتن به والدین حرام دانسته شده و واجب است تا به ایشان احسان شود؛ حال اگر کسی به ایشان تعرضی داشته باشد معلون خواهد بود. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَرَبَ وَالِدَهُ أَوْ وَالِدَتَهُ؛ هر کسی پدر و مادرش را بزند ملعون معلون است.(همان)
- عاق والدین: هر کسی کاری کند که والدین بر وی خشم گیرند و عاق کنند، ملعون است. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ عَقَّ وَالِدَيْهِ؛ کسی که عاق والدین شده ملعون معلون است.(همان)
- عدم حضور در مسجد: بر هر همسایه مسجد است که با حضور خود در مساجد و اقامه نماز و تلاوت قرآن و دعا، آن جا را آباد کند و تعمیر مساجد (توبه، آیه 18) به حضور آدمی است که آبادی واقعی است؛ پس کسی که حق مسجد را ادا نکند و وقار و وزانت آن را در نظر ندارد، معلون است. امام صادق(ع) می فرماید: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ يُوَقِّرِ الْمَسْجِدَ.(همان)
- فریب نابینا: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: لَعَنَ اللّهُ مَن كَمَّهَ الأعمى عَنِ السَّبيلِ ؛ لعنت خدا بر كسى كه نابينا را از راه منحرف كند.( مسند ابن حنبل : 1/662/2817.)
- هم جنس بازی: لواط و مساحقه و هم جنس گرایی وهم جنس بازی حرام و گناه بزرگی است که لعن خدا را به دنبال دارد. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید: لَعَنَ اللّهُ مَن عَمِلَ عَمَلَ قَومِ لُوطٍ ؛ لعنت خدا بر كسى كه عمل قوم لوط را انجام دهد.(مسند ابن حنبل : 1/662/2817.)
- ذبح حیوان بدون بسم الله: کسی که حیوانی را بدون بسم الله ذبح می کند در حقیقت برای غیر خدا ذبح کرده و ملعون است. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید: لَعَنَ اللّهُ مَن ذَبَحَ لغَيرِ اللّهِ ؛ لعنت خدا بر كسى كه براى غير خدا ذبح كند.( مسند ابن حنبل : 1/662/2817.)
- نسبت به غیر پدر دادن: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید : لَعَنَ اللّهُ مَنِ ادَّعى إلى غَيرِ أبيهِ ؛ لعنت خدا بر كسى كه خود را به غير پدرش نسبت دهد.( مسند ابن حنبل : 6/206/17679.)
- رشوه دهنده و گیرنده و میانجی: یکی از مهم ترین عوامل در تضییع حقوق اجتماعی افراد رشوه است. این نابهنجاری جامعه را به سمت و سوی بی عدالتی و قسط خوری سوق می دهد. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید : لَعَنَ اللّهُ الرّاشي ، و المُرتَشي ، و الماشي بَينَهُما ؛ لعنت خدا بر رشوه دهنده و رشوه ستان و واسطه ميان آن دو.( بحار الأنوار : 104/274/11.)
- تارک امر به معروف و نهی از منکر: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید : إنّ الأحبارَ مِن اليَهودِ و الرُّهبانَ مِن النَّصارى لَمّا تَرَكوا الأمرَ بالمَعروفِ و النَّهيَ عَنِ المُنكَرِ لَعنَهُمُ اللّهُ على لِسانِ أنبيائهِم ، ثُمّ عُمُّوا بالبَلاءِ ؛هنگامى كه عالمان يهودى و راهبان مسيحى امر به معروف و نهى از منكر را فرو گذاشتند، خداوند به زبان پيامبرانشان همه آنان را لعنت كرد و آنگاه بلا همه آنها را فرا گرفت.( الترغيب و الترهيب : 3/231/22.)
- بی اعتنا به والدین، سعایت کننده و سخن چین: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید: ثلاثةٌ لَعَنَهُمُ اللّهُ تعالى : رجُلٌ رَغِبَ عَن والِدَيهِ ، و رجُلٌ سعى بَينَ رجُلٍ و امرأةٍ يُفَرِّقُ بَينَهُما ثُمّ يَخلُفُ علَيها مِن بَعدِهِ، و رجُلٌ سعى بَينَ المؤمنينَ بالأحاديثِ لِيَتَباغَضُوا و يَتَحاسَدُوا ؛ سه نفرند، كه خدا آنها را لعنت كرده است: كسى كه به پدر و مادر خود بى اعتنايى كند. كسى كه ميان مرد و زنى سعايت كند، تا ميان آنها جدايى افكند و سپس خودش با زن او ازدواج كند و كسى كه ميان مؤمنان سخن چينى كند، تا آنان نسبت به يكديگر دشمنى و حسادت ورزند.( كنز العمّال : 43930.)
- حادثه آفرین خطرناک: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: مَن أحدَثَ حَدَثا أو آوى مُحْدِثا فعَلَيهِ لَعنَةُ اللّهِ و المَلائكَةِ و النّاسِ أجمَعينَ . قيلَ : يا رسولَ اللّهِ ، ما الحَدَثُ؟ قالَ : مَن جَلَدَ بغَيرِ حَدٍّ أو قَتَلَ بغَيرِ حَقٍّ ؛ هر كس حادثه اى بيافريند يا حادثه آفرينى را پناه دهد، لعنت خدا و فرشتگان و مردم، همه، بر او باد. عرض شد: اى رسول خدا! مقصود از حادثه چيست؟ فرمود: كسى كه بى آن كه پاى حدّى در ميان باشد تازيانه بزند، يا كسى را به ناحق بكُشَد.( كنز العمّال : 44336.)
- مدفوع کننده در آب و راه بند و آب بند: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید: ثلاثٌ ، مَلعونٌ مَلعونٌ مَن فَعَلَهُنَّ ، المُتَغوِّطُ في ظِلِّ النُّزّالِ ، و المانِعُ الماءَ المُنْتابَ ، و السّادُّ الطّريقَ المَسلوكَ ؛ سه چيز است كه هر كس آنها را انجام دهد، ملعون است ملعون: كسى كه در سايه گاه ها كه مردم مى نشينند مدفوع كند. كسى كه جلوى نوبت آب [ديگران] را بگيرد و كسى كه راه عبور و مرور مردم را ببندد.( بحار الأنوار : 104/255/10.)
- بنده زر و سیم: مال دوست و بنده و برده زر و سیم ملعون است. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرموده: مَلعونٌ مَلعونٌ مَن عَبَدَ الدِّينارَ و الدِّرهَمَ؛ ملعون است ملعون ، كسى كه بنده درهم و دينار باشد.( الخصال : 129/132.) و نیز می فرماید: لُعِنَ عَبدُ الدِّينارِ ، لُعِنَ عَبدُ الدِّرهَمِ ؛ بنده دينار لعنت شده است، بنده درهم لعنت شده است.( سنن الترمذي : 4/587/2375.)
- جامه زن پوشان: در روایت است: لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله الرّجُلَ يَلبَسُ لِبسَةَ المَرأةِ ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، مردى را كه پوشش زنانه بپوشد، لعنت فرمود.( سنن أبي داوود : 4/60/4098.)
- مردنمایان: در روایت است: لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله الرَّجْلَةَ مِن النِّساءِ ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، زنان مردنما (مرد صفت) را لعنت كرد.( سنن أبي داوود : 4/60/4099.)
- جداکننده مادر و فرزند: در روایت است: لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله مَن فَرَّقَ بَينَ الوالِدَةِ و وَلَدِها ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، كسى را كه ميان مادر و فرزندش جدايى افكند، لعنت نمود.( سنن ابن ماجة: 2/756/2250.)
- قطع کننده درخت سدر: درخت سدر خاصیت زیادی دارد و باید محافظت شود. از این رو، برای حفظ درخت بریدن آن نادرست و برنده آن ملعون دانسته شده است: لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله مَن قَطَعَ السِّدْرَ ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، كسى را كه درخت سدر را قطع كند، لعنت كرد.( سنن أبي داوود : 4/361/5241.)
51 تا 61: گروه های دهگانه: امام على عليه السلام می فرماید: لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله عَشرَةً: آكِلَ الرِّبا ، و مُوكِلَهُ ، و شاهِدَيهِ ، و كاتِبَهُ ، و الواشِمَةَ، و المُستَوشِمَةَ لِلحُسنِ ، و مانِعَ الصَّدقَةِ ، و المُحَلِّلَ ، و المُحَلَّلَ لَهُ، و كانَ يَنهى عَنِ النَّوحِ و لَم يَقُلْ: لَعَنَ ؛ رسول خدا صلى الله عليه و آله ده نفر را لعنت فرمود: ربا خوار، ربا دهنده، گواهان بر [دادن و ستاندن ]ربا، ثبت كننده آن، زن خالكوب، و زنى كه براى آرايش خود به خالكوب مراجعه كند، كسى كه از دادن زكات خوددارى ورزد و محلّل .حديث و كسى كه محلّل گيرد. رسول خدا از نوحه گرى نهى مى فرمود، ولى تعبير لعنت را درباره آن به كار نبرد.( كنز العمّال : 14560.) در روایت دیگر امام علی (ع) فرموده است: لَعَنَ رسولُ اللّهِ المُحَلِّلَ و المُحَلَّلَ لَهُ ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، مُحلّل و محلّل گيرنده را لعنت كرد.( سنن ابن ماجة: 1/622/1935.) امام باقر عليه السلام می فرماید: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : لَعَنَ اللّهُ المُحَلِّلَ و المُحَلَّلَ لَهُ ، و مَن يُوالي غَيرَ مَوالِيهِ ، و مَنِ ادَّعى نَسَبا لا يُعرَفُ ، و المُتَشبِّهينَ مِن الرِّجالِ بالنِّساءِ ، و المُتَشبِّهاتِ مِن النِّساءِ بالرِّجالِ ، و مَن أحدَثَ حَدَثا في الإسلامِ أو آوى مُحْدِثا ، و مَن قَتَلَ غَيرَ قاتِلِهِ أو ضَرَبَ غَيرَ ضاربِهِ ، و مَن لَعَنَ أبَوَيهِ فقالَ رجُلٌ : يا رسولَ اللّهِ ، أ يوجَدُ رجُلٌ يَلعَنُ أبَوَيهِ ؟! فقالَ : نَعَم ، يَلعَنُ آباءَ الرِّجالِ و اُمَّهاتِهِم ، فيَلعَنونَ أبَوَيهِ ؛ لعنت خدا بر مُحلّل و كسى كه محلّل مى گيرد و بر كسى كه خود را به غير مولايش نسبت دهد و بر كسى كه براى خود نسب نامعلومى مدّعى شود و بر مردان زن نما و زنان مردنما و بر كسى كه در اسلام حادثه اى [قتل نفس ]يا بدعت پديد آورد يا حادثه آفرينى [قاتل يا بدعت گذار] را پناه دهد و بر كسى كه غير قاتل خود را بكشد يا كسى را بزند كه او را نزده است و بر كسى كه پدر و مادر خود را لعنت كند. عرض شد: اى رسول خدا! آيا كسى پيدا مى شود كه والدين خود را لعنت كند؟ فرمود: آرى، پدر و مادر مردم را لعنت مى كند و آنها متقابلاً والدين او را لعنت مى كنند.( الكافي : 8/71/27.)
- گوینده بی عمل: امام على عليه السلام می فرماید: لَعَنَ اللّهُ الآمِرينَ بالمَعروفِ التّارِكينَ لَهُ ، و النّاهِينَ عَنِ المُنكَرِ العامِلينَ بِهِ ؛ لعنت خدا بر كسانى كه به خوبى ها فرا مى خوانند و خود به آنها عمل نمى كنند و بر كسانى كه از زشتى ها باز مى دارند و خود آنها را به كار مى بندند.( نهج البلاغة : الخطبة 129.)
- نگاه به فرج، خیانت : امام باقر عليه السلام فرموده است : لَعَنَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله مَن نَظَرَ إلى فَرجِ امرأةٍ لا تَحِلُّ لَهُ ، و رجُلاً خانَ أخاهُ في امرأتِهِ ، و رجُلاً احْتاجَ النّاسُ إلَيهِ لِيُفَقِّهَهُم فسألَهُم الرِّشوَةَ ؛ رسول خدا صلى الله عليه و آله لعنت نمود كسى را كه به شرمگاه زن نا محرم بنگرد و مردى را كه به زنِ برادرِ[دينى ]خود خيانت ورزد و مردى را كه مردم براى فهم دين خود به او نياز پيدا كنند و او از آنان رشوه [و مزد ]طلب كند.( بحار الأنوار : 103/54/28.)
- ستاره بین و کاه و ساحر و مغنی : امام صادق عليه السلام می فرماید: المُنَجِّمُ مَلعونٌ، و الكاهِنُ مَلعونٌ، و السّاحِرُ مَلعونٌ ، و المُغَنِّيَةُ مَلعونَةٌ ، و مَن آواها و آكِلُ كَسبِها مَلعونٌ ؛ منجّم و ستاره بینی، ملعون است. پيشگو، ملعون است. جادوگر، ملعون است. زن آوازه خوان، ملعون است و كسى كه او را سر پناه دهد و از درآمد او امرار معاش كند ملعون است.( الخصال : 297/67.)
امام صادق عليه السلام فرموده است: قال رسولُ اللّه صلى الله عليه و آله : إنّي لَعَنتُ سَبعَةً لَعَنَهُمُ اللّهُ و كُلُّ نَبيٍّ مُجابٍ قَبلي ، فقيلَ : و مَن هُم يا رسولَ اللّهِ ؟ فقالَ : الزّائدُ في كِتابِ اللّهِ ، و المُكَذِّبُ بقَدَرِ اللّهِ ، و المُخالِفُ لِسُنَّتي ، و المُستَحِلُّ مِن عِترَتي ما حَرَّمَ اللّه ، و المُتَسلِّطُ بالجَبريَّةِ ليُعِزَّ مَن أذَلَّ اللّهُ و يُذِلَّ مَن أعَزَّ اللّهُ ، و المُستَأثِرُ علَى المُسلمينَ بفَيئهِم مُستَحِلاًّ لَهُ ، و المُحَرِّمُ ما أحَلَّ اللّهُ عَزَّ و جلَّ ؛ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: من هفت گروه را لعنت كرده ام، كه خدا و هر پيامبر مستجاب الدعوه اى پيش از من نيز آنها را لعنت كرده اند. عرض شد: آنها كيستند اى رسول خدا؟ فرمود: كسى كه به كتاب خدا بيفزايد. كسى كه تقدير خدا را دروغ بداند. كسى كه با سنّت و روش من مخالفت ورزد. كسى كه از عترت و خاندان من آنچه را كه خداوند حرام كرده است حلال شمارد. كسى كه با توسّل به زور حكومت را به دست گيرد، تا كسى را كه خدا خوارش گردانيده است عزيز گرداند و كسى را كه خدا عزّت بخشيده است به ضعف و زبونى كشاند، و كسى كه بيت المال مسلمانان را به انحصار خويش در آورد و آن را براى خود حلال شمرد و كسى كه آنچه را خداوند عزّ و جلّ حلال كرده است، حرام گرداند.( بحار الأنوار : 75/339/17.)
امام صادق عليه السلام می فرماید: مَلعونٌ مَلعونٌ مَن ضَرَبَ والِدَهُ أو والِدَتَهُ ، مَلعونٌ مَلعونٌ مَن عَقَّ والِدَيهِ ، مَلعونٌ مَلعونٌ مَن لَم يُوَقِّرِ المَسجِدَ ؛ ملعون است، ملعون كسى كه پدر يا مادر خود را بزند، ملعون است، ملعون كسى كه پدر و مادر خود را نافرمانى كند و آزارشان رساند، ملعون است، ملعون كسى كه احترام مسجد را نگه ندارد.( كنز الفوائد : 1/150.)
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرماید : سَبعَةٌ لَعَنتُهُم و كُلُّ نَبيٍّ مُجابٍ : الزّائدُ في كِتابِ اللّهِ، و المُكذِّبُ بقَدَرِ اللّهِ، و المُستَحِلُّ حُرمَةَ اللّهِ ، و المُستَحِلُّ مِن عِترَتي ما حَرَّمَ اللّهُ ، و التّارِكُ لِسُنَّتي ، و المُستَأثِرُ بالفَيءِ ، و المُتَجبِّرُ بِسُلطانِهِ ليُعِزَّ مَن أذَلَّ اللّهُ و يُذِلَّ مَن أعَزَّ اللّهُ ؛ هفت نفرند كه من و هر پيامبر مستجاب الدعوه اى آنها را لعنت كرده ايم: كسى كه به كتاب خدا بيفزايد. كسى كه تقدير خدا را تكذيب كند. كسى كه حرام خدا را حلال شمارد. كسى كه درباره عترت من آنچه را خدا حرام و محترم شمرده است حلال شمارد. كسى كه سنّت مرا فرو گذارد. كسى كه فيئ را به انحصار خود درآورد و كسى كه در حكومت و قدرت خود گردنكشى كند، تا كسى را كه خدا ذليلش كرده عزيز گرداند و كسى را كه خدا عزّتش بخشيده خوار سازد.( كنز العمّال : 44038.)
